Aluminium w kosmetykach – rola, działanie i wpływ soli aluminium na organizm człowieka

Według raportu przeprowadzonego przez Unię Europejską w 2013 r. w kosmetykach sprzedawanych na rynku unijnym znajduje się ponad 50 związków zawierających aluminium. Dyskusja na temat wpływu owego metalu na ludzkie zdrowie toczy się już od dekad i ma dość burzliwy przebieg. Czy należy więc wystrzegać się produktów zawierających aluminium? Jakie faktyczne zagrożenie może ono stwarzać dla ludzi w różnym wieku?

1. Związki aluminium w kosmetykach
2. W których kosmetykach znajduje się aluminium?
3. Potencjalne zagrożenia związane z aluminium w kosmetykach
4. Czy kosmetyki z aluminium są bezpieczne?
5. Czy stosować kosmetyki z aluminium?

Przypomnijmy, że aluminium jest niezwykle lekkim, srebrzystym metalem o szerokim zastosowaniu w przemyśle budowlanym, lotniczym i samochodowym. Co ciekawe, jako najpowszechniejszy metal na Ziemi nigdy nie występuje w czystej postaci metalicznej – jego związki natomiast obecne są w większości skał, tkankach roślinnych oraz zwierzęcych.

Związki aluminium w kosmetykach

Z jakiego powodu ktoś mógłby chcieć dodawać metal do kosmetyków? Z racji na wspomnianą wyżej ochotność do formowania związków, aluminium okazuje się bardzo praktycznym pierwiastkiem. Jego sole przede wszystkim służą zagęszczaniu konsystencji kosmetyków, ale również funkcjonują jako trwały pigment. Ponadto w formie polimerowego żelu rozpuszczają się one w pocie, tymczasowo hamując działalność gruczołów potowych.

Jeśli chcesz zweryfikować czy dany produkt zawiera aluminium sprawdź listę jego składników (INCI) pod kątem obecności takich związków jak: aluminum chloride, aluminum chlorohydrate, aluminum hydroxybromide oraz aluminum zirconium.

W których kosmetykach znajduje się aluminium?

Zdolność do kontrolowania intensywności pocenia stała się powodem, dla którego sole aluminium zaczęto szeroko wykorzystywać w produkcji antyperspirantów. Aplikowane bezpośrednio na skórę w postaci żelów w kulce czy kremów w sztyftach pozwalają one ograniczać wilgoć pod pachami i tym samym zapobiegają powstawaniu nieprzyjemnych zapachów. Mają również działanie bakteriostatyczne.

Ponadto związki aluminium znajdują szerokie zastosowanie w kosmetykach kolorowych, zwłaszcza szminkach i cieniach do oczu. Połączenie tlenku aluminium z organicznymi pigmentami zapewnia tym ostatnim odporność na rozpuszczanie. Tym samym utrwala barwę zapobiegając nieestetycznym smugom na twarzy i zapewniając użytkowniczkom wielogodzinną satysfakcję. 

Jako substancja zagęszczająca sole aluminium są natomiast wykorzystywane przede wszystkim w pastach do zębów, gdzie dbają o prawidłową konsystencję wyrobu, a ponadto pełnią funkcję lekko abrazyjną.

Dodajmy, że aluminium jest bardzo popularnym składnikiem opakowań wyrobów kosmetycznych, zwłaszcza dezodorantów czy preparatów w tubkach. Gwarantuje ono wysoką trwałość i nieprzepuszczalność dla powietrza, a przy tym ogromny potencjał ponownego przetwarzania, praktycznie w nieskończoność. Opakowania aluminiowe doskonale znoszą próbę czasu a także wahania temperatur, a przy tym wydają się być bezpieczne dla konsumenta, nie wpływając na skład danego preparatu.

Potencjalne zagrożenia związane z aluminium w kosmetykach

Reaktywne kationy aluminium są niezwykle silnie reaktywne biologicznie i mają toksyczny wpływ na organizm ludzki. Jak dotąd nie opracowano jeszcze jednak metody na obiektywne mierzenie ekspozycji na człowieka na aluminium i nie wiemy też dokładnie jak chroniczna intoksykacja może oddziaływać na zdrowie.W ciągu minionych lat pojawiło się sporo alarmujących zastrzeżeń i oskarżeń pod adresem aluminium w kosmetykach. Przede wszystkim sugeruje się jego wpływ na rozwój raka piersi – aplikowane bezpośrednio pod pachą jony mają przenikać do tkanki gruczołów piersiowych i prowokować wzrost guzów nowotworowych. Teorię tą potwierdziło badanie przeprowadzone w 2016 r., w ramach którego sole aluminium były jednak wstrzykiwane bezpośrednio do piersi myszy o osłabionych systemach odpornościowych. Scenariusz taki nie ma oczywiście odzwierciedlenia w codziennej pielęgnacji ciała. Inny eksperyment z 2017 r. sugeruje, że używanie antyperspirantów przez długie lata faktycznie powoduje wzrost stężenia soli aluminium w tkance piersi i może mieć działanie nowotworowe. Krytycy odrzucają jednak owe doniesienia, zarzucając badaczom brak jasno wykazanej relacji przyczyny i skutku.

Ponadto inne badania na gryzoniach wykazały, że ekspozycja na wysokie stężenia aluminium w czasie ciąży może powodować u potomstwa poważne zmiany w układzie moczowym i zwiększoną śmiertelność. Dalsze studia nad toksycznością aluminium sugerują, że może ono:

• wpływać negatywnie na centralny system nerwowy powodując atrofię neuronów;
• zwiększać ryzyko rozwoju choroby Alzheimera (teza jak dotąd niepotwierdzona);
• powodować niestabilność genów i podwyższać poziom stresu oksydacyjnego w tkankach;
• powodować rzadkie choroby kości (twierdzenie oparte na pojedynczym incydencie).

Czy kosmetyki z aluminium są bezpieczne?

Komitet Naukowy ds. Bezpieczeństwa Konsumentów (SCCS) UE wydał w 2020 r. kompleksowy raport na temat bezpieczeństwa wykorzystania związków aluminium w kosmetykach. Zgodnie z obowiązującym prawem maksymalne stężenie kontrowersyjnego metalu w paście do zębów wynosi 2,65%, w szmince 0,77%, zaś w antyperspirantach odpowiednio 6,25% i 10,6% w zależności od tego, jeśli dany produkt ma postać spray lub nie.

W oświadczeniu SCCS czytamy, że „systematyczna ekspozycja na aluminium poprzez codzienną aplikację kosmetyków nie zwiększa zasadniczo obciążenia organizmu związanego z aluminium pochodzącym z innych źródeł”. Nawet przy bezpośrednim spożyciu większych ilości przedmiotowych związków obserwuje się niski lub umiarkowany poziom toksyczności, zaś połykanie pasty czy zjadanie szminki związane jest ze śladową konsumpcją aluminium.

Co się tyczy antysperspirantów, zdaniem SCCS wnikanie soli aluminium w głąb skóry jest poważnie ograniczone relatywnie wysoką masą cząsteczkową oraz formowaniem się specyficznych białek we wierzchniej części naskórka. W raporcie pojawia się natomiast ostrzeżenie, że związki takie jak chlorek aluminium mogą u niektórych ludzi powodować wysypkę na skórze. W stężeniu typowym dla kosmetyków nie powinny jednak działać drażniąco i według oficjalnego stanowiska nie wpływają uwrażliwiająco na tkankę.

Czy stosować kosmetyki z aluminium?

Na dzień dzisiejszy nie ma żadnych powodów, aby bać się kosmetyków zawierających aluminium, ale spełniających unijne normy i dopuszczonych do obrotu. Nawet w długim okresie czasu nie powinny one mieć negatywnego wpływu na zdrowie.

Dla osób wolących chuchać na zimne bądź też mających złe doświadczenia z kosmetykami na bazie aluminium, optymalnym wyborem mogą być produkty pozbawione kontrowersyjnych związków. Są one zwykle oznaczone symbolami „aluminium free” bądź „0% aluminium salts” i miewają odpowiednio wyższą cenę.Należy uświadomić sobie jednak, ze w dzisiejszym świecie aluminium jest bardzo szeroko rozpowszechnione i obecne nawet – i to w stosunkowo dużych ilościach – w żywności. Nie sposób jest więc uniknąć go całkowicie, a paniczne omijanie kosmetyków z jego zawartością bywa częściej modą niż racjonalnym wyborem.

Bibliografia