Pistacje (orzechy pistacjowe) - właściwości, wartości odżywcze i wykorzystanie pistacji

Drobne, jaskrawozielone pistacje (orzechy pistacjowe) to wykwintna przekąska, którą fundujemy sobie raz na jakiś czas. Ową sporadyczność warunkuje głównie wysoka cena pistacji, ale też brak wiedzy na temat ich właściwości odżywczych. Bo gdybyśmy tylko zdawali sobie sprawę, jaka moc tkwi w tych wyśmienitych orzechach pistacjowych, z pewnością sięgalibyśmy po nie częściej.



Orzechy pistacjowe, fot. shutterstockOrzechy pistacjowe, fot. shutterstock
  1. Uprawa orzechów pistacjowych
  2. Orzechy pistacjowe to źródło potasu i gamma-tokoferolu
  3. Orzechy pistacjowe w profilaktyce miażdżycy i chorób serca
  4. Resweratrol pogromca cholesterolu
  5. Orzechy pistacjowe są bogate w karotenoidy!
  6. Jak dużo orzechów pistacjowych należy jeść?

Uprawa orzechów pistacjowych

Pistacja to roślina bardzo niejednoznaczna. Obejmuje kilkanaście gatunków drzew, z których każde jest na swój sposób interesujące. Mamy więc pistację właściwą, uprawianą w Azji Mniejszej i Środkowej, na południu Europy, w USA, a przede wszystkim w Iranie, Turcji, Tunezji, Syrii i Afganistanie. Pistacja palestyńska rośnie na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego. Pistacja chińska jest, z kolei, rośliną ozdobną, której owoce Chińczycy nazywają „orzechami szczęścia”. Północne kraje Afryki porasta zaś pistacja atlantycka. W zależności od gatunku, pistacja jest drzewem lub krzewem (rzadziej), które wydaje pestkowce zwane orzeszkami pistacjowymi. Są to niewielkich rozmiarów zielone nasiona, zamknięte w mięsistej skorupce.

Drzewo pistacjowe wydaje orzechy co dwa lata. Zebrane są one w kiście na kształt winorośli. Dojrzałe orzechy rozpoznajemy po skorupce – gdy nasiono rośnie, rozpycha ją i doprowadza do jej pęknięcia. Zbiorów pistacji dokonuje się obecnie przy użyciu specjalnych maszyn, które strząsają orzechy z drzew.

Orzechy pistacjowe to źródło potasu i gamma-tokoferolu

Regularne jedzenie pistacji umożliwia nam znaczną poprawę zdrowia, samopoczucia i urody. Składniki bioaktywne zawarte w tym rodzaju orzechów chronią organizm przed rozwojem wielu chorób cywilizacyjnych, począwszy od nadciśnienia tętniczego, a skończywszy na nowotworach. Orzechy pistacjowe są bogate w potas – pierwiastek mineralny, który wspomaga funkcjonowanie układu nerwowego i krwionośnego, zapewnia prawidłowe przewodzenie impulsów nerwowych oraz warunkuje prawidłową pracę mięśni.

Jako jeden z trzech elektrolitów, jest odpowiedzialny za utrzymanie w równowadze gospodarki wodnej organizmu oraz przeciwdziała jego zakwaszeniu. Obniża ciśnienie krwi, zapobiega drżeniu mięśni, dba o prawidłowe ukrwienie mięśnia sercowego i wspomaga koncentrację. Żadne inne orzechy nie dostarczają tyle potasu, ile orzechy pistacjowe. Poza tym są również źródłem tłuszczów, białka, węglowodanów, błonnika, cukrów oraz soli mineralnych - cynk, fosfor, magnezu, mangan, miedź, selen, sód, wapń i żelazo. Spośród witamin, najwięcej w nich - witamina A, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3, B6 i B9), witamina C, E i K. Ta ostatnia jest silnym antyoksydantem, który przed stresem oksydacyjnym chroni przede wszystkim komórki skóry, minimalizując efekty fotostarzenia. W dodatku, witamina E występuje w pistacjach w dużym stężeniu pod postacią γ-tokoferolu (gamma-tokoferolu), który zapobiega chorobom układu krążenia i rakowi prostaty.
Drzewo pistacjowe, fot. shutterstock

Orzechy pistacjowe w profilaktyce miażdżycy i chorób serca

Z orzechów pistacjowych możemy czerpać nie tylko witaminy i minerały. Są one pełne także składników bioaktywnych, spośród których na szczególną uwagę zasługują fitosterole oraz resweratrol. Fitosterole to grupa steroli roślinnych, które po dostaniu się do jelita cienkiego blokują nadmierne wchłanianie cholesterolu do krwiobiegu. To, z kolei, pozwala na obniżenie całkowitego stężenia cholesterolu w surowicy krwi i obniża prawdopodobieństwo zachorowania na miażdżycę. Fitosterole dostarczane organizmowi w optymalnych dawkach są całkowicie bezpieczne – same wchłaniają się bowiem w bardzo niewielkiej ilości.

Resweratrol pogromca cholesterolu

Działaniem antymiażdżycowym charakteryzuje się też wspomniany już resweratrol, należący do grupy związków fenolowych, pogromca cholesterolu. Z jego wysokiej zawartości słynie przede wszystkim czerwone wino, które uchodzi za genialny środek zapobiegawczy, chroniący przed chorobami serca i układu krwionośnego. Dla osób, które nie przepadają za alkoholem lub raczą się czerwonym winem sporadycznie (najlepszym potwierdzeniem działania resweratrolu jest wszak długowieczność Francuzów, którzy piją je codziennie), pistacje będą doskonałym źródłem zastępczym tej substancji.

Fitosterole i resweratrol czynią z orzechów pistacjowych bardzo cenny produkt żywnościowy. Warto jednak pamiętać, że w jeszcze większym stopniu o ich wartości decydują nienasycone kwasy tłuszczowe, które przed nadciśnieniem, miażdżycą i chorobami sercowymi chronią nas zdecydowanie najskuteczniej. A dodatkowo odżywiają mózg, odmładzają skórę i poprawiają pracę narządu wzroku. Tłuszcz orzechów pistacjowych zawiera głównie kwasy oleinowy i palmitynowy.

Orzechy pistacjowe są bogate w karotenoidy!

Na tle innych orzechów pistacje zawierają stosunkowo duże ilości białka oraz obfitują w błonnik i, co ciekawe i niespotykane w tej grupie produktów, także w karotenoidy. Jako jedyne, pistacje zawierają bowiem zeaksantynę i luteinę, znane ze zbawiennego wpływu na pracę narządu wzroku. Chronią oczy przede wszystkim przed rozwojem zaćmy i zwyrodnieniem plamki żółtej.
Orzech pistacjowy, fot. shutterstock

Jak dużo orzechów pistacjowych należy jeść?

Pistacje niemal w połowie składają się z tłuszczu, a wartość kaloryczna ich 100-gramowej porcji wynosi około 550 kcal. W zależności od zapotrzebowania energetycznego (które warunkowane jest przez płeć, stan zdrowia, intensywność trybu życia), codziennie możemy spożywać od 60 do nawet 120 gramów pistacji tak, aby pokryć do 20% naszego dobowego zapotrzebowania na energię. Zdaniem naukowców z Uniwersytetu Stanowego w Pensylwanii, taka ilość pistacji jedzona regularnie, już w krótkim czasie pozwoli na obniżenie stężenia cholesterolu we krwi o kilkanaście procent.

Włączając pistacje do naszego jadłospisu, nie bądźmy jednak bezrefleksyjni. Jak wiemy, orzechy te smakują wspaniale i chętnie wykorzystujemy je jako dodatek do kalorycznych przekąsek i słodkich wypieków, tymczasem lepiej jeść je oddzielnie. Niestety, w marketach możemy kupić zazwyczaj pistacje prażone lub solone. A udział soli czy tłuszczów trans w ich przetwarzaniu, przekreśla większość benefitów zdrowotnych, jakie moglibyśmy mieć jedząc te orzechy na surowo. Dlatego pamiętajmy, że najzdrowsze pistacje to pistacje naturalne – nieprzetworzone i bez dodatku soli.

Orzechy pistacjowe pozyskiwane są z wielu rejonów świata. Różne gatunki drzewa pistacjowego uprawia się bowiem w Afryce, Ameryce, Azji Mniejszej i Środkowej, a także na południu Europy. Roślina ta daje przepyszne owoce, bogate w wiele cennych składników odżywczych. Orzechy zawierają między innymi potas, magnez, witaminę E, nienasycone kwasy tłuszczowe oraz resweratrol i fitosterole, które zapobiegają miażdżycy i wspomagają układ krwionośny. Warto jeść pistacje w formie surowej, bez dodatku soli – są wtedy najzdrowsze i najmniej kaloryczne.
Ekologia.pl (Elżbieta Gwóźdź)

Bibliografia

  1. Frédéric Saldmann; “Najlepsze lekarstwo to my!”; Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice 2015;
  2. Anna Nowak; “Fitosterole w codziennej diecie”; „Borgis –Postępy fitoterapii”, nr 1/2011;
  3. California Rare Fruit Growers; “Pistachio”; data dostępu: 2019-10-15
  4. Pablo Hernández-Alonso, BSc i in.; “Pistachios for Health. What Do We Know About This Multifaceted Nut?”; data dostępu: 2019-10-15
  5. Catherine Offord; “Scientists Can’t Agree on What’s Making Pistachio Trees Sick”; data dostępu: 2019-10-15
  6. Mark L Dreher; “Pistachio nuts: composition and potential health benefits”; data dostępu: 2019-10-15
  7. Penn State; “Pistachio Nuts May Improve Heart Health”; data dostępu: 2019-10-15
Ocena (3.4) Oceń: