Prehistoryczne kobiety także polowały na grubego zwierza!

Kiedy archeolodzy odkryli kości 9000-letniego człowieka w jamie grobowej wysoko w Andach, byli pod wrażeniem zestawu narzędzi składającego się z 20 kamiennych ostrzy ułożonych równo przy jego szczątkach. „Wszyscy mówili, że to był wspaniały wódz, wielki człowiek” – mówi archeolog Randy Haas z Uniwersytetu Kalifornijskiego (UC) w Davis. Następnie bioarcheolog Jim Watson z University of Arizona zauważył, że kości są smukłe i lekkie. „Myślę, że twoim łowcą może być kobieta” – powiedział Haasowi. Teraz naukowcy donoszą, że pochówek rzeczywiście dotyczył kobiety, co kwestionuje istniejącą od dawna hipotezę „mężczyzny myśliwego”.

Odkrycie kobiecych szczątków przekonało naukowców do ponownego zbadania doniesień o innych starożytnych miejscach pochówku w obu Amerykach i znaleźli szczątki 10 kobiet, które również mogły być myśliwymi. „Przesłanie [nowego odkrycia] jest takie, że kobiety zawsze mogły polować i faktycznie polowały” – mówi archeolog Bonnie Pitblado z Uniwersytetu Oklahoma w Normanie, która nie brała udziału w badaniu.

„Podział pracy w prehistorycznych społeczeństwach zbieracko-łowieckich jest zróżnicowany pod względem płci, co może skłonić niektórych do przekonania, że seksistowskie nierówności w takich kwestiach jak płaca czy pozycja są w jakiś sposób „naturalne” – powiedział główny autor badań Randy Haas. „Ale teraz jest jasne, że podział pracy według płci był zasadniczo inny – prawdopodobnie bardziej sprawiedliwy”.

„Hipoteza mężczyzny myśliwego”, która zwyciężyła po wpływowym sympozjum w Chicago w 1966 r., głosiła, że w trakcie ewolucji człowieka mężczyźni polowali, a kobiety zajmowały się zbieractwem – i te role płciowe rzadko się zmieniały. Niektórzy badacze zakwestionowali ten pogląd, ale archeologiczne dowody na to, że kobiety polują, były do tej pory skąpe.

Pomysł, że wszyscy myśliwi byli mężczyznami, został wzmocniony przez badania kilku współczesnych grup łowców-zbieraczy, takich jak Hadza z Tanzanii i San z południowej Afryki. W tych kulturach mężczyźni polowali na duże zwierzęta, a kobiety zbierały bulwy, owoce, orzechy i nasiona.

Haas i jego zespół, w tym miejscowi koledzy z plemienia Aymara, nie zamierzali badać kobiet-myśliwych. Odkryli skamieniałe szczątki sześciu osobników w dołach grobowych na stanowisku archeologicznym Wilamaya Patjxa na wysokości 3925 metrów w południowym Peru. Dwie osoby zostały pochowane wraz z kamiennymi narzędziami. Jednej osobie, prawdopodobnie w wieku od 17 do 19 lat, towarzyszyły cztery ostrza pocisków, które były przymocowane do krótkich włóczni do polowania, kilka ostrzy tnących, nóż i skrobaki prawdopodobnie używane do obróbki skór zwierzęcych i mięsa. 20 kamiennych narzędzi i ochry, których można użyć do garbowania skór, zostało starannie ułożonych obok szczytu kości udowej jednej osoby, jakby były trzymane w skórzanej sakiewce, która się rozpadła.

Szczątki drugiej osoby, prawdopodobnie w wieku od 25 do 35 lat, zostały pochowane z dwoma kamiennymi narzędziami. W jamach znajdowały się również fragmenty kości jeleni andyjskich i wielbłądowatych, takich jak wigonia lub guanako. Naukowcy ustalili płeć kości za pomocą nowej metody kryminalistycznej opracowanej przez współautora Glendona Parkera z UC Davis. Technika ta analizuje, czy szkliwo zęba osoby zawiera męską czy żeńską wersję białka zwanego amelogeniną.

Szczątki osoby z imponującym zestawem narzędzi należą do kobiety; drugie z narzędziami myśliwskimi należą do mężczyzny. Badania izotopów węgla i azotu w zębach kobiety wykazały, że spożywała ona typową dietę myśliwską składającą się z mięsa i roślin. Jednak wielu naukowców poddaje w wątpliwość tezę o „polujących kobietach”.

Haas to przewidział, dlatego przeszukał raporty o pochówkach w 107 innych miejscach w obu Amerykach starszych niż 8000 lat i znalazł informacje o 10 innych kobietach i 16 mężczyznach również pochowanych z narzędziami myśliwskimi.

Ta metaanaliza sugeruje, że „wczesne polowanie na grubego zwierza było prawdopodobnie neutralne pod względem płci”. Robert Kelly z University of Wyoming pochwala odkrycie kobiety polującej, ale nie przekonuje go wiele innych potencjalnych przypadków. Wskazuje, że posiadanie narzędzi w tym samym grobie, w którym odkryte zostały także szczątki mężczyzny nie zawsze oznacza, że używali ich oboje. Na przykład w dwóch miejscach pochówku zostały znalezione także szczątki niemowląt płci żeńskiej z narzędziami myśliwskimi. Robert Kelly zwraca uwagę, że zakopane narzędzia mogły być ofiarami od myśliwych mężczyzn, aby wyrazić ich smutek.

Pitblado mówi, że nawet jeśli nie wszystkie szczątki należały do „kobiet myśliwych”, metaanaliza sugeruje, że kobiety od dawna były zdolne do polowania. Nie powinno dziwić, że kobiety mogą polować, dodaje Pitblado. „Te kobiety mieszkały w Andach, na wysokości 13 000 stóp” – mówi. „Jeśli mogły żyć w takich trudnych warunkach, z pewnością mogły też powalić jelenia.”

Badanie zostało opublikowana na łamach czasopisma „Science Advances”.