Województwo podkarpackie

Województwo podkarpackie położone jest w południowo-wschodniej Polsce. Zajmuje powierzchnię 17 845 km2 i jest jedenastym województwem w Polsce pod względem wielkości. Województwo podkarpackie zostało utworzone w 1999 roku z połączenia trzech województw: rzeszowskiego, przemyskiego i krośnieńskiego oraz części woj. tarnobrzeskiego i tarnowskiego. Jest to najdalej na południe wysunięte województwo Polski. Wschodnią granicę województwa stanowi granica państwa z Ukrainą (obwód lwowski i obwód zakarpacki). Natomiast południowa granica województwa pokrywa się z granicą państwową ze Słowacją (kraj proszowski). Na górze Krzemieniec, na wysokości 1221 m n.p.m. stykają się granice Polski, Słowacji i Ukrainy. Z tego względu słup graniczny na Krzemieńcu oznaczony jest numerem I. Podkarpackie graniczy również z trzema województwami: lubelskim, świętokrzyskim i małopolskim.

Liczba ludności województwa podkarpackiego wynosi 2 130 tys. (według danych Urzędu Statystycznego w Rzeszowie z 2013 r.). Największa gęstość zaludnienia występuje w miastach i całym pasie środkowym województwa, a najmniejsza w południowej i wschodniej części podkarpackiego. Pod względem administracyjnym województwo dzieli się na 159 gmin, 21 powiatów ziemskich oraz na 4 miasta na prawach powiatu (Rzeszów, Krosno, Tarnobrzeg, Przemyśl). Od 1 stycznia 2002 roku liczba powiatów powiększyła się o powiat leski z gminami: Baligród, Cisną, Lesko, Olszanica, Solina. Stolicą województwa i największym ośrodkiem miejskim jest Rzeszów, który liczy ok. 180 tys. mieszkańców. Inne miasta z największą liczbą ludności to Przemyśl, Stalowa Wola, Mielec, Tarnobrzeg i Krosno.

Przez województwo przebiegają szlaki transportowe o zasiągu transeuropejskim. Dlatego podkarpackie spełnia ważną funkcję, jako węzeł komunikacyjny w południowo-wschodnim regionie kraju. Decydują o tym szlaki drogowe, kolejowe oraz Port Lotniczy „Rzeszów-Jasionka”.

Ukształtowanie powierzchni w województwie ma charakter wyżynny i górski. Średnia wysokość to 308,5 m n.p.m. Najwyższym punktem jest wierzchołek Tarnicy: 1346 m n.p.m. Największymi rzekami w regionie są prawe dopływy Wisły: San i Wisłoka oraz dopływ Sanu: Wisłok. Dwie rzeki (Strwiąż oraz Mszanka) uchodzą do Dniestru i należą do zlewni Morza Czarnego, a wszystkie pozostałe należą do zlewni Morza Bałtyckiego. Rzeki Podkarpacia uważane są za jedne z najczystszych w kraju.

Województwo podkarpackie obejmuje swoim zasięgiem trzy odrębne krainy geograficzne. Północną część województwa zajmuje nizina Kotliny Sandomierskiej, część środkową Pogórze Karpackie, natomiast część południową obejmują góry Beskidu Niskiego i Bieszczady. Od strony północno-wschodniej do Kotliny Sandomierskiej przylega fragment pasma wzniesień Roztocza i Wyżyny Lubelskiej, a od północno-zachodniej − Wyżyna Opatowska i Niecka Nidziańska.

Teren województwa jest urozmaicony, występują tu zarówno niskie góry jak i doliny. Na terenie województwa występuje wiele form ochrony przyrody. Łącznie zajmują one powierzchnię ponad 861 tys. ha, co stanowi prawie 48 proc. powierzchni województwa. Należą do nich dwa parki narodowe (Bieszczadzki Park Narodowy oraz Magurski Park Narodowy), dziesięć parków krajobrazowych (Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy, Czarnorzecko-Strzyżowski Park Krajobrazowy, Jaśliski Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Doliny Sanu, Park Krajobrazowy Gór Słonnych, Park Krajobrazowy Lasy Janowskie, Park Krajobrazowy Pogórza Przemyskiego, Park Krajobrazowy Pasma Brzanki, Południoworoztoczański Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej) oraz 94 rezerwaty przyrody zajmujące 10733, 10 ha. Bieszczadzki Park Krajobrazowy oraz stanowiące jego otulinę dwa Parki Krajobrazowe: Ciśniańsko-Wetliński i Doliny Sanu, należą do Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Karpaty Wschodnie, który powstał w 1992 roku pod patronatem UNESCO. Międzynarodowy Rezerwat Biosfery to obszar, na którym chroni się nie tylko walory przyrodnicze, ale i kulturowe. Rezerwat obejmuje sąsiadujące ze sobą tereny w Polsce, Słowacji i Ukrainie.