Gerbery kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja gerber

Gerbery kojarzą się nam przede wszystkim z eleganckimi bukietami z kwiaciarni. Mało kto wie jednak, że te szlachetne kwiaty gerbery można samodzielnie wyhodować w ogródku, a nawet w warunkach domowych, w doniczce. Co więcej, są one gatunkiem dzikim, spontanicznie porastającym południowo-wschodnią Afrykę, część Azji oraz wyspy Madagaskar i Tasmania. Wyróżnia się przy tym nawet 50 gatunków gerber! Dowiedz się, czym się wyróżniają, jak je uprawiać i o czym pamiętać w ramach ich pielęgnacji, aby cieszyć się wyjątkowo urokliwymi kwiatami, z których na całym świecie słynie ta atrakcyjna wizualnie roślina!

Oficjalne odkrycie gerbery przypisuje się szkockiemu botanikowi Robertowi Jamesonowi, który w 1889 r. opisał nowy gatunek kwiatu znalezionego w Południowej Afryce. Nazwano go nawet Gerbera jamesonii, z tym, że twórca botanicznej systematyki, Karol Linneusz, wybierając nazwę rodzaju oddał przede wszystkim hołd swemu przyjacielowi, niemieckiemu naturaliście, doktorowi Traugottowi Gerberowi. Od końca XIX w. w Anglii rozwinięto intensywny program rozwoju nowych kolorów i odmian gerber. W Wielkiej Brytanii kwiaty te cieszą się do dzisiaj bardzo dużą popularnością, ozdabiając wiele królewskich rezydencji, miejskich placów czy ogrodów botanicznych.

Systematyka gerberów

Gerbery zaliczane są do rodziny astrowatych i mają charakter bylin. Niestety, jako gatunek ciepłolubny, wręcz tropikalny, nie mają szans na przetrzymanie zimy w Polsce, stąd u nas uprawia się jako roślin jednoroczne lub wieloletnie rośliny doniczkowe. Mają dość charakterystyczny wygląd – na grubych, pojedynczych łodygach o wysokości do 50 cm wznosi się pojedynczy koszyczek kwiatowy, złożony z ponad setki drobnych kwiatów rurkowatych oraz długich, języczkowatych. Koszyczek może mierzyć od 7 do 12 cm w średnicy. Obszerne liście zebrane są w dolnej części łodygi, w formie różyczki liściowej.

Gerbery ogrodowe to kwiaty lata i wczesnej jesieni, które otwierają się codziennie rano, a zamykają wieczorem. W uprawie doniczkowej potrafią kwitnąć nieprzerwanie od kwietnia do października, a czasem nawet prawie całe rok!

Gerbery – wymagania glebowe

Gerbery doniczkowe uprawia się w uniwersalnej ziemi do kwiatów doniczkowych. W ogrodzie trzeba jednak dość starannie wybrać stanowisko, aby zapewnić roślinie optymalne warunki. Gleba powinna być żyzna, wilgotna, ale nie mokra, o lekko kwaśnym odczynie. Ponadto należy wybierać stanowiska dobrze osłonięte od wiatru oraz nie wystawione na działanie ostrego popołudniowego słońca. Idealnie, jeśli rabata z gerberami będzie oświetlona od rana do południa, a potem znajdzie się w półcieniu.

Sadzenie i uprawa gerber

Gerbery nie lubią przesadzania – wyjątkiem jest sadzenie kwiatu w ogrodzie lub przesadzanie po zakupie do większej doniczki. Nie warto jednak zbyt często powtarzać tej czynności! W doniczkach wskazana jest warstwa drenażu pod warstwą ziemi, zaś roślinę sadzi się tak, aby jej korzenie wystawały nieco ponad powierzchnię substratu. Na zagonie należy z kolei przekopać ziemię do głębokości ok. 25-30 cm i domieszać do niej gnojówki lub organicznego kompostu. Sadzonkę delikatnie umieszczamy w glebie, również zwracając uwagę, aby nie udusić bryły korzeniowej – powinna ona 1-2 cm wystawać nad ziemię. Odległości między poszczególnymi roślinami powinny wynosić 45-60 – gerbery źle reagują bowiem na stłoczenie.

Gerbera ogrodowa lubi za to warstwę mulczującej kory rozłożonej wokół korzeni – nigdy na nich, która dba o zachowanie wilgotności i minimalizuje pojawianie się chwastów. Zwiędnięte kwiaty warto natychmiast odcinać ostrym sekatorem, aby pobudzić roślinę do dalszego kwitnienia – ta sama zasada odnosi się do okazów doniczkowych, które latem warto wynosić na balkon lub do ogrodu.

Podlewanie gerber

Gerbery są dość kapryśne i wymagające, jeśli chodzi o podlewanie. W warunkach domowych należy nawadniać je często, a dodatkowo nawilżać powietrze – nie powinno się doprowadzać do wysychania podłoża. Dobrym pomysłem jest podstawienie pod doniczkę podstawki z wodą, który umożliwi roślinie samoregulację wilgotności.

Gerbery na zagonie również bardzo lubią zraszanie, ale warto wykonywać się wczesnym rankiem, tak, aby woda zdążyła wyparować przed wieczorem. Rabatę trzeba zalewać w zależności od panujących warunków pogodowych, aby podłoże było stale wilgotne, ale nie zalegała w nim woda. Jej zbyt duża ilość może mieć bowiem negatywny wpływ na kwiaty gerbery, doprowadzając do ich gnicia.

Nawożenie gerber

Nie warto również oszczędzać na nawozie – gerbery lubią dostatek składników odżywczych i w czasie kwitnienia potrzebują niemal ciągłego odżywiania. Specjaliści polecają zasilanie gleby raz w miesiącu uniwersalnym płynnym nawozem lub raz na 8 tygodni nawozem o przedłużonym czasie uwalniania. Zaleca się zastosowanie produktów pochodzenia organicznego, jak np. biohumus. Należy jednak zwracać uwagę na podawane ilości preparatu, aby uniknąć przewożenia, ponieważ kwiaty gerber źle to znoszą – może to doprowadzić do wyciągnięcia pędów. Z kolei na etapie kwitnienia do nawożenia nadają się także środki wieloskładnikowe, przy czym trzeba pamiętać, aby były pozbawione chlorku potasu, ponieważ roślina źle go znosi, niezależnie od tego, czy chodzi o gerbery ogrodowe czy w doniczce.

Rozmnażanie gerber

Oprócz wysadzania w ogrodzie nowo zakupionych młodych sadzonek (pozyskanych zwykle z kultur in vitro), roślinę można rozmnażać na dwa inne sposoby. Pierwszy z nich jest niestety czasochłonny, słabo rokujący i ryzykowny, bowiem oznacza wysiewanie nasion, z których tak naprawdę nie wiadomo czy i co wyrośnie. Współczesne gerbery są bowiem mieszańcami, a nasiona są bardzo często źle oznaczone i zawierają nieznany materiał genetyczny. Kto się łatwo nie zniechęca, powinien jednak do wysiewu stosować specjalny substrat, który zwiększy prawdopodobieństwo wykiełkowania.

Znacznie bardziej pewną metodą jest dzielenie bryły korzeniowej. Tym sposobem zawsze wiemy, jaką roślinę otrzymamy, a uprawiając gerbery w domu, w doniczkach, możemy każdej wiosny mieć własne nowe rośliny do zasadzenia na rabacie. Po wyjęciu z ziemi i odcięciu korzeni, usuwamy z pędów liście i umieszczamy sadzonkę bezpośrednio na zagonie – warto pamiętać, aby czynność tą wykonywać, gdy minie już ryzyko przymrozków.

Ochrona gerber

Gerbery wytrzymają na naszych polskich rabatach temperaturę do 5 stopni C, więc nie warto się przesadnie spieszyć z ich wysadzaniem. Największym zagrożeniem dla roślin nie są jednak chłody, ale choroby grzybiczne, które najczęściej atakują samą bryłę korzeniową – stąd postulat, aby sadzić je na odpowiedniej wysokości. Niestety, klasyczne fungicydy w sprayu niewiele zdziałają na choroby korzeni  – kwiaty gerber zwykle gniją i obumierają. Jedyną racjonalną metodą ochrony jest więc prewencja, czyli odpowiedni sposób sadzenia oraz podlewania.

Na liściach żerują też czasem gąsienice oraz owady minujące, z którymi łatwo można poradzić sobie naturalnymi środkami ochrony, np. opryskiem z olejku z miodli indyjskiej lub ekstraktem ze złocienia.

Gerbery w domu i ogrodzie

Gerbery to przede wszystkim fantastyczne kwiaty cięte, które wytrzymają w wazonie nawet dwa tygodnie i dorównują elegancją i prestiżem samym różom i liliom. Ścinamy je nisko nad ziemią i najpierw umieszczamy w ciepłej wodzie. Po podcięciu końcówek sekatorem po ostrym kątem można przemieścić je do wody o pokojowej temperaturze, którą warto wymieniać co 3 dni. Wazon należy trzymać z dala od bezpośrednich promieni słonecznych.

W ogrodzie gerbery to przede wszystkim nieoceniony zastrzyk koloru, który ożywi każdą letnią rabatę. Eksperci polecają dla najlepszego efektu estetycznego łączyć je z gatunkami o bardziej subtelnych barwach – dobry wybór to diaskie, lobelie czy szałwia, a także zdobne trawy. Gerbery w donicach lepiej wyglądają jako monokultury choć warto sadzić obok siebie różne kolory. Przeniesione do domu, poza ozdobą stają się również cenną pomocą w oczyszczaniu powietrza – wydzielają bowiem duże ilości tlenu oraz wilgoci, pochłaniając z kolei toksyny.

Odmiany gerber

Ogromna rozmaitość gerber to pole do popisu dla ogrodników i dekoratorów z fantazją. Jako duże wyraźne kwiaty o regularnym pokroju, doskonale nadają się one do tworzenia krajobrazowych i klombowych kompozycji. Najczęściej uprawianym gatunkiem jest wspomniana już afrykańska Gerbera jamensonii, które występuje w dziesiątkach odmian w kolorach czerwieni, różu, żółci, pomarańczy, bili czy kremu. Na szczególną uwagę zasługują zdobne kwiaty pełne oraz dwukolorowe, np. żółto-czerwona. „Cuba Libre”, biało-różowa „Electra” czy różowo-malinowa „Roskilde”. Wśród hodowców coraz większą popularnością cieszą również miniaturowe odmiany, które dorastają maksymalnie do 30 cm wysokości i idealnie nadają się do uprawy doniczkowej.

Gerbery – pytania i odpowiedzi

Na co uważać, decydując się na uprawę rośliny w domu?

Kluczowym aspektem jest w tym przypadku wybór odpowiedniego miejsca uprawy. Jakie warunki powinno spełniać? Należy zadbać o utrzymanie temperatury ok. 18–20 stopni oraz dostęp do Słońca i wentylacji, dzięki której gerbera doniczkowa może się rozwijać prawidłowo.

Na jakie okazje nadają się kwiaty tego gatunku?

To uniwersalna roślina, którą można wręczyć na każdą okazję niezależnie od specyfiki. Równie dobrze nadaje się dla rodziców z okazji rocznicy ślubu czy dla ukochanej w ramach walentynek.

Na jakie choroby zapadają gerbery?

Największym zagrożeniem jest zgnilizna korzeni, której przyczyną może być zbyt niska temperatura otoczenia lub gleba o za dużej wilgotności.