Definicja pojęcia:

kwiaty

Kwiaty – wyspecjalizowane organy generatywne roślin nasiennych. Kwiatem nazywamy skrócony i nierozgałęziony pęd rośliny o przekształconych liściach i ograniczonych możliwościach wzrostu. Kwiaty są homologicznymi odpowiednikami kłosów u roślin starszych ewolucyjnie. Rozwijają się najczęściej jako pędy boczne z pączków kwiatowych, rzadko powstają u szczytu pędu. Rzadko też pojawiają się na starych elementach pędów (np. na konarze) – wyrastają z ich najmłodszych części. Okres rozwoju kwiatów nazywamy kwitnieniem. U poszczególnych gatunków roślin może dojść do niego tylko raz, inne zakwitają wielokrotnie w trakcie całego swojego cyklu życiowego (są to odpowiednio rośliny monokarpiczne i polikarpiczne).
  1. Rodzaje kwiatów
  2. Budowa kwiatu
  3. Kwitnienie
  4. Funkcje kwiatów

Rodzaje kwiatów

Kwiaty dzielimy zasadniczo na kwiaty roślin nagonasiennych i okrytonasiennych. Rośliny nasienne w ogóle nazywamy kwiatowymi (u pozostałych roślin kwiaty nie występują). Niemniej u roślin nagonasiennych (nagozalążkowych) okwiat jest bardzo słabo rozwinięty, a czasem nie występuje wcale. U roślin okrytonasiennych (okrytozalążkowych) okwiat jest wysoce rozwinięty i występuje w bardzo różnorodnych formach. To z nich wykształcają się owoce i owocostany. U rośli nagonasiennych z kwiatostanów powstają szyszki.

Ze względu na płeć kwiaty dzielimy na obupłciowe oraz jednopłciowe (posiadają tylko organy żeńskie lub męskie). Niektóre gatunki wykształcają jednocześnie kwiaty żeńskie i męskie na jednej roślinie.

Kwiaty dzielimy w związku z tym na te, które zapylane są przez inną roślinę lub inny kwiat oraz kwiaty zapylające się własnym pyłkiem.

Ze względu na kształt okwiatu, kwiaty dzielimy na:
  • dzwonkowate,
  • lejkowate,
  • talerzykowate,
  • wargowate,
  • trąbkowate,
  • motylkowate,
  • pułapkowe i paściowe,
  • główkowate i koszyczkowate.
Budowa kwiatu
Budowa kwiatu - wikipedia

Budowa kwiatu

Elementy składowe kwiatu wyrastają z dna kwiatowego, które zwężając się przechodzi w szypułkę kwiatową. Najbardziej okazałymi elementami, utożsamiany przez nas z kwiatem są płatki korony.

Pojedynczy kwiat zbudowany jest z liści płodnych i płonnych. Liście płodne to pręciki i owocolistki. Pręciki zawierają męskie organy rozrodcze, natomiast owocolistki z zalążkami wyposażone są w organy rozrodcze żeńskie. Liście płodne pełnią funkcję rozmnażania generatywnego i to dzięki nim możliwie jest powstanie owocu z nasionami. Liście płonne to zaś wszystkie części, które tworzą okwiat, czyli działki kielicha i płatki korony. Okwiat, inaczej okrywa kwiatowa, nie pełni funkcji rozrodczej.

Poszczególne części składowe kwiatu:
  • znamię;
  • szyjka;
  • płatki korony;
  • działki kielicha;
  • nektarnik;
  • oś kwiatowa;
  • dno kwiatowe; dno kwiatowe może przyjmować różne kształty, np. wypukłe, wklęsłe lub płaskie;
  • szypułka; nie wszystkie kwiaty zaopatrzone są w szypułkę. Te, które ją posiadają nazywamy kwiatami szypułkowymi, pozostałe bezszypułkowymi, inaczej siedzącymi. Kwiaty siedzące osadzone są na osi pędu. Szypułki mają różne długości i grubości;
  • zalążnia słupka;
  • pręcik;
  • miodniki – występują u roślin owadopylnych.

Kwiat może być pojedynczy lub złożony. W tym drugim przypadku składa się dodatkowo z korony oraz kielicha, a u niektórych roślin występuje też kieliszek.


Kwitnienie

Kwitnienie oraz okres jego trwania zależą od gatunku, a także warunków środowiskowych, np. nasłonecznienia, jakości gleby, wilgotności podłoża. Pierwszy etap w rozwoju kwiatu to wzrost szypułki. Zahamowanie wzrostu szypułki to jeden z dowodów na to, że mamy do czynienia z dojrzałym kwiatem. Pierwszy etap kwitnienia to zaś pojawienie się pączków kwiatowych. W czasie swojego życia kwiaty przechodzą cykle otwierania się i zamykania w zależności od pory dnia.

Gdy dojdzie do zapylenia (przeniesienia pyłku na zalążek lub znamię słupka), korona kwiatu zamyka się, a płatki korony stopniowo zmieniają barwę i odpadają. Rozpoczyna się wówczas owocowanie.

U roślin nagonasiennych z kwiatostanów rozwijają się szyszki,By Lestath, (poprawki pl:user:Lcamtuf). (Image:Abies koreana (szyszki).JPG) [GFDL, CC-BY-SA-3.0 or CC BY-SA 2.5-2.0-1.0], via Wikimedia Commons

Funkcje kwiatów

  • biorą udział w rozmnażaniu generatywnym;
  • w wyniku zapylenia kwiat przekształca się w owoc, w którym obecne są nasiona;
  • stanowią pożywienie dla pszczół (są źródłem pyłku i nektaru).

Z punktu widzenia człowieka i konsumenta, kwiaty pełnią głównie funkcję estetyczną, ale służą też jako pożywienie oraz surowiec wykorzystywany w medycynie naturalnej. Kwiaty wraz z innymi częściami roślin, zwłaszcza korzeniami i liśćmi, wykorzystywane są do przygotowywania prozdrowotnych naparów pomocnych przy różnych dolegliwościach. Właściwości odżywcze, wzmacniające, regeneracyjne i nawilżające kwiatów szeroko wykorzystują również kosmetyka oraz przemysł perfumeryjny. Kwiaty to jeden z podstawowych surowców do produkcji olejków eterycznych.

Kwiaty mają też znaczenie kulinarne, choć na pewno mniejsze, niż inne części roślin. Poza tym, że wiele kwiatostanów to surowce jadalne (róże, stokrotki, czarny bez, młode kwiatostany kalafiora, karczocha, kaparów czy brokułów), bardzo ważne miejsce w kulinariach zajmują kwiaty miododajne.
pixabay.com

Bibliografia

  1. Eldra Pearl Solomon, Linda R. Berg, Diana W. Martin, Claude A. Villee; “Biologia”; Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1996.;
  2. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski; “Botanika T.1. Morfologia”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008;
  3. Zdzisława Otałęga (red. nacz.); “Encyklopedia biologiczna T. VI”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1998.;
  4. Władysław Szafer, Halina Wojtusiakowa; “Kwiaty i zwierzęta: zarys ekologii kwiatów”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1969.;
  5. Zbigniew Podbielkowski, Maria Podbielkowska; “Przystosowanie roślin do środowiska”; Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1992.;
Legenda. Pokaż objaśnienia oznaczeń i skrótów
Szukaj
Oceń stronę
Ocena: 4.4
Wybór wg alfabetu:
a b c ć d e f g h i j k l ł m n o q p r s ś t u v w x y z ż ź