Rezedy kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja
Rezedy nie są kwiatami, które uprawia się dla szczególnej urody czy praktycznego pokroju. Owszem, mają swoje unikalne walory estetyczne, ale ich największą zaletą jest bez wątpienia zapach: słodki, ale rześki, z zielonymi i piżmowymi nutami, niezwykle ceniony w przemyśle perfumeryjnym. Każdy, kto posadzi w swym ogrodzie rezedy, nie będzie narzekał na brak rozkosznych letnich aromatów ani uskrzydlonych gości!
Na całej kuli ziemskiej wyróżnia się zaledwie 60 gatunków rezed, należących do rodzaju rezedowatych – występują one przede wszystkim w Europie, rzadziej Azji i Afryce. W Polsce w stanie naturalnym spotkać możemy tylko dwa gatunki: rezedę małą (Reseda phyteuma) oraz rezedę żółtą (R. lutea), ale w ogrodach uprawia się przede wszystkim rezedę wonną (R. odorata), faktycznie odznaczająca się najbardziej wyjątkową wonią.
Typowe rezedy to niewielkie krzewinki sięgające wysokością od 20 do 60 cm. Ich sztywne łodygi płożą się we wszystkie strony, aby następnie wznosić się pionowo ku górze, tworząc kępy o szerokości nawet kilkudziesięciu centymetrów. Liście są dość drobne i wąskie, a na szczytach łodyg w formie długich, szpiczastych gron formują się dość niepozorne jasne kwiaty o sześciu płatkach – w przypadku rezedy wonnej białe, żółtawe lub lekko seledynowe, z wyraziście barwnymi pręcikami. Mimo swojego niewielkiego rozmiaru i dość pospolitego wyglądu zyskują one na atrakcyjności dzięki niezwykłej gęstości. Typowa pora kwitnienia ciągnąć się może od czerwca do września, czasem nawet października, a w ciągu całego tego okresu rezedy przyciągają do siebie liczne motyle, pszczoły, trzmiele i inne owady. Są to bowiem rośliny miododajne!
Niektóre rezedy są wieloletnimi lub dwuletnimi bylinami, ale rezeda wonna to typowa roślina jednoroczna. Owa krótka żywotność ma jednak swoje zalety – możemy wysiewać ją co roku w inne puste miejsca na zagonie, zapełniając luki i otrzymując dodatkowo fantastyczną aurę zapachów.
Co ciekawe, rezedy są znane i wykorzystywane już od ponad trzech tysięcy lat! Starożytni Rzymianie wykorzystywali rezedę wonną, porastającą dziko region Morza Śródziemnego, do celów leczniczych oraz wyrobu perfum, podczas gdy inne gatunki stosowano do produkcji naturalnych barwników.
Rezedy – wymagania glebowe
Odpowiednio dobrane podłoże sprawia, że rezeda kwitnie długo i intensywnie – warto więc jej dogodzić, zważywszy, że będzie z nami tak krótko. Idealna ziemia powinna więc być żyzna, próchnicza, dobrze przepuszczalna i umiarkowanie wilgotna. Rezedy lubią wapń w podłożu, a tym samym sprzyja im gleba o neutralnym lub lekko alkalicznym odczynie. W żadnym wypadku nie należy ich sadzić w pobliżu roślin, które podlewamy okresowo preparatem zakwaszającym podłoże.
Stanowisko powinno być jak najbardziej słoneczne i zaciszne, co pozwala roślinom osiągnąć pełnię swego słodkiego aromatu. Odrobina cienia nie jest jednak problemem – rezedy zniosą ją bez szwanku.
Sadzenie i uprawa rezed
Rezedę wysiewa się z nasion bezpośrednio na zagon. Znawcy podkreślają przy tym, że aby zapewnić sobie jak najdłuższy okres kwitnienia należy pierwszą porcję wysiać zaraz po ustaniu przymrozków na wiosnę, a następnie dosiewać kolejne porcje co trzy tygodnie, aż do początku lata. Tym sposobem aż do późnej jesieni i ponownego nadejścia mrozów będziemy się cieszyć upojnym zapachem w ogrodzie. Nasiona wysiewa się na powierzchnię gleby w odstępach co 15-20 cm w przypadku mniejszych gatunków, a nawet co 30 w przypadku większych. Alternatywnie można nasiona wysiać w domu, dając im 2-3 tygodnie czasu na wykiełkowanie i utrzymując je w temperaturze ok. 20 stopni C w dość jasnym pomieszczeniu. Nic oczywiście nie stoi na przeszkodzie, aby rezedy uprawiać w donicach i korytkach balkonowych – dla lepszych efektów warto jednak przerzedzić siewki, tak, aby nie były bliżej niż 10 cm od siebie. Na dnie donicy warto umieścić kilkucentymetrową warstwę drenażu, np. z drobnego żwirku.
Młode roślinki zdecydowanie należy szczypać palcami lub podcinać nożyczkami, aby uzyskać gęstszy pokrój i bardziej bujne kwiecie. Ścinać należy również suche kwiatostany, co naprawdę skutecznie przedłuża okres kwitnienia rośliny, a dodatkowo prowokuje ja do dalszego rozgałęziania.
Uwaga:
Rezedy nie lubią przesadzania, więc optymalnie jest wysiewać je od razu do docelowych donic lub na rabaty!
Podlewanie i nawożenie rezed
Warunkiem obfitego kwitnienia rezedy jest ciągła wilgoć w podłożu – roślina bardzo źle znosi suszę, więc podlewanie powinno być regularne i konsekwentne, uzależnione naturalnie od warunków atmosferycznych. Nigdy nie należy jednak podtapiać ziemi wokół, gdyż zbyt mokre podłoże prowadzi do zgnilizny korzeni. Rezedy doniczkowe należy otaczać szczególną opieką, uważając, aby podłoże nie wysychało nigdy głębiej niż na 2 cm.
Rezedy lubią ponadto wysokie wysycenie ziemi składnikami odżywczymi. Przy sadzeniu warto więc dosypać do podłoża kompostu, a w okresie kwitnienia raz na miesiąc zasilać rośliny zbalansowanym nawozem uniwersalnym.
Rozmnażanie rezed
Jako roślina jednoroczna rezeda wonna dba usilnie o przedłużenie swego gatunku, dając obfity samosiew. Gdy będzie miała dostatecznie miejsca wokół, rozprzestrzeni się więc na zagonie sama, choć może nie w sposób, jaki byśmy planowali. Stąd lepiej jest zbierać uschłe kwiatostany, wytrząsać z nich nasiona i zasiewać samodzielnie na przyszłą wiosnę – do doniczek w marcu lub na zagon w maju. Nasiona przez okres zimy przechowujemy oczywiście w suchym, chłodnym miejscu. Ta technika rozmnażania nie przynosi pożądanych efektów jedynie w przypadku szlachetnych odmian rezedy – jej potomstwo nie będzie miało bowiem tych samych cech co rodzina macierzysta.
Ochrona rezed
Rezedę jednoroczną po ustaniu kwitnienia usuwamy z zagonu; dwuletnie gatunki tworzą w pierwszym roku jedynie rozetę, którą należy na zimę przykryć stroiszem lub tkaniną ogrodniczą. Zakwitną dopiero następnego lata.
Mimo swojej kapryśności co do warunków glebowych rezeda jest przyjemnie odporna na większość chorób i szkodników. Czasami doskwiera jej jednak werticilioza – infekcja wywołana przez grzyby z rodzaju Verticilium i objawiająca się więdnięciem, a następnie przebarwieniem i zamieraniem liści. Jej zwalczanie polega głównie na usuwaniu dotkniętych chorobą części rośliny – nie znamy żadnych skutecznych środków chemicznych. Czasami na rezedach pojawiają się również mszyce, które z kolei reagują na klasyczne metody zwalczania – np. spryskiwaniem liści wodą z mydłem.
Rezedy w ogrodzie
Walory zapachowe rezedy cenione były wysoko już w epoce wiktoriańskiej – ówczesne ogrody wypełniano białym kwieciem, aby umilić arystokracji żywot. I dzisiaj przy planowaniu zieleni rezedy umieszcza się przede wszystkim tam, gdzie będziemy mogli aktywnie rozkoszować się ich aromatem, a więc wokół tarasów, altan, ogrodowych ławeczek, a także na balkonach i parapetach. Miłośnicy sielskich krajobrazów emanujących dzikością i naturalnością mogą równie dobrze sadzić rezedy na zagonach pomiędzy innymi gatunkami – funkcjonują one doskonale jako wypełniające dziury tło o dość uroczymi zielono-białym deseniu. Dobre rośliny towarzyszące dla rezedy to m.in. wyżliny, szałwia czy czarnuszka damasceńska.
Rezedy z powodzeniem nadają się na kwiaty cięte wnosząc do domu miły, nie duszący aromat i rustykalny akcent dekoracyjny. Pędy kwiatowe należy ścinać w momencie, gdy połowa pąków jest otwarta. Suche płatki można natomiast wykorzystywać do domowych mieszanek zapachowych typu pot-pourri.
Uwaga: Rezedy nie powinno się sadzić w pobliżu innych, intensywnie pachnących kwiatów, takich jak maciejka, lawenda czy groszek pachnący – mieszanina ciężkich woni nie bywa bowiem zwykle przyjemna.
Różne gatunki rezed
Oprócz rezedy wonnej, która zdecydowanie dominuje w europejskich ogrodach, wielu zapaleńców rozkosznych aromatów kolekcjonuje na zagonach również inne gatunki. Stosunkowo dużą popularnością cieszą się w tym zakresie rezeda żółtawa (R. luteola), dwuletnia roślina dorastająca nawet 1 metra wysokości i cechująca się bardzo długimi kwiatostanami, które pszczoły chętnie wykorzystują do produkcji miodu. Dość ciekawym i wysokim gatunkiem jest także rezeda biała (R. alba) o bardzo kompaktowych, białych kwiatach oraz rezeda żółta (R. lutea), niższa, ale o pięknym cytrynowym odcieniu, wykorzystywana do produkcji barwników. Rezeda żółta w symbolice kwiatów reprezentuje skromność.
Samą rezedę wonną można nabyć w kolorowych odmianach takich jak różowy „Goliat”, czerwony „Machet Rubin” czy seledynowa „Amerliorata”. Ponadto w sklepach ogrodniczych oferowane są odmiany o dużych kwiatach oraz o niskim, kompaktowym pokroju.
Dodajmy, że języku angielskim I francuskim rezedy nazywa się potocznie “mignonette”, co oznacza „ślicznotka”. Określenie to wyraźnie odzwierciedla czułość, jaką wielu ogrodników na świecie darzy te niepozorne kwiaty – skromne, ale zdecydowanie rozpieszczające zmysły!
- Plant Care Today; "Mignonette Flower Care: Learn To Grow the Reseda Plant"; https://plantcaretoday.com/mignonette-flower.html; 2021-06-01;
- Gardeners HQ; "How to Grow Reseda Plants"; https://www.gardenershq.com/Reseda-Mignonette.php; 2021-06-01;
- Mary H. Dyer; "Weld Plant Information: Learn About Growing Weld Plants"; https://www.gardeningknowhow.com/ornamental/flowers/weld-plant/weld-plant-information.htm; 2021-06-01;
- RHS; "Reseda odorata"; https://www.rhs.org.uk/Plants/82322/Reseda-odorata/Details; 2021-06-01;
- Plants for A Future; "Reseda odorata - L."; https://pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Reseda+odorata; 2021-06-01;
