Werbeny kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja werben

Werbeny to kwiaty niezwykłe – delikatne w zbliżeniu, ale imponujące intensywnością, gdy zapełnią ogrodową rabatę czy klomb. Cenili je już starożytni Egipcjanie, nazywając je „łzami Izydy”, bogini płodności. Grecy zrobili z nich „łzy Hery”, Rzymianie kwiaty święte, a w kolejnych stuleciach werbeny cieszyły się renomą amuletu przeciw zaklęciom, stymulatora proroczych snów i surowca zielarskiego.

Werbena (Verbena L.) to rodzaj botaniczny obejmujących ok. 250 gatunków roślin pochodzących przede wszystkim z obszaru obu Ameryk. W Europie w stanie naturalnym występują jedynie dwa gatunki, a w Polsce jeden – werbena pospolita (V. officinalis). W uprawie popularna jest przy tym przede wszystkim werbena patagońska (V. bonariensis) oraz hybrydowe kultywary określane mianem werben ogrodowych (V. hybryda).

W naszym klimacie werbeny są roślinami jednorocznymi, o których trwałość w ogrodzie bardzo łatwo jednak zadbać. Werbeny patagońskie osiągają nawet do 180 cm wzrostu, rozrastając się nawet na 90 cm do stron. Ich łodygi są jednak na tyle delikatne i słabo ulistnione, że nie zasłaniają roślin usytuowanych z tyłu, a jedynie wprowadzają przyjemny barwny akcent w postaci delikatnych, ale niezwykle licznych fioletowych kwiatów. Werbeny ogrodowe natomiast dzieli się na dwie grupy: te niższe sięgają maksymalnie 30 cm i mają proste, wniesione pędykwiatostany, razem dając dość wyrazisty efekt.

Werbeny ‒ wymagania glebowe

Werbeny najlepiej rośną na podłożu lekkim i dobrze przepuszczalnym, umiarkowanie bogatym w substancje odżywcze, o odczynie w granicach 6,0 – 8.0. Przepuszczalność jest warunkiem najważniejszym, więc w określonych sytuacjach (np. gliniasta ziemia, uprawa w donicy) warto jest pomyśleć o drenażu. Kwiaty rozrastają się jednak udanie i na uboższych glebach, więc zdecydowanie nie trzeba przekopywać całego zagonu przed wysadzeniem.

Drugim kluczowym warunkiem sukcesu jest odpowiedni poziom nasłonecznienia – nawet 8-10 godzin światła w ciągu dnia! Dobrze jest więc wybierać stanowiska z ekspozycją na zachód lub południe, idealnie osłonięte od wiatru.

Uwaga!
Werbeny uprawia się w cieniu ma skłonność do rozwoju chorób grzybowych.

Sadzenie i uprawa werben

Werbeny są bardzo wrażliwe na mróz, więc wysadzamy ją na zewnątrz dopiero w drugiej połowie maja. Sadzonki dobrze jest rozmieszczać w odległościach co najmniej 20 cm (werbeny ogrodowe), a w przypadku werbeny patagońskiej nawet co 40-50 cm. Ta ostatnia ma rozrośnięte, wysokie łodygi, które nie potrzebują jednak podpórek, ponieważ są elastyczne i wytrzymałe.

Wysiew nasion najlepiej przeprowadzić na początku wiosny w warunkach domowych, tak, aby dać roślinom czas na wzmocnienie się przed wysadzeniem. W tym celu należy przygotować tacę z bogatym substratem do kiełkowania i dobrze go nawilżyć. Nasiona namaczamy na 8 godzin, a następnie umieszczamy płytko w podłożu – na głębokości kilku milimetrów. Całość przykrywamy folią spożywczą i umieszczamy w dobrze oświetlonym pomieszczeniu, ale niekoniecznie na bezpośrednim słońcu. Gdy rośliny wykiełkują, folię można zdjąć, ale przez cały czas należy dbać o odpowiedni poziom wilgoci w glebie.

Werbenom w ogrodzie służy przycinanie. Przede wszystkim należy regularnie usuwać wszystkie połamane pędy, a także przekwitnięte kwiatostany. Ponadto kilka razy w ciągu roku dobrze jest skorygować kształt rośliny, odcinając łodygi nieregularne czy opadające – nie uczynimy tym roślinie żadnej krzywdy, a efekt estetyczny będzie o wiele ciekawszy. Jednorazowo w trakcie lata można skrócić pędy nawet o 1/3, wciąż oczekując dalszego przyrostu i kwitnienia.

Podlewanie i nawożenie werben

Ogólne zasady mówią, że werbeny potrzebują ok. 3 cm deszczu na 1 m² na tydzień. Ową ilość wody trudno jest zmierzyć, dlatego warto kierować się przede wszystkim regułą umiarkowania. Werbeny nie lubią bowiem nadmiaru podlewania – wówczas ich korzenie mają skłonność do gniciaNawożenie jest wskazane i to dwa razy w ciągu roku. Przed wysadzeniem werbeny do gruntu dobrze jest przymieszać jej nieco organicznego kompostu do ziemi, zaś później, w środku lata, podlać ją płynnym nawozem uniwersalnym – przedłuży to okres kwitnięcia. Werbeny uprawiane w pojemnikach poleca się nawozić nawet raz na dwa tygodnie.

Rozmnażanie werben

Werbeny patagońskie, pospolite czy oszczepowate radzą sobie dość dobrze z samosiewem. W efekcie nieprzepadający za nadmiarem pracy ogrodnicy często pozostawiają zeschnięte kwiaty na zagonie licząc, że w przyszłym roku doczekają się potomstwa. Ta zasada nie odnosi się do werben ogrodowych, które jako sztuczne kultywary nie produkują identycznego potomstwa, a często wręcz w ogóle się nie rozsiewają.

Z werbeny ogrodowej można jednak wczesną jesienią pobrać sadzonki pędowe i umieścić je najpierw w ukorzeniaczu, a następnie w wilgotnym substracie wymieszanym z piaskiem. Ukorzenione sadzonki przekładamy do doniczki i wysadzamy na zagon kolejnej wiosny.

Ochrona werben

W polskim klimacie werbeny są roślinami jednorocznymi. Wyjątkiem od tej reguły są jednak werbeny ogrodowe, których niektóre odmiany mogą być jesienią ścięte do kilku centymetrów nad ziemią i przeniesione w donicy do domu. Istnieje spora szansa, że utrzymywana w wilgoci, chłodzie i ciemnie roślina na wiosnę znów się zbudzi, gdy wysadzimy ją na zagon.

Na pędach werbeny pojawiają się czasem przędziorki lub mszyce czego objawem są wyblakłe liście. Istnieje niewielka szansa, że tak podniszczona roślina się jeszcze zregeneruje, więc zaleca się jak najszybciej usunąć zaatakowane pędy. Podobnie sytuacja ma się w odniesieniu do mączniaka prawdziwego, które ma tendencję atakować werbeny cierpiące na niedostatek światła – i wówczas nie pozostaje nic innego jak zniszczyć część uprawy, ewentualnie spryskując fungicydem zdrowe jeszcze pędy.

Werbeny w ogrodzie

Werbeny to kwiaty bardzo cenione w ogrodach motylich – faktycznie mają zaskakującą zdolność przyciągania pszczół, trzmieli, motyli, a nawet kolibrów! Wyższe odmiany doskonale prezentują się wewnątrz zagonów, wypełniając wolne przestrzenie, ale nie dominując nad innymi gatunkami. Werbeny ogrodowe wysadza się z kolei przede wszystkim do donic, wiszących koszy, klombów oraz na skraj kolorowych rabat. Doskonale komponują się z heliotropami, kleome, szałwią, a także margerytkami, piętakiem lancetowatym czy petuniami.

Werbena pospolita, która jest mniej ozdobna, ale doskonale odnajduje się w naturalistycznych, rustykalnych ogrodach, jest ponadto cennym surowcem zielarskim. Z jej liści przyrządzać można pyszną herbatę o działaniu uspokajającym, odkażającym oraz usuwającym kamienie nerkowe.

Które werbeny wybrać?

Podsumowując, werbeny są niezwykle uroczym dodatkiem do zagonu, idealnie współgrającym z innymi gatunkami letnich kwiatów. Oprócz szalenie popularnej werbeny patagońskiej, która wraz z lawendą i szałwią wpisała się klasycznego kanonu fioletowych kwiatów, mamy jednak do wyboru również bardziej unikatowe gatunki. W Polsce da się na przykład z powodzeniem uprawiać werbenę kanadyjską (V. canadensis) dorastającą co prawda zaledwie do 40 cm, ale odznaczającą się wyjątkowo zdobnymi pierzastymi liśćmi oraz dużymi kwiatami w odcieniach różu i fioletu. Na uwagę zasługuje również werbena żyłkowana (V. rigida) o uroczych kulistych kwiatostanach i wysokości ok. 60 cm oraz różnobarwne odmiany werbeny ogrodowej, np. brzoskiwniowa „Estrella Peach”, czerwona „Estrella Merlot” czy dwubarwna „Superbena Coral Star”. W sklepach ogrodniczych można już wręcz nabyć mieszanki nasion typu „mix” pozwalające na uzyskanie w jednej donicy fantastycznej kompozycji różnobarwnych kwiatów werbeny ogrodowej!