Rolnictwo ekologiczne - przyprawy ochronią uprawy

Okazuje się że z pomocą niektórych ziół i przypraw od lat stosowanych w kuchni można nie tylko urozmaicić smak posiłku. Na bazie olejków eterycznych z tych roślin powstają skuteczne i przyjazne środowisku pestycydy, które można stosować w gospodarstwach ekologicznych.


Pestycydy, czyli syntetyczne środki ochrony roślin są szeroko stosowane w rolnictwie przemysłowym na całym świecie. Ich powszechność i trwałość spowodowały, że pestycyd stały się wszechobecne, co może stanowić poważny problem. Niewłaściwie zastosowanie preparatów chemicznych może być niebezpieczne nie tylko dla roślin, ale również dla nas samych. Oczywiście tradycyjne pestycydy momentalnie zlikwidują zielsko, może to się jednak wiązać z poważnymi skutkami dla środowiska i ludzi.
Długotrwała ekspozycja na substancje toksyczne, między innymi na niektóre pestycydy, to jeden z istotnych czynników zwiększających ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych, alergii, astmy, choroby Parkinsona i Alzheimera, zaburzeń układu hormonalnego, a także powstania wad rozwojowych i chorób dzieci.

Pamiętajmy o tym, że nie każdy środek jest całkowicie bezpieczny. Jeśli nie zagraża człowiekowi to może przynosić szkodę otaczającemu nas środowisku, a przecież człowiek i przyroda to całość. Z tego powodu coraz częściej zalecane są ekologiczne sposoby upraw ogródka, oparte na specjalnych działaniach agrotechnicznych i naturalnych środkach ochrony roślin.

Bez wątpienia, najbardziej przyjazny środowisku sposób, to ręczne pozbywanie się chwastów. Niestety, jest to proces tylko dla cierpliwych – tradycyjna technika zabiera zazwyczaj bardzo dużo czasu, jest męcząca i pracochłonna.
Czosnek
Czosnek - fot. pixabay.com/Couleur
Ziołowe pestycydy

Okazuje się, że olejki eteryczne z ziół stanowią nową klasę naturalnych środków owadobójczych będących przyjazną dla środowiska alternatywą dla tradycyjnych pestycydów. W dodatku środki te stanowią znacznie mniejsze zagrożenie dla zdrowia zwierząt i ludzi niż preparaty obecnie powszechne w użyciu. Jak powiedział dr Murray Isman z University of British Columbia: „nowe pestycydy to zazwyczaj mieszanka niewielkich ilości olejków eterycznych uzyskiwanych z 2-4 ziół rozcieńczona w wodzie”. Według naukowca działanie „ziołowych pestycydów” jest różne w zależności od składu, niektóre odstraszają owady inne mogą je nawet zabić.
Z pomocą nowych pestycydów można skutecznie ochronić m in. ekologiczne plantacje truskawek, szpinaku i pomidorów. Do zalet „killer spice” jak nazywa je angielskojęzyczna prasa należy m in.: dostępność i bezpieczeństwo (ich użycie nie podlega podobnym rygorom jak stosowanie tradycyjnych pestycydów). Ponadto jest mało prawdopodobne by owady się na nie uodporniły a opryski wykonane tymi środkami są znacznie bezpieczniejsze dla ludzi (małe ryzyko zatrucia).
Grejpfrut
Grejpfrut - fot. pixabay.com/jill111
Które zioła na co pomagają?

Stosowanie roślin w zwalczaniu chwastów i szkodników upraw ma bardzo długa tradycję. Już w starożytności wykorzystywano złocienie, znane jako chryzantemy do zwalczania kłopotliwych owadów. Dawne podręczniki rolnicze (z XVII wieku) radzą, by ziarna kapusty przed wysianiem nasączyć tłuczonym czosnkiem, a zagon skropić sokiem ze świeżej ruty, co odstraszy gąsienice bielinków.
Zresztą zastosowanie czosnku było dość powszechne, bo jak mawiano w tamtych czasach: „bo od tego robactwo w zbożu, które się wołkami zwie zginąć musi.”

Współcześnie, w związku z rosnącym zainteresowaniem ekologicznym rolnictwem, widać sporadyczny i nieśmiały powrót do naturalnych środków ochrony roślin. Maceraty i napary z ziół i roślin coraz częściej zastępują syntetyczne pestycydy.

Goździki, mięta, rozmaryn, tymianek – te zioła charakteryzują się silnym działaniem insektobójczym. Wodne wyciągi z szałwii lekarskiej, cząbru ogrodowego czy lawendy działają zabójczo na mszyce, szczególnie w połączeniu z pokrzywą i czosnkiem. Czerwie, roztocza, szpeciele, owady tarcznikowate i mszyce czeka niechybna śmierć po kontakcie z olejem rzepakowym. Wyciągi z mniszka lekarskiego, krwawnika i rumianku mogą działać toksycznie na pędziorka chmielowca.

Jednak największą i najbardziej istotną rolę odgrywa czosnek. Czosnek zwalcza szkodniki i wpływa na ograniczenie rozwoju patogenów roślin. Właściwości czosnku wynikają z obecności allicyny, której przypisuje się właściwości antybiotyczne. Dzięki temu preparaty na bazie czosnku chronią rośliny przed bakteriami, grzybami i niektórymi szkodnikami. Podobnym działaniem charakteryzuje się wyciąg z pestek grejpfruta, który nie tylko zwalcza wrogów rośliny, ale wzmacnia jej odporność.

Także olejki eteryczne mają zastosowanie w ekologicznym rolnictwie. Niektóre z nich – głownie olejek miętowy, tymiankowy, eukaliptusowy, lawendowy, rozmarynowy i kminkowy – działają toksycznie na owady i hamują rozwój grzybów.

Zresztą warto wspomnieć, że same rośliny mogą walczyć z chwastami i szkodnikami. Niektóre z nich wytwarzają allelopatie − związki chemiczne, które ograniczają lub stymulują wzrost innych roślin, ograniczają rozwój chorób oraz niszczą pasożyty. Takie właściwoście mają m. in. Aksamitka Tagetes sp., wilczmlecz Euphorbia sp, cesarska korona Fritilaria imperialis czy bazylia Ocimum basilicum. Warto sadzić te rośliny w pobliżu upraw.

Czy „killer spice” może być remedium na wszystkie bolączki plantatorów? Niestety nie. Olejki eteryczne szybko parują i ulęgają degradacji pod wpływem czynników środowiska (słońce, deszcz) stąd należy je stosować znacznie częściej niż tradycyjne pestycydy.

Niektóre środki są skuteczne zaledwie przez kilka godzin, a to bardzo krotko w porównaniu do tradycyjnych pestycydów działających przez kilka-kilkanaście dni. Ponieważ środki te są mniej toksyczne dla owadów konieczne jest stosowanie ich w wyższych stężeniach, by osiągnąć akceptowalny efekt kontroli populacji szkodników. Jednak mimo, że tradycyjne pestycydy skuteczniej regulują populację wielu szkodników, stosowanie nowych roślinnych środków jest znacznie bardziej przyjazne dla środowiska.
Okazuje się że ochrona upraw to zaledwie jedno z możliwych zastosowana nowych środków. Na ich bazie można np. produkować środki odstraszające komary i kleszcze czy też środki zwalczające uciążliwe owady w domu, a także środki odstraszające pchły i kleszcze u zwierząt domowych. Środki oparte na naturalnych olejkach eterycznych mają przyjemny aromat w odróżnieniu od ostrych i nieprzyjemnych woni cechujących wiele stosowanych dotąd środków. Rozważa się także stosowanie podobnych naturalnych środków chroniących owoce i warzywa przed zanieczyszczeniem chorobotwórczymi drobnoustrojami.

A zatem być może już wkrótce cynamon, mięta, lawenda, bazylia, bergamotka oraz rozmaryn, tymianek i goździki przestana się kojarzyć wyłącznie z aromatycznymi przyprawami używanymi w kuchni.
Ekologia.pl

Bibliografia

Zbigniew J. Burgieł; Czy preparaty roślinne zastąpią syntetyczne pestycydy?

Ocena (3.5) Oceń: