Biedronka azjatycka - opis, występowanie i zdjęcia. Owad biedronka azjatycka ciekawostki
Ekologia.pl Wiadomości Ciekawostki i zagadki przyrodnicze Biedronka azjatycka (biedronka arlekin) – opis, występowanie i zdjęcia. Owad biedronka azjatycka ciekawostki

Biedronka azjatycka (biedronka arlekin) – opis, występowanie i zdjęcia. Owad biedronka azjatycka ciekawostki

Biedronkę praktycznie każdy zna i wie jak wygląda. Nasz stosunek do tej rodziny chrząszczy jest najczęściej pozytywny. Niestety od lat Europę opanowuje nowy, nieznany gatunek biedronki – biedronka azjatycka (Harmonia axyridis) lub jak niektórzy ją określają – biedronka arlekin (harlequin ladybird). Ten gatunek biedronki pochodzący z Azji, ma negatywny wpływ na naszą przyrodę – konkuruje z rodzimymi biedronkami o pożywienie, a także zjada ich larwy i jaja. Występuje powszechnie w miastach i ogrodach. 

Skupiesko biedronek azjatyckich, fot. shutterstock

Skupiesko biedronek azjatyckich, fot. shutterstock
Spis treści


Wielka ekspansja biedronki azjatyckiej

Biedronka azjatycka (biedronka arlekin) – pierwszą ojczyzną tego owada jest wschodnia i środkowa Azja – tereny od Ałtaju po wybrzeże Pacyfiku oraz od południowych Chin po południową Syberię. Amerykanie w 1916 r., by ratować swoje uprawy przed szkodnikami, zdecydowali się na sprowadzenie tego gatunku do Kalifornii, by w kolejnych latach przenieść do innych stanów. Dzięki ludzkim zabiegom, biedronka azjatycka opanowała niemal całą Amerykę Północną, Południową i Afrykę. W Ameryce Północnej biedronka arlekin jest czasami nazywana „owadem Halloweenowym”, ponieważ późną jesienią gromadzi się w ogromnych ilościach, oblegając domy. Ten azjatycki owad został wprowadzony do Ameryki Północnej w celu zwalczania mszyc, ale w ciągu ostatnich 25 lat rozprzestrzenił się tak skutecznie, że jest obecnie najpospolitszą biedronką i poważnie zagraża endemicznym gatunkom.

W roku 1995 zaczęto prowadzić również laboratoryjną hodowlę tego chrząszcza. Biedronkę tę kilkakrotnie introdukowano ze sztucznych hodowli w różnych państwach europejskich zaczynając od lat 80-tych ubiegłego wieku. Pierwsze biedronki azjatyckie w warunkach naturalnych zaobserwowano w 1991 roku – najpierw we Francji, a następnie prawie na całym europejskim kontynencie. W Polsce pierwsze osobniki zauważono w Poznaniu i okolicach w 2006 roku. Od tego czasu skolonizowała znaczną cześć powierzchni kraju. Choć w Polsce biedronka azjatycka nie była nigdy introdukowana w celach ochrony upraw.

Obecnie H. axyridis zadomowiła się w co najmniej 59 krajach, poza swoim rodzimym zasięgiem i jest uważana za jeden z najbardziej inwazyjnych gatunków obcych.

Zatem na skutek celowej, aczkolwiek nierozsądnej działalności uczonych, przybył nam kolejny gatunek biedronki (dotąd było ich w kraju 75). Dotychczasowe polskie biedronki najczęściej były sprzymierzeńcami człowieka – odżywiały się mszycami. Tylko krajowa owełnica lucerniana (Subcoccinella vigintiquatuorpunctata) znana jest jako szkodnik roślin. A od kilku lat wiadomości o azjatyckim przybyszu coraz częściej pojawiają się w polskich mediach, które skupiają się na szkodliwej działalności tej biedronki. Jak wygląda prawda o tym owadzie?

Jak rozpoznać biedronkę azjatycką?

Biedronki arlekiny są dość charakterystyczne, mimo że mają wiele form kolorystycznych. Można znaleźć różne odmiany, od pomarańczowych po czarne z czerwonymi plamkami i nie tylko. Biedronki arlekiny mają zwykle ten sam rozmiar lub są nieco większe niż bardziej znane rodzime gatunki i podobnie jak biedronki siedmiokropki, mają również dwie białe plamki na klatce piersiowej. Ale podczas gdy rodzime biedronki są czarne od spodu i mają czarne nogi, większość biedronek arlekin jest pomarańczowa od spodu i ma pomarańczowe nogi. Specjaliści zauważyli, że większość biedronek azjatyckich ma na przedpleczu znak, przypominający dużą literę Μ, otoczoną po obu stronach białymi owalnymi plamkami.

Biedronka azjatycka żywi się m. in. mszycami, fot. shutterstock

Biologia biedronki azjatyckiej

H. axyridis przechodzi holometaboliczny (całkowita metamorfoza) cykl życiowy składający się z jaja, czterech stadiów larwalnych, przed poczwarki, poczwarki i postaci dorosłej. Dorosła H. axyridis produkuje 20-50 jaj dziennie, o daje 1000-4000 jajeczek w całym życiu. Rozwój niedojrzałych stadiów zależy od wielu czynników, w tym temperatury i diety. W regionach o klimacie umiarkowanym jajo trwa 4-5 dni, larwalne około 3 tygodnie, a poczwarki – 1 tydzień. Dorosłe owady żyją zazwyczaj przez rok. Dorosłe biedronki są aktywne reprodukcyjnie przez około 3 miesiące, ale niektóre gatunki biedronek, takie jak Coccinella septempunctata (biedronka siedmiokropka), wymagają okresu spoczynku zimowego (diapauza), zanim osiągną dojrzałość reprodukcyjną. Jednak dorosłe H. axyridis mogą rozmnażać się bez okresu spoczynku i dlatego zazwyczaj mają dwa pokolenia w roku. W regionach o przedłużonym ciepłym sezonie mogą mieć do pięciu pokoleń (Wang, 1986). Wykazano, że H. axyridis z powodzeniem rozmnaża się w szerokim zakresie klimatów, podczas gdy wiele gatunków biedronek jest bardziej specyficznych dla siedlisk i niszy. Dlatego też, jeśli przewidywane zmiany w globalnym klimacie zostaną zrealizowane, klimatyczna zdolność adaptacyjna H. axyridis może dać jej przewagę konkurencyjną nad niektórymi bardziej niszowymi biedronkami.


Samice biedronki azjatyckiej składają 20 – 30 jaj dziennie. Jaja są owalne i mają około 1,2 mm długości. Świeżo złożone jaja mają bladożółty kolor, aż z czasem stają się ciemnożółte. Około 24 godziny przed wykluciem jaja stają się szaro-czarne. Dorosłe chrząszcze i larwy są najczęściej drapieżne, zjadając w ciągu swego życia przeciętnie 90 – 370 mszyc (jedzą także czerwce, przędziorki, koliszki oraz jaja różnych owadów), ponadto żywią się nektarem kwiatowym oraz niektórymi owocami. Dojrzała biedronka azjatycka żyje około rok. Wiele gatunków krajowych biedronek ma tendencje do jesiennych wędrówek i skupiania się przed zimowym odrętwieniem w zacisznych miejscach, w tym również często w siedzibach ludzkich. Natomiast biedronki azjatyckie proces ten zaczynają w październiku.

Jednak nie demonizujmy tego azjatyckiego owada, bo inne gatunki biedronek również są drapieżne. Powszechnie znane są kanibalistyczne zapędy wśród krajowych gatunków. Tutaj warto przypomnieć, że krajowa biedronka siedmiokropka potrafi zjeść biedronkę azjatycką. Biedronka azjatycka znana jest jako skuteczny drapieżnik mszyc i może znacznie bardziej ograniczać ich liczebność niż rodzime gatunki biedronek. Jest to niewątpliwie duża zaleta, ponieważ wyraźnie przyczynia się do zmniejszenia strat w plonach. Zarówno larwy, jak i dorosłe biedronki mają niepohamowany apetyt i są w stanie zjeść na kilkadziesiąt mszyc dziennie.

Warto też nadmienić, że biedronki azjatyckie bardzo lubią dojrzałe winogrona. Jest to nie lada problem dla producentów wina. Bowiem zgniatane w czasie procesu technologicznego i podczas zbierania winogron biedronki azjatyckie brudzą na żółto wydzielanym sokiem i nadają gorzki smak i nieprzyjemną woń, co szkodzi produkcji tego szlachetnego trunku. Wiadomo również, że biedronki gryzą. Z obserwacji wynika, że biedronka azjatycka gryzie częściej, niż nasze rodzime gatunki. Często ugryzienie pozostawia wyraźne ślady, a u osób wrażliwych, może powodować reakcje alergiczne (np. zapalenie spojówek, astmę, obrzęki).

W odruchu obronnym biedronki wydzielają z gruczołów udowo-goleniowych odnóży żółtą, drażniącą ciecz. Dlatego po dotknięciu biedronki lepiej jest umyć ręce. Substancja ta trwale plami ściany oraz tkaniny i ma nieprzyjemny zapach  Przy niewielkiej liczbie biedronek jest to słabo wyczuwalne, ale przy większej może stać się nieprzyjemne.

Ekologia.pl poleca
.

Stadia rozwoju Stadia rozwoju H. axyridis, autor: Pudding4brains/ Wikipedia CC

Jak walczyć z biedronką azjatycką?

Wraz z końcem sierpnia i z początkiem września należy uszczelnić od zewnątrz pianką otwory budynków, szczególnie w ścianach najcieplejszych (o wystawie południowej i zachodniej). Wiadomo, że biedronki przywabia promieniowanie UV, dobrze jest więc lampy produkujące duże ilości tego promieniowania zamienić np. na żarówki rtęciowe. W pomieszczeniach można stosować też lepowe lampy owadobójcze. Inwazję H. axyridis na gospodarstwa domowe można ograniczyć, zapobiegając przedostawaniu się chrząszczy do budynku. Koch i Hutchison (2003) zalecają uszczelnianie otworów lub przykrycie ich drobną siatką. Ponadto dorosłe osobniki H. axyridis i larwy w późnym stadium rozwojowym są duże i stosunkowo łatwe do zidentyfikowania, dlatego można je usunąć z niepożądanych miejsc ręcznie, na przykład za pomocą odkurzacza z siatką (np. pończochy). Unikajmy przy tym rozgniatania ich, aby dodatkowo nie uwalniać z ich ciał brudzącej i alergo-gennej hemolimfy.

W przypadku trwałych skupisk w budynkach Koch i Hutchison (2003) zasugerowali zewnętrzne zastosowanie środka owadobójczego, takiego jak syntetyczny pyretroid. Aplikacje mogą być ukierunkowane na punkty wejścia, takie jak okna, drzwi i fundamenty. Można również zastosować repelenty, takie jak kamfora i mentol. Takie środki mogą niekorzystnie wpływać na inne gatunki biedronek (takie jak Adalia bipunctata), które również wykorzystują budynki do zimowania. Zazwyczaj nie zaleca się stosowania środków owadobójczych wewnątrz budynków.

H. axyridis ma wielu naturalnych wrogów, ale niewielu z nich wykazuje potencjał jako środki kontroli biologicznej. Obserwacje sugerują, że naturalni wrogowie mają niewielkie znaczenie w dynamice populacji biedronki. Dopiero nagła adaptacja naturalnego wroga rodzimych biedronek lub sprowadzenie wroga naturalnego z obszaru pochodzenia H. axyridis może ostatecznie obniżyć gęstość populacji. Jeżeli arlekin trafi na potencjalnych wrogów, swoim jaskrawym ubarwieniem i toksyczną wydzieliną zniechęca ich do siebie. H. axyridis jest trudnym celem dla klasycznej kontroli biologicznej, dlatego, że inwazja arlekina jest sama w sobie najprawdopodobniej wynikiem złych praktyk kontroli biologicznej. 

Biedronka azjatycka, czyli – poznać wroga

Harmonia axyridishas została wykorzystana jako skuteczny środek kontroli biologicznej na całym świecie, ale budzi niepokój ze względu na niekorzystny wpływ na różnorodność biologiczną rodzimych gatunków, głównie poprzez drapieżnictwo i konkurencję. Istnieje zatem potrzeba zrozumienia czynników ekologicznych, biologicznych i fizjologicznych, które przyczyniły się do przyspieszonej inwazyjności i zadomowienia się tego gatunku w wielu różnych systemach rolniczych.

Ekologia.pl (Jerzy Wysokiński)
Bibliografia
  1. MAREK PRZEWOŹNY, TOMASZ BARŁOŻEK, MAREK BUNALSKI; "Harmonia axyridis (PALLAS, 1773) (Coleoptera: Coccinellidae) new species of ladybird beetle for Polish fauna"; Polish Journal of Entomology 76 (3);
  2. https://www.nhm.ac.uk/discover/why-harlequin-ladybirds-are-invading-our-homes.html; 2021-02-10;
  3. CABI, Invasive Species Compendium; "Harmonia axyridis (harlequin ladybird)"; https://www.cabi.org/isc/datasheet/26515; 2021-02-10;
  4. Marcin Wiorek (Kraków); "INWAZYJNY ARLEKIN – BIEDRONKA AZJATYCKA"; Wszechświat, t. 119, nr 10̶12/2018;
  5. M. Ja. Orlova-Bienkowskaja; "Dangerous invasive harlequin ladybird Harmonia axyridis (Pallas, 1773) (Coleoptera, Coccinellidae) in the European Russia"; Russ J Biol Invasions 4, 190–193 (2013). https://doi.org/10.1134/S2075111713030107;
4.7/5 - (16 votes)
Subscribe
Powiadom o
8 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments

Ja miałem też ten problem ale rozwiązaniem okazała się firma z Będzina.
OZONCARE przyjechali wyozonowali całe mieszkanie i już rok miną i żadnego robaka nie mam w mieszkaniu A dodatkowo usunęli alergeny z całego mieszkania i z moją alergią na kuz mogę spokojnie spać polecam ich każdemu kto ma biedronki alergię lub smród w mieszkaniu

nie do końca rozumiem jak portal ekologia – może promować środki chemiczne wypełniające ściany czy inne tekstylia lub toksyczne żarówki, bo rtęć to chyba nie do końca jest OK.. choć tego nie wiem, może się mylę, ale.. chyba nie o to chodzi, co nie?

Zaproponujcie Drodzy Autorzy jakże pięknej strony – może domki dla owadów z recyclingu, żeby rozwieszali te budki z dziurkami własnoręcznie zrobione… , czy inne możliwości, ale dajcie sobie siana z tymi pomysłami dla ekofanatyków co kupują piękne domy stare i potem przerabiają je na jedną wielką trującą skrzynkę pod wpływem takiej mini sugestii, która jest dobra, ale niekoniecznie :))))

Słyszeliście ostatnio o modzie na ocieplanie pianką poddaszy? Jeśli tak to gwarantuję Wam, że za rok lub dwa pojawią się pierwsze artykuły w gazetach o szkodliwych właściwościach pokrywania tak dużej powierzchni tym najgorszym z możliwych wynalazków co daje 'ciepło’ :)

Na targu-Maść na biedronki maść na biedronki. Panie a jak się to robi? Łapiesz pan biedronkę smarujesz 3 razy pod pachami i po 3 dniach biedronka zdycha. Panie jak zlapię tą biedronkę p…….ę o ziemię to odrazu zdechnie. Można i tak można i tak, maść na biedronki maść na biedronki.

To była maść na szczury: Wyciągamy szczura z dziury i kolistem ręki ruchem smarujemy go pod brzuchem; po tygodniu nasz szczur zdycha. A dalej już j.w.

To jak walczyć z przypływem można stanąć w wodzie ale to i tak nic nie da ,
w naturze lepiej przystosowane gatunki wypierają gorzej przystosowane ,to że jest płodniejsza i żarłoczniejsza od naszej 7kropki to dla mnie zaleta bo jestem sadownikiem a walka z mszycami to w moim przypadku jest kosztowna i pracochłonna ,wróg mojego wroga jest moim przyjacielem.

NAJLEPIEJ ZŁAPAĆ GADA W RĘCE PRZEZ BOKSERSKIE RĘKAWICE I DO PASZCZY NASYPAĆ TRUTKI DLA SZCZURÓW.

azjatycka biedronka ugryzla mojego brata i lezy teraz w szpitalu bo choruje na astme

Słaba jednostka