Witamina B5 - właściwości, działanie i występowanie witaminy B5

Witamina B5, zwana kwasem pantotenowym, występuje w wielu produktach spożywczych – roślinnych i zwierzęcych. Odpowiednie stężenie witaminy B5 w naszym organizmie odpowiada m.in. za prawidłową gospodarkę hormonalną, promienny wygląd skóry i zdrowe włosy. Dieta zdominowana przez wysoko przetworzone produkty, takie jak np. pizza czy chipsy sprzyja niedoborom witaminy B5.



fot. dreamstimefot. dreamstime
  1. Naturalne źródła witaminy B5
  2. Uwaga na gotowanie. Słabe punkty witaminy B5
  3. Witamina B5 to przebój kosmetologii
  4. Witamina B5 jest lekiem na trądzik?
  5. Spis zadań witaminy B5
  6. Bóle mięśni, trądzik, zajady – symptomy hipowitaminozy
  7. Co sprzyja niedoborom witaminy B5?
  8. Kuracja hipowitaminozy
  9. Czy witaminę B5 możemy przedawkować?
  10. Dlaczego warto zadbać o prawidłową podaż witaminy B5?
Witamina B5 stanowi mieszaninę czterech związków chemicznych: kwasu pantotenowego, panteiny, pantenolu i koenzymu A. Powszechnie jest określana mianem kwasu pantotenowego. Nazwa ta odnosi się do tego, że jest to substancja wysoce rozpowszechniona w przyrodzie, a jednocześnie niezbędna do funkcjonowania wszystkich komórek naszego ciała. Została odkryta na początku dwudziestego stulecia. Początkowo określano ją mianem substancji pobudzającej wzrost drożdży - „Bios II” - i powodującej ustąpienie zapalenia skóry u kurcząt. Jakiś czas później wyodrębniono z niej kwas pantotenowy i określono jego wzór oraz budowę. W 1940 roku po raz pierwszy udało się laboratoryjnie pozyskać witaminę B5 drogą syntetyczną.

Naturalne źródła witaminy B5

Witamina B5 znajduje się w wielu produktach roślinnych i zwierzęcych. Co ciekawe, największe jego stężenie odnaleziono w drożdżach piwnych i w mleku pszczelim, stanowiącym pokarm królowych pszczół. Również nasza flora jelitowa jest w stanie syntetyzować tę substancję, jednakże do tej pory nie zbadano w jakim stopniu nasz organizm może ją w takiej formie wykorzystywać. Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B5 wynosi 7 mg dla osób dorosłych i ok. 3 mg dla dzieci. Zarówno wegetarianie, jak i osoby umieszczające mięso w swoim jadłospisie mogą skomponować codzienne menu w taki sposób, by nie zabrakło w nim tej cennej substancji. Najwięcej znajdziemy jej w wątróbce (7,70 mg/100 g), otrębach pszennych (2,85 mg/100 g) i świeżym pstrągu (1,85 mg/100 g). Pozostałe produkty, które warto umieścić w swojej diecie to: pestki słonecznika (1,40 mg witaminy B5 na 100g produktu), śledzie (1,35 mg/ 100 g), ser pleśniowy (1,10 mg/ 100 g), orzechy włoskie (0,90 mg/100 g), mąka pełnoziarnista (0,78 mg/100 g), żółtko jaja (0,75 mg/100 g) i dziczyzna (0,57 mg/100 g).

Uwaga na gotowanie. Słabe punkty witaminy B5

Witamina B5 stanowi żółtą, oleistą ciecz i jest uznawany za najmniej trwałą witaminę z grupy B. Proces podgrzewania i przetwarzania żywności powoduje znaczne straty w stężeniu tej substancji. Mielone zboże traci do 50% witaminy B5, pieczone mięso – ok. 40%, a gotowane – do 30%. Syntetyczna forma kwasu pantotenowego – pantotenian wapnia – jest nieco bardziej trwała. Jest to krystaliczny proszek o kwaśnym smaku, który nie rozpuszcza się w alkoholu, a także wykazuje odporność na działanie światła.

Witamina B5 to przebój kosmetologii

Witamina B5 znajduje szerokie zastosowanie w kosmetyce – przede wszystkim dzięki jej nawilżającemu i zatrzymującym wilgoć w skórze działaniu. Dodatkowo, jest silnym stymulatorem wzrostu i odnowy komórek. Zazwyczaj używa się jej syntetycznej wersji, a więc – soli wapniowej. Substancja ta przyspiesza wzrost włosów, zwiększa jędrność skóry, przyspiesza gojenie się ran i stanów zapalnych oraz łagodzi zaczerwienienie skóry. W preparatach kosmetycznych możemy znaleźć ją w formie 0,05–0,5% roztworu pantotenianu wapnia. Często występuje w duecie z witaminą C. Z kolei trwalsza forma D-pantenolu - prowitamina witaminy B5 - korzystnie wpływa na nasze włosy, zwiększając ich grubość, nadając połysk i zapobiegając rozdwajaniu się końcówek. Stosuje się go również w preparatach przeznaczonych do pielęgnacji zniszczonej i przesuszonej skóry.
Dobrym źródłem witaminy B5 są pestki słonecznika. Fot. pixabay.com

Witamina B5 jest lekiem na trądzik?

Badania przeprowadzone przez chińskich naukowców z Department of General Surgery w Hong Kong Central Hospital wykazały związek pomiędzy niewystarczającym poziomem witaminy B5 w organizmie a trądzikiem. Zdaniem badaczy, prowadzący do zaburzeń hormonalnych niedobór tej substancji jest w stanie spowodować pojawienie się tego typu zmian na skórze albo nasilić już istniejące. Z tego względu, suplementacja witaminą B5 połączona z odpowiednią pielęgnacją skóry może stać się skuteczną kuracją dla osób zmagających się z tym problemem.

Spis zadań witaminy B5

Koenzym A, czyli aktywna forma witaminy B5, odgrywa ważną rolę w wielu procesach metabolicznych zachodzących w naszym organizmie. Jego prawidłowe stężenie jest niezbędne do właściwego przebiegu przemian białkowo-tłuszczowych, utrzymania odpowiedniego poziomu cholesterolu we krwi, powstawania hormonów takich, jak np. progesteron, testosteron i kortyzol oraz wytwarzania hormonów szczęścia – serotoniny i dopaminy.

Substancja ta chroni nas także przed chorobami, wspierając produkcję przeciwciał. Nieoceniony jest wpływ witaminy B5 na wygląd naszej skóry. Dzięki jego działaniu organ ten może się szybko regenerować i zyskać odporność na przedwczesne starzenie. Co więcej, witamina B5 chroni także nasze włosy przed wypadaniem i utratą pigmentacji.

Bóle mięśni, trądzik, zajady – symptomy hipowitaminozy

Niedobór witaminy B5 zdarza się niezwykle rzadko. Można go stwierdzić na podstawie objawów, jakie występują u pacjenta. Obniżony poziom kwasu pantotenowego w organizmie przejawia się skurczami w obrębie nóg i ramion, bólem mięśni i stawów, przypominającym objawy choroby wirusowej, biegunką, wypadaniem włosów, trądzikiem, zajadami, trudnym gojeniem się ran, pogorszeniem się widzenia i rozdrażnieniem. W przypadku przewlekłego niedoboru tej substancji może wystąpić reumatoidalne zapalenie stawów.

Co sprzyja niedoborom witaminy B5?

Osoby najbardziej narażone na spadek poziomu witaminy B5 w organizmie to kobiety przyjmujące antykoncepcję hormonalną, alkoholicy i ludzie, których głównym składnikiem diety są potrawy gotowane i wysoko przetworzone, takie jak np. makaron czy pizza.

Kuracja hipowitaminozy

W celu pozbycia się niedoboru witaminy B5, należy wyeliminować czynniki odpowiedzialne za ten stan, zmienić nawyki żywieniowe, uzupełniając dietę o orzechy, otręby pszenne, jaja i wątróbkę, spożywać produkty o jak najmniejszym stopniu przetworzenia albo zacząć przyjmować suplementy diety w tabletkach – najlepiej wraz z innymi witaminami z grupy B. Na rynku możemy znaleźć tę substancję również w postaci preparatów farmakologicznych o nazwie „pantotenian wapnia”.
Ból
fot. Pixabay.com

Czy witaminę B5 możemy przedawkować?

Stwierdzono, że nadmierne spożycie witaminy B5 nie zagraża zdrowiu ani życiu, ponieważ jej nadmiar wydalamy z organizmu wraz z moczem. Badania wykazały jednak, że bezpośrednio po przyjęciu zbyt dużej dawki tej substancji może wystąpić biegunka.

Dlaczego warto zadbać o prawidłową podaż witaminy B5?

Witamina B5 jest substancją, która regulując gospodarkę hormonalną wpływa nie tylko na stan organów wewnętrznych, lecz także na nasz wygląd. Jeśli zatem w naszej diecie dominują produkty wysoko przetworzone, jesteśmy narażeni na długotrwały stres, przyjmujemy tabletki antykoncepcyjne i występują u nas pierwsze objawy niedoboru tej witaminy, powinniśmy jak najszybciej zmodyfikować codzienny jadłospis albo sięgnąć po odpowiednie suplementy.
Ekologia.pl (Alicja Chrząszcz)

Bibliografia

  1. Nohr, D & Biesalski, Hans. (2016); “Vitamin B5”; Reference Module in Food Science; 10.1016/B978-0-08-100596-5.01071-4;
  2. Peter Engel; “Vitamin B5 // Pantothenic Acid”; data dostępu: 2016-11-03
  3. Antonio Sampedro Javier Rodriguez-Granger Julian Ceballos Luis Aliaga; “PANTOTHENIC ACID: AN OVERVIEW FOCUSED ON MEDICAL ASPECTS”; European Scientific Journal July 2015 edition vol.11, No.21 ISSN: 1857 – 7881 (Print) e - ISSN 1857- 7431;
  4. National Institutes of Health. Office od Dietary Supplements; “Pantothenic Acid”; data dostępu: 2016-11-03
Ocena (3.7) Oceń: