Definicja pojęcia:

rośliny

Rośliny - grupa organizmów żywych wytwarzających związki organiczne z martwej materii nieorganicznej w procesie fotosyntezy lub chemosyntezy. Rośliny są zbudowane z komórek wyraźnie różniących się od komórek pozostałych jądrowców. Najdawniejsze organizmy roślinne były to jednokomórkowce podobne do dzisiejszych glaukocystofitów. Z biegiem ewolucji rośliny zaczęły przekształcać się w kierunku bardziej zróżnicowanych i złożonych form, przechodząc od organizmów jednokomórkowych i kolonijnych do plechowców (glony, grzyby, protisty). Dalsza linia rozwoju roślin obejmuje mszaki i mchy, a następnie rośliny naczyniowe, posiadające już korzeń, pęd oraz tkankę drzewną wraz z naczyniami i cewkami. Najstarsze rośliny były również organizmami wodnymi i w tym środowisku pozostawały w kolejnych liniach rozwoju.
 
  1. Budowa roślin
  2. Proces fotosyntezy
  3. Królestwo roślin
  4. Fazy rozwoju roślin w cyklu życiowym w rozwoju generatywnym
  5. Inne podziały roślin

Szacuje się, że obecnie na Ziemi istnieje około 500 tys. gatunków roślin, przy czym poznanych i zbadanych jest 310 tys.

Budowa roślin

Rośliny zbudowane są z komórek o specyficznych cechach. Błony komórkowe roślin otoczone są zewnętrzną ścianą komórkową, która tworzy się z celulozy, hemicelulozy, ligniny i pektyn (wyjątkiem są tutaj grzyby, których ściany zbudowane są z chityny, jak również bakterie, które otacza ściana komórkowa z peptydoglikanu). We wnętrzu komórek roślinnych znajduje się z kolei wakuola, czyli struktura zawierająca sok komórkowy i magazynująca związki organiczne i nieorganiczne potrzebne do wzrostu rośliny. W soku komórkowym wakuoli (wodniczki) skumulowana jest przede wszystkim woda, a poza tym jony mineralne, cukry, białka, aminokwasy, przeciwutleniacze i alkaloidy. Poza wakuolą w komórce roślinnej zawierają się także proplastydy, spośród których najistotniejszą funkcję pełnią chloroplasty, inaczej ciałka zieleni. Jak sama nazwa wskazuje, znajdują się one w zielonych częściach roślin. Barwę nadaje im zielony barwnik chlorofil, absorbujący energię świetlną z promieniowania słonecznego. To właśnie w chloroplastach zachodzi proces fotosyntezy warunkujący przeżycie i rozwój rośliny. Inne ważne plastydy to chromoplasty i leukoplasty. Pierwsze z nich odpowiadają za magazynowanie barwników, które następnie decydują o barwie poszczególnych elementów rośliny, głównie kwiatów i owoców. Drugie stanowią magazyn dla substancji zapasowych.

Stopnie organizacji ciała organizmów roślinnych:
Położenie roślin (Archaeplastida) na drzewie filogenetycznym organizmów żywych. By Nova [GFDL or CC BY 3.0], via Wikimedia Commons

Proces fotosyntezy

Fotosynteza przeprowadzana przez rośliny to jeden z najważniejszych procesów zachodzących w przyrodzie. Ma charakter oksygeniczny – jego produktem jest tlen wydzielany do atmosfery. Poza tym w wyniku fotosyntezy do obiegu materii trafia także węgiel organiczny powstały z materii nieorganicznej. To sprawia, że bez roślin nie mogą funkcjonować ekosystemy i nie jest możliwe przetrwanie organizmów, również człowieka. Rośliny odgrywają więc fundamentalną rolę dla ciągłości życia na Ziemi.

Zapis sumaryczny reakcji fotosyntezy przedstawia się następująco:

6H2O + 6CO2 + energia świetlna → C6H12O6 + 6O2

gdzie:
  • 6H2O – woda (sześć cząsteczek),
  • 6CO2 – dwutlenek węgla (sześć cząsteczek),
  • C6H12O6 – glukoza (pojedyncza cząsteczka),
  • 6O2 – tlen (sześć cząsteczek).
Fotosynteza. By Stepa (Own work) [Public domain], via Wikimedia Commons

Królestwo roślin

Do królestwa roślina należą:

Fazy rozwoju roślin w cyklu życiowym w rozwoju generatywnym

Rośliny charakteryzują się cyklicznym następowaniem po sobie faz rozwoju. Zjawisko to nosi nazwę przemiany pokoleń.
Jego poszczególne etapy (fazy) to:
  • kiełkowanie,
  • wzrost wegetatywny i różnicowanie się łodyg oraz liści,
  • kształtowanie się pąków kwiatowych,
  • kwitnienie,
  • przekwitanie z rozpoczynającym się jednocześnie owocowanie,
  • rozsiew nasion i stopniowe obumieranie rośliny.
kiełkowanie
Kiełkowanie - fot. pixabay.com

Inne podziały roślin

Ze względu na budowę i sposób rozwoju, rośliny można podzielić na monokarpiczne i polikarpiczne. Do roślin polikarpicznych zaliczają się wszystkie te, które kwitną i wydają nasiona jednorazowo. Są to rośliny jednoroczne i dwuletnie. Rośliny polikarpiczne, do których należą gatunki wieloletnie, owocują i wydają nasiona wielokrotnie w swoim życiu. Oznacza to, że przemiana pokoleń zachodzi u nich wielokrotnie. Rośliny żyjące dłużej niż dwa lata nazywamy bylinami.

Rośliny dzielimy także pod kątem trwałości i typu łodygi.
W związku z tym rozróżniamy:

Innym ze znanych kryteriów podziału roślin jest ich zapotrzebowanie na wodę. Najbardziej wodnolubne są hydrofity. Ich przeciwieństwem są kserofofity, czyli rośliny sucholubne, które dzielą się na sukulenty i suchorośla.

Rośliny dzielimy również ze względu na ich funkcję użytkową.
Pod tym kątem wyróżniamy:
  • rośliny ozdobne;
  • rośliny pastewne – stanowiące pokarm dla zwierząt hodowlanych;
  • rośliny przemysłowe  – wykorzystywanie do produkcji leków, olejków, olejów przemysłowych, paliw, produktów drzewnych, włókien, kauczuku, żywic, papieru;
  • rośliny alimentacyjne – służące człowiekowi za pokarm – wśród nich znajdują się rośliny oleiste, zbożowe, cukrodajne, miododajne, owocowe i warzywne;
  • rośliny pseudoalimentacyjne – spożywane przez człowieka, lecz niemające właściwości odżywczych – są to rośliny przyprawowe oraz używki;
  • rośliny energetyczne;
  • rośliny rekultywacyjne.
pixabay.com

Bibliografia

  1. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski; “Botanika T.1. Morfologia”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.;
  2. Aulay Mackenzie, Andy S. Ball, Sonia R. Virdee; “Ekologia. Krótkie wykłady ”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015;
  3. Zdzisława Otałęga (red. nacz.),; “Encyklopedia biologiczna T. IX ”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1999.;
  4. Zygmunt Hejnowicz; “Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002;
  5. Andrew J. Lack, David E. Evans; “Biologia roślin. Krótkie wykłady”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003;
  6. Eldra Pearl Solomon, Linda R. Berg, Diana W. Martin, Claude A. Villee; “Biologia”; Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1996.;
Legenda. Pokaż objaśnienia oznaczeń i skrótów
Szukaj
Oceń stronę
Ocena: 4.8
Wybór wg alfabetu:
a b c ć d e f g h i j k l ł m n o q p r s ś t u v w x y z ż ź