Miękusz szafranowy – opis, występowanie i zdjęcia. Grzyb miękusz szafranowy ciekawostki
Miękusz szafranowy to jeden z najrzadszych grzybów rosnących w Polsce. Stwierdzono zaledwie trzy stanowiska, gdzie można spotkać tego grzyba. Ale może się to zmienić, bowiem polscy leśnicy próbują uratować ten bardzo rzadki gatunek grzyba.
![Miększu szafranowy, By walt sturgeon (Mycowalt) [CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons](https://www.ekologia.pl/wp-content/uploads/2023/03/hapalopilus-croceus-72480_600x468.jpg)
Śladami miękusza szafranowego
Miękusz szafranowy (Hapalopilus croceus) nazywany także złotoporkiem szafranowym należy rodziny żagwiowatych (Plyporaceae). Został pierwotnie opisany w 1796 r. przez Christiana Hendrika Persoona, który nadał mu nazwę Boletus croceus. Marinus Anton Donk w 1933 roku przeniósł go do rodzaju Hapalopilus. Nazwę polską podał Stanisław Domański w 1967 r.
Hapalopilus oznacza „z miękką kruchą czapkę”; z kolei croceus nawiązuje do jego „szafranowej, żółtej ” barwy, chociaż zdarzają się okazy o żywym, pomarańczowym kolorze. Gatunek ten występuje w Azji, Europie, Oceanii i Ameryce Północnej, gdzie rośnie na gnijącym drewnie drzew liściastych. Hapalopilus croceus został zaobserwowany w 24 europejskich krajach, ale wszędzie jest rozproszony i rzadki. Największe populacje występują w Szwecji, na Łotwie i w Niemczech.
Miękusz szafranowy to grzyb rzadki i chroniony
Z reguły huby występują pospolicie, nie przeszkadza im kapryśna pogoda czy zmiany wywołane w środowisku przez człowieka. Miękusz szafranowy jest inny. Grzyb ten rośnie na żywych lub martwych pniach drzew liściastych, głównie dębach, w naturalnych kompleksach leśnych. Jako grzyb saprotroficzny przywraca do obiegu materii związki zmagazynowane przez lata w tkankach drzew. Do rozwoju preferuje środowiska naturalne, pierwotne, niezaburzone antropogeniczną działalnością. Dlatego nie tak łatwo jest natknąć się na miękusza szafranowego – Hapalopilus croceus to bardzo rzadki grzyb. Jest pod ścisłą ochroną i uważa się go wręcz za gatunek wymierający (znajduje się w czerwonej liście grzybów wielkoowocnikowych zagrożonych w Polsce ze statusem „E”- wymierający), a to znaczy, że wkrótce może w ogóle zniknąć z naszych lasów.
W Polsce stwierdzono zaledwie trzy stanowiska, gdzie występuje ten grzyb. Jedno ze stanowisk miękusza szafranowego (Hapalopilus croceus (Pers.) Donk) zlokalizowane jest na terenie Nadleśnictwa Strzałowo.
Jak wygląda jeden z najrzadszych grzybów na świecie?
Miękusz szafranowy tworzy jednoroczne, szafranowo-pomarańczowe owocniki (ciemniejsze z wiekiem), które mogą przybierać kształt kopyt z zakrzywioną krawędzią kapelusza. Górna powierzchnia owocników jest matowa, wypukła, jednolicie żółto-pomarańczowa, do szarawo-białej. Przyrastają bokiem do podłoża. Czasami osiągają spore rozmiary, nawet do 30-40 cm długości i 10 grubości, jednak zwykle są mniejsze (10-15 cm szerokości, 3-5 cm grubości). Kremowo-pomarańczowy miąższ młodych owocników, jest mięsisty, soczysty i ciężki, ale wraz z wiekiem owocniki wysychają, kurczą się i stają się dość twarde i tłuste. Pod wpływem KOH barwi się na karminowoczerwono. Rurki barwy miąższu. Pory jaskrawopomarańczowe, początkowo koliste, później kanciastego kształtu. Wysyp gładkich zarodników koloru słomkowego, zarodniki mają wielkość od 4 do 6 x od 3 do 4 µm.
Miękusz szafranowy jest na tyle rzadkim okazem, że ciężko go pomylić z innymi gatunkami grzybów. Wykazuje on pewne podobieństwo do Pycnoporellus fulgens, tylko on w przeciwieństwie do miękusza, który preferuje drzewa liściaste, rośnie na drzewach iglastych. Jest jeszcze miękusz rabarbarowy (Hamalopilus nidulans), który różni się od miękusza szafranowego tym, że ma owocniki barwy ochrowej.
Miękusz szafranowy jest grzybem niejadalnym, zatem nie ma co się rozpisywać na temat jego zastosowania. Niemniej jednak jest pewna cecha Hapalopilus croceus, którą można wykorzystać. Miękusze Hapalopilus zawierają toksyczne kwasy polyporowe, powodujące u ludzi uszkodzenia nerek i wątroby, a które pod wpływem zasad przebarwiają się na fioletowo. Tak właściwość sprawia, że grzyby te są wykorzystywane do farbowania wełny. W przypadku miękusza szafranowego, pod wpływem zasady zmienia on swoją barwę na kolor karminowoczerwony.
Miękusz szafranowy jest białym krukiem wśród grzybów
Zmiany krajobrazowe spowodowały zanik wielu gatunków i siedlisk grzybów. Miękusz szafranowy nie jest wyjątkiem. Populacja pomarańczowej huby znacznie spadła w ciągu ostatnich 200 lat w Europie i Ameryce Północnej, ponieważ ilość grubych dębów i kasztanów kurczy się w zastraszającym tempie. Powody są dwa: wycinanie lasów i rozwój rolnictwa. Lasy dębowe w większości krajów europejskich były poważnie eksploatowane przez stulecia, w szczególności od 1800 roku. Dziś wycinka takich drzew ustała, ale w większości miejsc brakuje starych drzew, na których mógłby rozwijać się miękusz szafranowy. Stare i wiekowe dęby występują rzadko lub nie występują w ogóle lub ograniczają się do małych i rozproszonych pni i pojedynczych drzew. Przyszłość miękusza szafranowego szczególnie ponuro rysuje się w Europie, gdzie starych dębów jest jak na lekarstwo.
Czy jest szansa, by ocalić tego rzadkiego grzyba? Szansą na uratowanie miękusza szafranowego jest przede wszystkim ochrona istniejących, a także przyszłych siedlisk. Sposobem na ocalenie miękusza szafranowego jest zainfekowanie grzybnią martwego drewna.
Takie zabiegi wykonali olsztyńscy leśnicy w Nadleśnictwie Strzałowo – Zabieg polegał na pobraniu fragmentów martwego drewna wraz z grzybnią i przeniesienie ich do otworów wywierconych w wcześniej wytypowanych drzewach. Grzybnią miękusza szafranowego zainfekowano martwe dębowe pnie i kłody na terenie Puszczy Piskiej. Teraz pozostaje tylko cierpliwie czekać na efekty. Cierpliwość ma tu szczególne znaczenie, bowiem miękusz szafranowy potrzebuje nawet pięciu lat, by zadomowić się w nowym miejscu.
- Gary Emberger, Messiah College; "Hapalopilus croceus"; https://www.messiah.edu/Oakes/fungi_on_wood/poroid%20fungi/species%20pages/Hapalopilus%20croceus.htm; 2019-09-13;
- Michael Kuo; "Hapalopilus croceus"; https://www.mushroomexpert.com/hapalopilus_croceus.html; 2019-09-13;
- The Global Fungal Red List; "Hapalopilus croceus"; https://iucn.ekoo.se/iucn/species_view/445931/; 2019-09-13;
- Mushroom Observer; "Hapalopilus croceus"; https://mushroomobserver.org/name/show_name/19373; 2019-09-13;
- Uppsala Universitet; "Population biology and ecology in the rare and endangered Hapalopilus croceus"; https://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:1108983/FULLTEXT01.pdf; 2019-09-13;
- Andrzej Szczepkowski; "Grzyby nadrzewne w innym świetle – użytkowanie owocników"; tudia i Materiały CEPL w Rogowie R. 14. Zeszyt 32 / 3 / 2012;
![fir0002 | flagstaffotos.com.au [GFDL 1.2]](https://www.ekologia.pl/wp-content/uploads/2023/03/800px-brown-snake-victoria-australia_800x534.jpg)
.jpg){kind=link}
Może to i dobry artykuł ale nic z niego nie wynika.
Proszę przybliżyć nam trochę co to takiego jest ten grzyb, co będzie jak zabraknie go w naszych lasach, co się poprawi jak będzie go więcej, czy smaczny, czy trujący itd itp
A tak to wiemy tylko, że ktoś już nie ma nic innego do roboty
tura i tarpana już nie ma, i dobrze, jeszcze ktoś miałby z nim robotę…