Maślak pstry (Suillus variegatus)

Wstęp

Maślak pstry jest pospolitym grzybem jadalnym o niezbyt wyszukanym smaku. Najczęściej spożywa się go w postaci marynowanej (wtedy smakuje najlepiej) oraz jako dodatek w sosie śmietanowo-grzybowym). Sezon na tę popularną odmianę zwaną miodownikiem rozpoczyna się jeszcze w czerwcu i można ją znaleźć w polskich lasach aż do listopada.

Sezon

Maślak pstry pojawia się w czerwcu. Można go zbierać do listopada.

Występowanie

Maślak pstry występuje w lasach iglastych i na wrzosowiskach. Na nizinach bagniaki można go spotkać w pobliżu sosny zwyczajnej, w górach występuje w otoczeniu kosodrzewiny. Pojawia się pojedynczo lub małymi grupkami. Rośnie w miejscach bagnistych.

Wygląd

Owocnik maślaka miodownika osiąga średnicę od 6 do 15 cm. U młodych osobników ma kształt półkolisty z podgiętym brzegiem. Później staje się poduchowaty i wypukły, a u starszych okazów robi się płaski i nieregularnie zagięty. Czasami jest zapadnięty w środku. Jest pokryty suchą, szorstką, filcowaną skórą, która u młodych egzemplarzy ma kolor żółty. Z czasem przybiera barwę oliwkową, a następnie brudnopomarańczową. Skóra pokryta jest drobnymi kosmkami, które czasem znikają u starszych grzybów. Nie da się jej oddzielić od miąższu.

Rurki miodownika osiągają długość od 8 do 12 milimetrów. Są przyrośnięte, początkowo mają żółtą barwę, z czasem robią się oliwkowe. Po uciśnięciu lub przekrojeniu lekko błękitnieją. Mają drobne, okrągłe pory.

Trzon bagniaka pstrego osiąga wysokość od 4 do 10 cm. i grubość od 2 do 4 cm. Początkowo jest słabo wybrzuszony, wraz z wiekiem grzyba miodownika robi się walcowaty. U podstawy jest pomarańczowobrunatny, przy wierzchołku przybiera barwę pomarańczowożółtą. Pokryty jest delikatnym, gładkim filcem.

Miąższ maślaka pstrego jest twardy. Ma kolor jasny żółty lub pomarańczowy kolor, pod powierzchnią trzonu jest cytrynowożółty. Po przekrojeniu lekko błękitnieje. Ma łagodny smak i słaby zapach przypominający igliwie.

Warto zauważyć, że jakubek to grzyb podobny do maślaka sitarza. Można je odróżnić po wielkości porów (większe u miodownika) i zapachu (odmiana pstra ma charakterystyczny zapach igliwia). Oba wymienione rodzaje są jadalne.

Właściwości

Popularny miodownik (bagniak) to grzyb jadalny o średniej jakości. Nie posiada ważniejszych wartości odżywczych.

Zastosowanie

Podobnie jak inne, występujące w naszym kraju gatunki maślaka, grzyb miodownik (bagniak) jest ważną częścią polskiej tradycji kulinarnej. Dobrze mieć na uwadze, że jeszcze kilka dekad temu mięso było specjałem, który gościł na stołach maksymalnie kilka razy w tygodniu. Pozostałe dni były zarezerwowane na potrawy jarskie, wśród których różne rodzaje maślaków zajmowały szczególne miejsce. Jakubek, czyli odmiana pstra, mimo że nie zniewala smakiem, to jest bardzo wdzięcznym materiałem do marynowania. Warto go do dodać do sosu tatarskiego zamiast zwykłych, konserwowych pieczarek.

Mieszanka różnych odmian maślaków to z kolei świetna baza do farszów i pasztetów, które przygotowujemy w okresie Bożego Narodzenia. Niepozorne bagniaki to grzyby nadają potrawie odpowiedniej struktury i dodatkowo stanowią jej świetny wypełniacz. Warto dorzucić do nich przedstawicieli odmiany zwyczajnej oraz żółtej. Mają oni ciekawszy, bogatszy smak. W podobnej konfiguracji miodownik sprawdzi się we wszelkiego rodzaju sosach z dodatkiem śmietany, które można spożywać z makaronem, kluskami śląskimi lub pajdą świeżego, chrupiącego chleba. Jakubki marynowane świetnie smakują też wyjęte prosto ze słoika, szczególnie w roli przekąski do ulubionego, mocnego trunku.

Maślak pstry – pytania i odpowiedzi

Grzyb bagniak – kiedy zbierać?

Chociaż przyjęło się, że grzybobranie organizuje się głównie jesienią, to w przypadku wielu odmian maślaków taka opcja jest możliwa przez całe lato. Pierwsze miodowniki pojawiają się bowiem w lasach iglastych wraz z początkiem czerwca.

Gdzie występują bagniaki?

Wszystkie odmiany maślaków to grzyby żyjące w symbiozie z drzewami iglastymi. Z tego powodu grzybiarze powinni poszukiwać bagniaków w Polsce w lasach sosnowych, mieszanych, a na obszarach wyżynnych i górskich – na wrzosowiskach i blisko kosodrzewiny.
 
Czy grzyb jakubek jest trujący?

Wśród przedstawicieli tego gatunku brak odmian trujących. Jedynym zagrożeniem dla miłośników grzybów jakubków jest rtęć, ołów i kadm, które niekiedy występują w ich organizmach w śladowych ilościach.