Mikrobiom skóry – właściwości i funkcje. Jak dbać o mikrobiom skóry?

Dotychczas częściej słyszało się o mikrobiomie jelit – i jego niezbędnym wpływie na zdrowe funkcjonowanie całego organizmu. Nic dziwnego, mikrobiom człowieka jest imponująco ogromny, istnieje bowiem o wiele więcej genów drobnoustrojów niż genów ludzkich! W dodatku nie wszystkie bakterie, wirusy czy grzyby są złe. Wręcz przeciwne, ich brak doprowadza często do chorób i schorzeń, to dlatego niezwykle ważne jest utrzymanie zdrowego mikrobiomu.

1. Mikrobiom na skórze człowieka – co to jest?
2. Dlaczego mikrobiom jest tak ważny?
3. Mikrobiom na skórze – największe zagrożenia
4. Jak dbać o mikrobiom skóry?
5. Prebiotyki, probiotyki i postbiotyki są niezbędne dla mikrobiomu skóry
6. Zdrowy mikrobiom – najlepsze wskazówki

Mikrobiom na skórze człowieka – co to jest?

Choć może to brzmieć niezbyt zachęcająco, ludzka skóra jest siedliskiem milionów bakterii, grzybów i wirusów, które tworzą tak zwany mikrobiom skóry. Ale, podobnie jak dzieje się to w jelitach, mikroorganizmy żyjące na skórze, odgrywają zasadniczą rolę w ochronie przed atakującymi organizm patogenami – i są czymś w rodzaju fizycznej bariery. Gdy ta bariera jest z jakiegoś powodu zaburzona, może dojść do chorób skóry, a czasem także nawet do chorób ogólnoustrojowych. Mikrobiologia i dermatologia są ściśle powiązanymi ze sobą dziedzinami; specjaliści obydwu z nich już od dawna uznają, że powierzchnia skóry jest zamieszkana przez niezliczone bakterie, grzyby i wirusy, a te społeczności drobnoustrojów są ściśle powiązane ze zdrowiem lub też z chorobami człowieka.

Zwykle na skórze występuje około 1000 gatunków bakterii. Mikrobiom skóry jest wytwarzany zaraz po urodzeniu; tworzy się wtedy układ odpornościowy organizmu. Wytworzone już wtedy drobnoustroje rosną przez cały czas i różnicują się aż do okresu dojrzewania, kiedy to zmiany hormonalne i rozwojowe pomagają stworzyć ich ostateczną kompozycję i zawartość, która towarzyszy potem człowiekowi przez jego całe dorosłe życie.

Dlaczego mikrobiom jest tak ważny?

Badania pokazują, że mikrobiom potencjalnie odgrywa kluczową rolę w wyglądzie i działaniu skóry człowieka. Podobnie, jak mikroby w jelitach, tak i te na skórze, mają wpływ na ogólny stan zdrowia, a przede wszystkim wpływają na jej wygląd i samopoczucie. Skóra jest największym ludzkim organem. Zdrowy, dobrze działający mikrobiom, chroni przed infekcjami, zapobiegając stanom, w których namnaża się zbyt wiele tzw. organizmów chorobotwórczych. Okazuje się również, że mikrobiom skóry ma właściwości, które pozwalają mu niejako „walczyć” z czynnikami zewnętrznymi i środowiskowymi; to oznacza, że ma on zdolność do opanowywania nieprzyjemnych stanów zapalnych, może przyspieszać gojenie się ran, jest też barierą dla toksyn ze środowiska (których jest przecież coraz więcej), a także barierą dla licznych alergenów. Nie jest jednak łatwo dbać o to, by mikrobiom był zdrowy.

Mikrobiom na skórze – największe zagrożenia

Współczesny styl życia i nasza kultura powodują, że mikrobiom skóry człowieka jest w nie najlepszym stanie. Przyczyniają się do tego praktyki higieniczne i wiele kosmetyków, w tym np. mydła antybakteryjne, środki konserwujące, a także i inne agresywne substancje chemiczne, które mają usunąć te „złe” bakterie. Niestety unicestwiają także te, które są człowiekowi potrzebne. Dochodzi do pewnego rodzaju paradoksu, w którym zbytnia czystość, higiena, usuwanie zarazków i bakterii, powoduje więcej chorób. Źle na mikrobiom skóry działają także m.in. przewlekłe stany zapalne, stres, zmiany poziomu pH skóry i dieta – wszystkie te czynniki mogą powodować nierównowagę drobnoustrojów. Skutki są różne, takie zachwianie systemu może być przyczyną różnych infekcji, chorób skóry, np. trądziku, egzemy czy trądziku różowatego.

Co warte podkreślenia, nowe badania pokazują, że wszystko, co uszkadza mikrobiom jelitowy, może uszkadzać również mikrobiom skóry. Fachowo nazywa się to oś jelito-skóra, a naukowcy dopiero zaczynają rozumieć związek. Wiemy jednak, że organizm ludzki jest ze sobą połączony i poszczególne układy mocno na siebie wpływają.

Jak dbać o mikrobiom skóry?

Ostatnio więcej mówi się o mikrobiomie skóry niż nawet o mikrobiomie jelit – na co zwróciły uwagę także duże koncerny kosmetyczne. Dzięki temu prawidłowa pielęgnacja i dbanie o dobre bakterie, stały się bardziej powszechne i popularne. Mikrobiom skóry, największego organu w organizmie człowieka, reguluje stany zapalne i służy jako bariera przed patogenami. Jest dużą ochroną, więc należy o nią dbać. Dobre bakterie pomagają naturalnie zwalczyć te chorobotwórcze, zapobiegają poważniejszym infekcjom i dobrze jest wiedzieć, jak tego nie uszkodzić.

Najnowsze badania sugerują, że produkty do pielęgnacji skóry zawierające prebiotyki, probiotyki i postbiotyki pomagają przywrócić równowagę zdrowym drobnoustrojom. Kiedy mikrobiom skóry się uspokoi i zrównoważy, może to pomóc zmniejszyć stany zapalne, a więc wypryski, trądzik na skórze, jej dokuczliwą suchość, a nawet zmarszczki. Zdrowy mikrobiom skóry zmniejsza ryzyko raka skóry związanego z uszkodzeniem jej przez szkodliwe promieniowanie UV. W dodatku różne czynniki środowiskowe - takie jak zmiana pH skóry, nadmierne promieniowanie ultrafioletowe czy wiek - mogą wpływać na jej równowagę. W przypadku dbania o mikrobiom skóry, niezwykle ważne jest działanie zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz ciała.

Prebiotyki, probiotyki i postbiotyki są niezbędne dla mikrobiomu skóry

Będąc już świadomym, jak ważny jest mikrobiom skóry, należy także zapoznać się z prebiotykami, probiotykami i postbiotykami, które sprzyjają jego prawidłowemu rozwojowi. Probiotyki są to żywe bakterie, które wspierają zdrowe bakterie w organizmie. A im więcej bakterii zdrowych – tym mniej miejsca dla tych, które tworzą patologiczne stany. Istnieje wiele dowodów na to, że stosowanie probiotyków, np. w formie suplementu diety, jak i miejscowych probiotyków, np. w kosmetykach, może pomóc w zapobieganiu i leczeniu różnych chorób skóry, w tym egzemy, trądziku, suchej skóry i uszkodzeń skóry wywołanych promieniowaniem UV. Zwiększają one bowiem produkcję ceramidów lub lipidów (tłuszczów) w skórze, a to sprawia, że w skórze pojawia się mniejsza ilość bakterii wywołujących trądzik. Całkiem możliwe, że probiotyki pomagają także w walce ze starzeniem się skóry, czy nawet z nowotworem skóry (nie ma jednak na to jeszcze zbyt wielu badań).

Prebiotyki, to niestrawne związki chemiczne, złożone węglowodany, które odżywiają i wspierają zdrowe bakterie oraz powodują, że złe bakterie się tak szybko nie namnażają. Niektóre prebiotyki pomagają zrównoważyć pH skóry lub wspomagają jej funkcję ochronną. Można powiedzieć, że każdy produkt do pielęgnacji skóry, który poprawia jej stan, prawdopodobnie ma tzw. „działanie prebiotyczne”. Takie działanie mają np. lipidy, które zawierają różne środki nawilżające, które wspomagają jej funkcję ochronną. Postbiotyki to z kolei produkty uboczne fermentacji wytwarzane przez dobre dla nas bakterie.

Zdrowy mikrobiom – najlepsze wskazówki

Dbanie o mikrobiom na skórze w dzisiejszych czasach staje się nawet konieczne. Warto wziąć sobie do serca kilka wskazówek, które pomogą uniknąć nieprzyjemnych i widocznych na skórze chorób. Przede wszystkim warto zacząć od podstaw, a więc od zdrowego odżywiania. Czyste, bogate w błonnik pokarmy, pełne prebiotyków, to najlepsza ochrona skóry – i nie tylko. Od racjonalnego odżywiania, pełnego warzyw, zawsze zaczyna się prawdziwe zdrowie. Prebiotyki, zawarte również w pożywieniu, zawierają tzw. węglowodany włókniste, które odżywiają dobre bakterie, pomagając im rosnąć – a są to na przykład szparagi, karczochy, czosnek, owies czy soja. Warto jeść także jogurty, kefiry, czosnek, cebulę, por czy rośliny strączkowe. Im więcej tych produktów w codziennej diecie, tym większa różnorodność mikrobiologiczna i większy wzrost zdrowych bakterii. I chociaż nie istnieje żadna zalecana dzienna porcja probiotyków, eksperci ds. zdrowia zalecają spożywanie około 1 miliarda do 10 miliardów żywych kultur bakterii dziennie, co daje przynajmniej jedną porcję pokarmu bogatego w prebiotyki i probiotyki każdego dnia.

Dbanie o mikrobiom to nie jest tylko rola kosmetyków – to jest konieczność przywrócenia tej równowagi wewnątrz organizmu. Czasami można wspomóc się specjalnymi, bogatymi w probiotyki suplementami, które pomogą wspierać, rozwijać i utrzymywać zdrową mikroflorę zarówno jelit, jak i skóry.

Jeśli chodzi o pielęgnację, warto unikać mydeł antybakteryjnych (chyba, że są niezbędne; lepiej także używać specjalnego, delikatnego żelu do twarzy, a nie mydła) oraz wybierać kosmetyki z zawartością prebiotyków.

Nie wolno zapominać także o ćwiczeniach. Pot osoby zdrowej i dobrze odżywiającej się, jest naturalnym prebiotykiem wzmacniającym mikrobiom skóry! Poza tym, ćwiczenia poprawiają ogólny stan zdrowia skóry, ponieważ pod wpływem wysiłku fizycznego zwiększa się przepływ krwi do skóry.

Skóra sama w sobie jest pełna dobrych bakterii, które wspierają wiele jej funkcji i pełnią rolę bariery, wspierając odporność. Istnieje wiele czynników, które poziom tych bakterii obniżają, a przez co szansa na nieprzyjemne schorzenia i choroby – takie jak trądzik, trądzik różowaty czy egzema – stają się większe. Warto więc korzystać z najnowszych odkryć nauki, a więc dbać o dietę pełną dobrych składników oraz o pielęgnację zawierającą prebiotyki, probiotyki i postbiotyki, które mogą pomóc mikrobiom skóry wzmocnić, a przez to uzyskać skórę naprawdę piękną, promienną i – przede wszystkim – zdrową.

Bibliografia