Jeff Schmaltz/MODIS/NASA GSFC
Antycyklonami nazywamy taki układ wiatrów, gdzie najwyższe ciśnienie baryczne odnotowujemy w samym centrum układu atmosferycznego, zaś słabnie ono ku obrzeżom. Mniej wyraziste antycyklony nazywamy wyżami lub obszarami wysokiego ciśnienia, choć charakteryzują się tym samym układem – najwyższe ciśnienie w centrum, spadające wraz z odległością od niego.
Wiatry w obrębie antycyklonu przemieszczają się spiralnie – ze względu na oddziaływanie tzw. siły Coriolisa na półkuli południowej ich kierunek jest zawsze przeciwny do ruchu wskazówek zegara, na półkuli północnej – zgodny z nim. Podobnie z okiem – centrum antycyklonu. Średnica układu wysokiego ciśnienia to niekiedy kilka tysięcy kilometrów.
Antycyklony rzadko występują poza strefami zwrotnikowymi. Trasy ich przesuwania się nie są tożsame, toteż trudno je przewidzieć, stosując porównania z trasami poprzednich silnych wyżów. W porównaniu z układami niżów barycznych – antycyklonom towarzyszą słabsze ruchy mas powietrza, co powoduje ich wolne przemieszczanie się lub zaleganie na jednym obszarze w ciągu wielu dni, niekiedy nawet kilku tygodni. Daje to efekt w postaci długotrwałej pięknej pogody.
Antycyklony przynoszą niewielką ilość chmur i brak opadów. W strefach ich oddziaływania mamy latem do czynienia z upałami, zaś zimą z siarczystym mrozem. Rozległe wyże tworzą masy osiadającego powietrza, któremu to procesowi towarzyszy wzrost ciśnienia i temperatury. Wilgotność powietrza spada. Wędrujące w dół masy ciepłego powietrza powstrzymują wznoszenie się nagrzanej atmosfery znad powierzchni Ziemi, nie dopuszczając do jej oziębiania się i powstawania warstw chmur.
Powietrze, wędrujące z oka antycyklonu, wypychane jest na jego obrzeża (tzw. dywergencja), a jego miejsce zajmuje warstwa atmosfery, znajdująca się wcześniej ponad nim. Cały czas mamy więc do czynienia z pionowym ruchem powietrza od góry ku dołowi, co w meteorologii zwane jest cyrkulacją antycyklonową.
Ze względu na swą rozległość - masy powietrza o mocno podwyższonym ciśnieniu częstokroć blokują przesuwanie się układów niżowych. Nie potrafią się one przebić przez obszar antycyklonu, wędrując po jego peryferiach, co przynosi dłuższe okresy lepszej pogody. Takie wyże blokujące mogą jednak skutkować suszami w okresie letnim lub wyniszczającymi mrozami w okresach zimowych.
Latem antycyklony potrafią podnieść temperaturę powietrza o 10 stopni. W dodatku wraz z ich nadejściem ustaje wiatr. W dużych miastach taki stabilny układ wyżowy nie pozwala na wywiewanie spalin z układu ulic na zewnątrz, przynosząc wielokrotne przekroczenie norm zanieczyszczenia powietrza. Ze stolic Europy antycyklony dają się pod tym względem we znaki najczęściej Madrytowi, Rzymowi i Atenom.