Mleko wielbłądzie to przyrodniczy fenomen. Nawet w warunkach skrajnej suszy i niedożywienia samica wielbłąda jest w stanie wyprodukować do 20 litrów mleka dziennie! Zachwycająca jest nie tylko ilość - naukowcy nie mogą się nadziwić nad wartością odżywczą mleka wielbłądziego...

Świat oszalał na punkcie „pustynnego” mleka. Nowe farmy powstają w Holandii, Australii oraz Stanach Zjednoczonych, gdzie paradoksalnie wielbłądy żyły dziko w epoce lodowcowej, ale zostały przed 10 tysiącami lat wytępione przez północnoamerykańskich myśliwych. Dopiero w XIX wieku ogarnięci gorączką złota Amerykanie na nowo zaprosili zacne zwierzęta na swoją ziemię, kupując całe stada dromaderów (jednogarbnych) oraz baktrianów (dwugarbnych) z Afryki.

Wielbłądzia historia

Wspomniany wyżej gatunek wielbłąda północnoamerykańskiego C. hesternus należy już do zwierząt bezpowrotnie wymarłych. Współcześnie z rodziny wielbłądów żyje tylko sześć gatunków - obok baktrianów i dromaderów są to również bezgarbne alpaki, lamy, gwanako i wikunie. To jednak wielbłądy jednogarbne i dwugarbne odegrały najważniejszą rolę w historii ludzkości. W Północnej Afryce i Azji już przed 3 tysiącami lat te pustynne zwierzęta wykorzystywane były do przewożenia tak ludzi, jak i towarów na bardzo dalekie dystanse. Naukowcom udało się nawet zidentyfikować liczące 7 tysięcy lat DNA wielbłąda, który należał do pierwszej znanej nam hodowli na świecie – proces udomawiania dromaderów rozpoczął się prawdopodobnie na południowo-wschodnim krańcu Półwyspu Arabskiego.

Dzisiaj największe hodowle wielbłądów, a co za tym idzie i największa produkcja mleka wielbłądziego, zlokalizowana jest w krajach afrykańskich, konkretnie Somalii, Mali, Etiopii. Najbardziej mlecznym gatunkiem są przy tym dromadery, które potrafią dać dziennie nawet 30 litrów mleka; baktriany i hybrydy obu gatunków mają mniejszą wydajność, ale również stanowią ważny element globalnej produkcji. Po urodzeniu młodego, samica daje mleko przez około 18 miesięcy.

Organizacja Żywności i Rolnictwa Narodów Zjednoczonych w oficjalnym komunikacie wezwała hodowców do zwiększenia produkcji mleka wielbłądziego, nazywając je jednym z najzdrowszych mlek zwierzęcych. W przeszłości sowieccy naukowcy wykorzystywali je do leczenia gruźlicy, a także innych infekcji pochodzenia wirusowego i bakteryjnego. Istnieją również doniesienia jakoby afrykańscy Beduini stabilizowali wielbłądzim mlekiem cukrzycę i to także u dzieci!

Lecznicze zastosowanie mleka wielbłądziego

Zdaniem światowych organizacji zajmujących się problemami ubóstwa i głodu, wielbłądzie mleko, stosunkowo łatwo osiągalne w krajach afrykańskich, może być głównym substytutem mleka matki, tym samym chroniąc przed śmiercią miliony dzieci. Ale także w zachodnich społeczeństwach traktowane jest z ono z rosnącą uwagą, głównie w kontekście schorzeń dziecięcych.W tekstach naukowych można znaleźć doniesienia o leczniczym wpływie mleka wielbłądziego na krzywicę, choroby metaboliczne oraz rotawirusy wywołujące grypę jelitową. Zwłaszcza w postaci sfermentowanej przynosi ono zadziwiająco pozytywne efekty w leczeniu biegunki oraz zaburzeń jelitowych związanych z przebiegiem choroby Crohna. Ze względu na niski poziom cukru mlecznego jest ono również rozsądną alternatywą dla mleka krowiego, nie powodując żadnych dolegliwości u wielu pacjentów ze zdiagnozowaną nietolerancją laktozy. Mleko wielbłądzie podaje się również z wielkimi sukcesami dzieciom uczulonym na mleko krowie oraz cierpiącym na inne alergie pokarmowe. Okazuje się, że proteiny w nim zawarte mogą zastępować alergizujące białka i ograniczają nawet bardzo silne reakcje uczuleniowe na składniki pokarmowe.

Lekarstwo na autyzm?

Najbardziej spektakularnym i zaskakującym zastosowaniem wielbłądziego mleka są jednak charakterystyczne dla wieku dziecięcego problemy w rozwoju neurologicznym. W świetle współczesnych badań, podawanie napoju dzieciom autystycznym powoduje ograniczenie, a nawet ustąpienie symptomów choroby. W jednym ze studiów wielbłądzie mleko podawano czterolatce oraz piętnastolatkowi z autyzmem przez okres 40 dni i ich dolegliwości zniknęły w całkowicie! Podczas eksperymentów badacze zaobserwowali również, że codzienna suplementacja wielbłądzim mlekiem pomaga złagodzić behawioralne problemy, poprawić jakość snu oraz poziom zdolności motorycznych, a także sprzyja rozwojowi kontaktu wzrokowego i mowy. Te zaskakujące rezultaty łączone są ze zdolnością do redukcji stresu oksydacyjnego i tym samym poprawy podstawowych markerów definiujących autyzm.

Mleko wielbłądzie pełne zdrowia

Jeśli chodzi o odżywczość i przyswajalność, mleko wielbłądzie w dużym stopniu przypomina ludzkie mleko matki. Trzy razy bogatsze w witaminę C niż mleko krowie, zawiera również bardzo wysokie dawki składników mineralnych – zwłaszcza wapnia, potasu, fosforu, żelaza, miedzi, cynku i magnezu. Niski ogólny poziom tłuszczu (od 1,2% do 6%) idzie w parze z bardzo ciekawym profilem kwasów tłuszczowych. Na szczególną uwagę zasługują pokaźne ilości kwasu linolowego i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które dbają o prawidłowy poziom dobrego i złego cholesterolu we krwi.W wielbłądzim mleku jest stosunkowo mało cukru (4,3 g laktozy na 100 g produktu) i umiarkowany poziom białka kształtujący się na poziomie od 3 do 5 g w 100 g mleka. Na te ostatnie składa się główne kazeina oraz serwatka, zawierająca ważne dla zdrowia aminokwasy takie jak albumina, laktoferyna i immunoglobuliny. Laktorferyna występuje w mleku ludzkim i uważana jest za pierwszą linię ochrony przed bakteriami i wirusami.

Naukowcom w USA udało się również wykryć w mleku wielbłądzim znaczne ilości insuliny, co tłumaczy doniesienia o jego pozytywnym wpływie na poziom cukru we krwi. Sceptycy wskazują jednak, że przyjmowana ustnie powinna ona zostać w całości strawiona w żołądku i nie może odgrywać znaczącej roli. Zdania pozostają jednak podzielone, bowiem eksperymenty z mlekiem wielbłądzim przeprowadzone na królikach dają bardzo obiecujące rezultaty w kontekście leczenia cukrzycy i stanu przedcukrzycowego.

Wielbłądzie produkty

Z powodu braku aglutyniny z mleka wielbłądziego nie da się przygotować sera. Surowe mleko ma nawet dość specyficzny wygląd, bowiem po odstaniu cząsteczki tłuszczu pływają oddzielnie na powierzchni, więc przed spożyciem należy napój porządnie wstrząsnąć.W Kazachstanie sporządza się tradycyjny napój o nazwie shubat, który powstaje w procesie fermentacji wielbłądziego mleka. Jest to kwaskowaty rodzaj wodnistego kefiru, który pity jest z lubością zwłaszcza latem. Jego walory odżywcze przewyższają zdrowotność samego mleka, zwłaszcza w zakresie właściwości antywirusowych. Niestety, shubat jest bardzo nietrwały i nie nadaje się do eksportu.

Farmy amerykańskie i holenderskie przygotowują jednak coraz szerszy asortyment produktów na bazie mleka wielbłądziego – oprócz świeżego i mrożonego produktu, oferuje się również kefiry wielbłądzie, a także mydła i kremy do ciała. Kosmetyki z wielbłądzim mlekiem polecane są głównie do skóry wrażliwej i przesuszonej i mają silne działanie odżywcze. Absolutnym hitem ostatnich lat jest ponadto czekolada z wielbłądzim mlekiem, dostępna zarówno w wersji deserowej, jak i mlecznej, która zdobywa rzesze miłośników na całym świecie.

Mleko wielbłądzie w Polsce

O dobroczynności wielbłądziego mleka możemy się już przekonać na własnej skórze. Na fali światowej popularności także i w Polsce pojawiły się bowiem firmy zajmujące się dystrybucją wielbłądziego mleka w proszku pochodzącego głównie z hodowli holenderskiej. Produkt jest w pełni wartościowym odpowiednikiem świeżego mleka, nie poddawanym obróbce cieplnej i nie zubożonym w żaden sposób. Proszek wystarczy rozmieszać z wodą i tak otrzymany napój włączyć do codziennej diety. Wysoka cena może wydać się zniechęcająca, ale dla rodzin borykających się z alergiami pokarmowymi, cukrzycą i autyzmem mleko wielbłądzie może okazać się inwestycją wartą każdej złotówki.

Bibliografia