Wąkrota azjatycka (gotu kola) – właściwości, działanie i zastosowanie Centella asiatica

Wąkrota azjatycka (Centella asiatica) jest dobrze znana miłośniczkom azjatyckiej pielęgnacji jako popularny składnik wielu kosmetyków. Jednak nie każdy wie, że wąkrota jest korzystna nie tylko dla skóry – stosowana doustnie ma pozytywny wpływ na pracę całego organizmu.



Wąkrota azjatycka. Źródło: shutterstockWąkrota azjatycka. Źródło: shutterstock
  1. Wąkrota azjatycka – co to takiego?
  2. Właściwości lecznicze wąkroty azjatyckiej
  3. Wąkrota azjatycka na choroby układu sercowo-naczyniowego
  4. Wąkrota azjatycka na żołądek
  5. Wąkrota azjatycka na pamięć i koncentrację
  6. Wąkrota azjatycka na depresję
  7. Wąkrota azjatycka na skórę
  8. Jak używać wąkroty azjatyckiej?
  9. Przeciwwskazania i skutki uboczne przy stosowaniu wąkroty azjatyckiej

Wąkrota azjatycka – co to takiego?

Wąkrota azjatycka (Centella asiatica), znana też jako wąkrotka azjatycka i gotu kola, to wieloletnia roślina rosnąca w tropikalnych i subtropikalnych krajach Azji. Występuje m.in. w Chinach, Japonii, Indiach, Indonezji i Malezji. Jej wygląd jest do pewnego stopnia uzależniony od warunków środowiskowych obszaru, na jakim rośnie; jej cechą charakterystyczną są zaokrąglone, jasnozielone liście.

W krajach Dalekiego Wschodu wąkrota azjatycka jest od wieków wykorzystywana w celach leczniczych, jest m.in. cenionym środkiem Ajurwedy – indyjskiej medycyny naturalnej. Obecnie cieszy się popularnością na całym świecie, która znacząco wzrosła w ostatnich latach wraz z rozprzestrzenieniem się trendu na stosowanie azjatyckich kosmetyków, w których składzie często występuje. Jednak wąkrotę azjatycką można spotkać nie tylko w drogeriach. Jej liście i pozyskiwany z nich ekstrakt są sprzedawane w aptekach i sklepach zielarskich w charakterze suplementów i naturalnych środków leczniczych.

Właściwości lecznicze wąkroty azjatyckiej

Ziele wąkroty azjatyckiej zawiera szereg substancji biologicznie czynnych, takich jak saponiny, flawonoidy, fitosterole, olejki eteryczne, garbniki czy żywice. Obecne są w nim także witaminy A, C, E i K oraz znaczne ilości magnezu. Wiele z tych składników decyduje o wysokiej atrakcyjności rośliny dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego.

W Azji wykorzystywanie wąkroty azjatyckiej w celach terapeutycznych ma bardzo długą tradycję - od tysięcy lat stosuje się ją zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie. Preparaty z tej rośliny są traktowane jako remedium na choroby skóry, układu pokarmowego, sercowo-naczyniowego, a także problemy związane z pracą mózgu, takie jak spadek koncentracji i pogorszenie pamięci. Co ciekawe, liczne badania przeprowadzane na całym świecie w dużej mierze potwierdzają szeroki zakres działania przypisywany wąkrocie azjatyckiej, co z oczywistych względów tylko zwiększa jej popularność.

Wąkrota azjatycka na choroby układu sercowo-naczyniowego

Zgodnie z Ajurwedą, stosowanie wyciągów z wąkroty azjatyckiej jest uważane za korzystne w przypadku nadciśnienia, niewydolności żylnej, a także miażdżycy. Wąkrota azjatycka poprawia elastyczność naczyń krwionośnych, pośrednio stymulując syntezę kolagenu. Działa też ochronnie na śródbłonek naczyniowy, którego dysfunkcja może prowadzić do wielu różnych chorób. Wąkrota azjatycka przeciwdziała też sklejaniu się płytek krwi, zmniejszając tym samym ryzyko zatorów w układzie krążenia

Wąkrota azjatycka na żołądek

Wąkrota azjatycka może przynieść ulgę w problemach z przewodem pokarmowym – zwolennicy metod naturalnych stosują ją w przypadku niestrawności i bólów brzucha. Udowodniono też, że wąkrota azjatycka wspomaga leczenie wrzodów żołądka. W badaniach przeprowadzonych na szczurach wykazano, że ekstrakt z rośliny przyspiesza gojenie uszkodzeń – u gryzoni, które go przyjmowały zaobserwowano wyraźną redukcję wrzodów. Z kolei świeży sok z wąkroty azjatyckiej zwiększa wydzielanie mucyny i glikoprotein – substancji, które chronią błony śluzowe żołądka i jelit przed szkodliwym działaniem toksyn i substancji drażniących.
Wąkrota azjatycka rośnie na obszarach tropikalnych i subtropikalnych. Źródło: shutterstock

Wąkrota azjatycka na pamięć i koncentrację

Jedną z najczęściej eksponowanych zalet rośliny jest jej pozytywny wpływ na kondycję mózgu. Badania naukowe dowodzą, że wąkrota azjatycka pobudza powstawanie i rozwój nowych komórek mózgowych oraz zwiększa plastyczność mózgu, poprawiając komunikację między komórkami. Suplementacja wąkrotą azjatycką jest polecana w celu zwiększenia koncentracji i wzmocnienia pamięci. Dodatkowym plusem jest fakt, że obecne w niej związki wzmacniają ochronę mózgu przed szkodliwym działaniem neurotoksyn i wolnych rodników.

Wąkrota azjatycka na depresję

Ponieważ wąkrota azjatycka ma korzystny wpływ na układ nerwowy, bywa wykorzystywana w stanach obniżenia nastroju i epizodach depresyjnych. Potwierdzono, że obecne w wąkrocie azjatyckiej glikozydy działają uspokajająco i antydepresyjnie. Istnieją badania na myszach porównujące właściwości wyciągu z rośliny z działaniem diazepamu – leku psychotropowego wydawanego na receptę. Wykazano, że wąkrota azjatycka redukuje aktywność spontaniczną na tym samym poziomie, co diazepam i wykazuje łagodne działanie przeciwlękowe. Zmniejszając uczucie niepokoju, pozwala też poprawić jakość i długość snu.
Tabelka przedstawiająca właściwości lecznicze wąkroty azjatyckiej; opracowanie własne

Wąkrota azjatycka na skórę

O ile nie każdy miał okazję usłyszeć o potencjalnych korzyściach związanych z doustnym przyjmowaniem preparatów z wąkrotą azjatycką, tak znacznie trudniejsze do przegapienia są jej związki z pielęgnacją skóry. Zielona roślinka o zaokrąglonych listkach od pewnego czasu regularnie gości na etykietach licznych kosmetyków i to nie tylko azjatyckich. Marki zachodnie wydają się równie zainteresowane włączaniem jej do składu swoich produktów. Fakt ten wydaje się mieć znacznie głębsze uzasadnienie niż chęć podążania za trendem – wąkrota azjatycka ma rzeczywisty wpływ na kondycję skóry, co znajduje potwierdzenie w badaniach naukowych.

Przede wszystkim wyciąg z tej rośliny przyspiesza gojenie ran i skaleczeń – z kilku powodów. Po pierwsze, wąkrota azjatycka wykazuje silnie działanie antybakteryjne, przeciwzapalne i przeciwgrzybicze – hamuje namnażanie się drobnoustrojów, zmniejszając ryzyko rozwoju ewentualnego zakażenia. Szybciej ustępują też ewentualne wysięki z ran. Nie mniej istotny jest jej pobudzający wpływ na fibroblasty, co skutkuje zwiększoną produkcją kolagenu i elastyny. Wąkrota azjatycka przyspiesza też rozwój nowych naczyń krwionośnych i powstawanie tkanki bliznowatej.

Stosowanie wąkrotki może pomóc w wygładzeniu i spłyceniu świeżych blizn, czyniąc je mniej widocznymi. Jest też wykorzystywana w walce z cellulitem i rozstępami, ponieważ poprzez zintensyfikowanie syntezy kolagenu i kwasu hialuronowego wyraźnie wzmacnia skórę i zwiększa jej napięcie. Z tych samych względów oddziałuje na zmarszczki, co w połączeniu z jej działaniem antyoksydacyjnym sprzyja utrzymaniu młodego wyglądu skóry.

Właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne wąkroty azjatyckiej są powodem, dla których jej ekstrakt pojawia się w składzie produktów przeznaczonych do pielęgnacji skóry problemowej. Wspiera ona walkę z trądzikiem, przeciwdziałając zmianom zapalnym i zapobiegając powstawaniu nieestetycznych śladów po niedoskonałościach. Istotne jest też jej działanie nawilżające, które ułatwia utrzymanie kontroli nad poziomem wydzielania sebum.

Niewątpliwe korzyści ze stosowania wąkroty azjatyckiej mogą odnieść także osoby ze skórą wrażliwą i naczynkową. Wąkrota azjatycka poprawia mikrokrążenie i wzmacnia naczynia krwionośne, redukując widoczność tzw. „pajączków” i zapobiegając powstawaniu nowych. Dodatkowo wykazuje też działanie przeciwobrzękowe, dzięki czemu może być pomocna w poprawie wyglądu skóry w okolicach oczu.
Napar z wąkroty azjatyckiej. Źródło: shutterstock

Jak używać wąkroty azjatyckiej?

Wąkrota azjatycka jest dostępna w różnych postaciach – większość jest przeznaczona tylko do użytku wewnętrznego lub zewnętrznego, niektóre są uniwersalne. W formie czystej najczęściej występuje jako sproszkowane ziele lub kapsułki. Napar przygotowany z ziela można pić lub wykorzystywać do przemywania skóry lub robienia okładów. Nieco mniej popularne wydają się nalewki, które przed spożyciem rozpuszcza się w wodzie. Wąkrota azjatycka przeznaczona tylko do stosowania zewnętrznego jest sprzedawana w formie ekstraktów wodno-glicerynowych, maści lub – rzecz jasna – jako składnik najróżniejszych kosmetyków. Można znaleźć ją w kremach, żelach, serum, balsamach, a także w niektórych kosmetykach do makijażu, takich jak kremy BB i CC.

Wybór preparatu z wąkrotką jest oczywiście uzależniony od tego, jakie działanie chcemy uzyskać. Tabletki i herbatki są dedykowane ogólnemu wzmocnieniu organizmu. Można je stosować na lepsze trawienie, krążenie krwi i poprawę samopoczucia. Niektóre suplementy ukierunkowane na osiągnięcie konkretnych celów, np. zwiększenie koncentracji oprócz samej wąkroty azjatyckiej mogą zawierać też inne substancje pomocnicze. Wskazówki dotyczące dawkowania zawsze powinny być umieszczone na opakowaniu przez producenta.

Chcąc włączyć wąkrotę azjatycką do pielęgnacji skóry można sięgnąć po ekstrakt lub zdecydować się na jeden z licznych kosmetyków. Aby przyspieszyć gojenie rany można użyć ostudzonego naparu lub zdecydować się na maść lub żel. Warto też poprosić o wskazówki lekarza dermatologa lub farmaceutę.

Przeciwwskazania i skutki uboczne przy stosowaniu wąkroty azjatyckiej

Choć wąkrota azjatycka należy do roślin bezpiecznych w stosowaniu, w przypadku spożywania zbyt dużych dawek może wywołać pewne skutki uboczne. Należą do nich takie symptomy, jak nudności, zawroty głowy, zmiany skórne (wysypka) i nadmierna senność. Należy potraktować je jako sygnał do przerwania suplementacji i rozważyć skonsultowanie się z lekarzem.

Wśród przeciwwskazań do doustnego przyjmowania wąkroty azjatyckiej wymienia się przede wszystkim niskie ciśnienie (wąkrota azjatycka może je dodatkowo obniżyć) i przyjmowanie niektórych leków (zwłaszcza antydepresyjnych i psychotropowych). Suplementacja wąkrotą azjatycką nie jest też wskazana dla kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Ekologia.pl (Agata Kufel)

Bibliografia

  1. Karłowicz-Bodalska K., Han S., Han T., Miranowicz M., Bodalska A.; “Centella asiatica (L.) Urban, syn. Hydrocotyle asiaticaL. – wąkrota azjatycka – znana roślina lecznicza Dalekiego Wschodu”; „Postępy Fitoterapii” 2013, nr 4; 2020-09-17
  2. Król D.; “Wąkrota azjatycka ( Centella asiatica L.) – właściwości lecznicze”; „Postępy Fitoterapii” 2010, nr 2; 2020-09-17
  3. Ratz-Łyko A., Arct J.; “Kosmetyczne i dermatologiczne właściwości Centella asiatica”; „Polish Journal of Cosmetology” 2015, nr 18; 2020-09-17
  4. “https://www.medicalnewstoday.com/articles/gotu-kola-benefits”; data dostępu: 2020-09-17
  5. “https://www.verywellhealth.com/the-benefits-of-gotu-kola-89566”; data dostępu: 2020-09-17
Ocena (2.8) Oceń: