„Pandemia grzybowa jest zdecydowanie możliwa” – powiedział Insiderowi Norman Van Rhijn, mikolog badający infekcje grzybicze na Uniwersytecie w Manchesterze. Badacze martwią się, że z królestwa grzybów mogą powstać nowe superpatogeny.
Grzyby zamieniają mrówki w zombie. Źródło: shunfa Teh/ShutterstockZarówno w grze, jak i w telewizyjnym serialu „The last of us” grzyb Ophiocordyceps przechodzi od żerowania na zwykłych owadach do zarażania ludzi. Wynikająca z tego pandemia prowadzi do upadku społeczeństwa. Istnieje ponad 100 znanych gatunków Ophiocordyceps, które infekują szeroką gamę owadów, w tym motyle, ćmy i chrząszcze, a co najmniej 35 jest w stanie „kontrolować umysł” swoich żywicieli. Czy w prawdziwym świecie pandemia wywołana przez grzyby może się wydarzyć?
„Potencjał jest ogromny dla tego, co może się wyłonić i stać się patogenem” – powiedział Insiderowi Tom Chiller, szef oddziału chorób grzybiczych w amerykańskich Centrach Kontroli i Zapobiegania Chorobom. „Nie zdziwię się, gdy pojawi się więcej grzybów jako ludzkich patogenów, które stają się trudniejsze do leczenia i bardziej zakaźne”.
Dr Charissa de Bekker, mikrobiolog z Uniwersytetu w Utrechcie, badała, w jaki sposób serialowy grzyb tworzy mrówki zombie i zapewnia, że nie widzi, aby to samo mogło się kiedykolwiek wydarzyć u ludzi. „Temperatura naszego ciała jest po prostu zbyt wysoka, aby większość grzybów mogła się dobrze zadomowić i rosnąć.”
Ophiocordyceps rośnie w ciele mrówki, powoduje, że mrówka wspina się w górę, a następnie wyrasta z jej głowy i uwalnia zarodniki.
„Jednak system nerwowy mrówki jest prostszy niż nasz, więc z pewnością łatwiej byłoby przejąć kontrolę nad mózgiem owada niż naszym mózgiem, poza tym ich układ odpornościowy bardzo różni się od naszego”.
Większość gatunków pasożytniczych grzybów ewoluowała przez miliony lat, aby wyspecjalizować się w infekowaniu tylko jednego gatunku owadów. Dlatego nie przeskakują z jednego owada na drugiego.
Ale inne gatunki grzybów wytwarzają substancje o właściwościach zmieniających umysł, które mogą wpływać na ludzkie zachowanie. Być może najbardziej oczywistym przykładem jest psylocybina, związek halucynogenny występujący w magicznych grzybach. Sporysz, czyli przetrwalnik pasożytniczego grzyba buławinki czerwonej ma również reputację zmieniającego ludzki umysł. Niektórzy historycy przypisują procesy czarownic z Salem zatruciu sporyszem, twierdząc, że kobiety zaczęły dziwnie się zachowywać i oskarżać się nawzajem o czary po zjedzeniu zakażonego żyta. Substancja psychoaktywna LSD pochodzi ze sporyszu.
„Za każdym razem, gdy pijesz piwo, na twoje zachowanie wpływa produkt uboczny grzyba, którym jest etanol” – powiedział Insiderowi David Hughes, który badał Cordyceps i konsultował grę wideo The Last of Us.
Choroby grzybicze mogą przenosić się ze zwierząt na ludzi. Ale pomysł, że grzyb taki jak Ophiocordyceps może tak zmutować, by dokonać gigantycznego skoku od owadów do ludzi, i nadal zachować zdolność do skutecznego manipulowania zachowaniem, jest naciągany.
Z drugiej strony…. W świecie chorób zakaźnych „nigdy nie mów nigdy” – powiedział Chiller.
„Ale powiem, że jest wiele, wiele przeszkód, które należy pokonać” - kontynuował. „Mrówka i człowiek różnią się diametralnie. Mamy systemy odpornościowe, żyjemy w różnych temperaturach, wiesz, temperatura naszego ciała jest znacznie wyższa. Jest więc kilka fundamentalnych rzeczy, które będą niezwykle trudne dla tego konkretnego grzyba. pokonać."
Z drugiej strony zagrożenia ze strony grzybów były przez długi czas bagatelizowane. Ludzie uważają to za coś trywialnego, powierzchownego lub nieważnego. Ale dane są bezlitosne. Według Global Action for Fungal Infections grzyby zabijają więcej ludzi niż malaria. WHO zidentyfikowała 19 różnych grzybów, które według niej stanowią poważny problem. Należy do nich nagłe pojawienie się śmiercionośnej superbakterii Candida auris oraz grzyba Mucormycetes, który zjada mięso tak szybko, że prowadzi do poważnych obrażeń twarzy. Niektóre śmiercionośne grzyby, takie jak Candida auris, które pojawiły się w 2009 roku, rozwinęły nawet silną odporność na leki przeciwgrzybicze, którymi dysponujemy.
Chiller powiedział, że większość patogenów grzybiczych to oportuniści, którzy powodują poważne choroby tylko u osób z obniżoną odpornością.
„Ale są teraz grzyby, które nie są oportunistami i mogą zarazić każdego z nas. A jeśli staną się bardziej zakaźne, jeśli staną się bardziej odporne, to można zacząć się martwić” – powiedział Chiller.
W jaki sposób przenoszą się grzyby? W serialu HBO zombie muszą gryźć swoje ofiary. W prawdziwym życiu to tak nie działa. Infekcje grzybicze w dużej mierze rozprzestrzeniają się przez dotyk lub powierzchnie – pomyśl o grzybicy stóp. Dlatego Hughes uważa, że grzyby nie stanowią zagrożenia epidemicznego. „Skale, w jakim zobaczymy pandemię, co oznacza, że cały świat zostanie dotknięty przez jeden gatunek… nie wydają się prawdopodobne w przypadku grzybów, tylko ze względu na charakter ich dróg przenoszenia” – powiedział.
Grzyby mają bardzo różne drogi rozprzestrzeniania się w stosunku do bakterii lub wirusów. Kiedy grzyb sprawia, że jesteśmy chorzy, prawie zawsze jest on pobierany ze środowiska, a nie rozprzestrzeniany przez kaszel i kichanie.
Wszyscy jesteśmy regularnie narażeni na grzyby, ale potrzebują one osłabionego układu odpornościowego, aby wystartować. Naukowcy przekonują, że pandemia grzybicza prawdopodobnie przybrałaby „inną formę” niż Covid – zarówno pod względem sposobu rozprzestrzeniania się, jak i rodzaju ludzi, których zaraża. Czy mamy się takim razie czego bać?
Wraz ze wzrostem globalnych temperatur coraz więcej grzybów mutuje, więcej z nich może przetrwać i rozmnażać się w temperaturach ludzkiego ciała – nawet gdy ludzkie ciała próbują je zabić gorączką.
Ekologia.pl (JSz)
Bibliografia
- Kate Golembiewski, CNN ; “What scientists say about the real-life zombie fungi that inspired ‘The Last of Us’ ”; cnn.com; 2023-01-30
- Stuart Layt and Liam Mannix; “A killer fungus is 2023’s newest villain. It’s horrifying, but how real is the science?”; smh.com.au; 2023-01-30
