las
Las — Las – kompleks roślin, wśród których przeważają drzewa rosnące w zwarciu, stanowiący środowisko życia dla wielu gatunków fauny.
Biocenoza leśna to pewien układ zależności pomiędzy światem roślinnym, zwierzęcym oraz czynnikami nieożywionymi, które razem stanowią niepodzielny i dynamiczny twór przyrodniczy. Las jest formacją roślinną powstałą naturalnie lub stworzoną przez człowieka. Poza jego głównym składnikiem – drzewami – występują w nim także krzewy, krzewinki, runo leśne, mchy oraz swoista, charakterystyczna dla tego typu ekosystemu fauna.
W sensie prawnym lasem nazwiemy grunt:
1) o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) – drzewami i krzewami oraz runem leśnym – lub przejściowo jej pozbawiony:
- przeznaczony do produkcji leśnej lub
- stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo
- wpisany do rejestru zabytków;
2) związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne.
Definicję tę zawiera art. 3 Ustawy o lasach, z której dowiemy się również m. in. o zasadach prowadzenia gospodarki leśnej czy o zasadach zachowania, ochrony i powiększania zasobów leśnych.
Roślinność leśna
Szata roślinna lasu wykazuje strukturę warstwową.
Podstawowe warstwy to:
- korony drzew;
- krzewy oraz drzewa w fazie podrostu, czyli te, które aktualnie tworzą las, a w przyszłości zajmą miejsca w koronie drzew;
- warstwa ziół, w której występują rośliny zielone, byliny oraz trawy
- warstwa przyziemna, na którą składają się mchy i porosty.
Warstwa ziół i warstwa przyziemna stanowią razem runo leśne.
Fauna lasu
Fauna lasu różni się w zależności od tego, o jakim typie lasu mówimy. Każdą jego warstwę zamieszkują charakterystyczne gatunki. W Polskich lasach koronę drzew zajmują przykładowo drozdy i kukułki, a poniżej bytują znane z żerowania na pniach dzięcioły. Niektóre ptaki preferują dolne partie lasu. W ściółce z kolei zadomawiają się małe ssaki, jak np. myszy, a także rozliczne owady (chrząszcze, pająki, mrówki).
W lesie schronienie znajdują zarówno gatunki drapieżne (wilk), jak i roślinożerne (jeleń). Leśna biocenoza jest jedną z bardziej charakterystycznych. Pomiędzy poszczególnymi gatunkami istnieją poziomy zależności (np. łańcuch pokarmowy), które utrzymują ekosystem leśny w równowadze wewnętrznej.
Typy lasów
O typie lasu decydują dominujące w nim gatunki drzew.
Zgodnie z tym wyróżniamy:
- lasy liściaste (właściwe): w drzewostanie dominują drzewa liściaste okrytonasienne bez udziału drzew iglastych lub z jedynie niewielkim dodatkiem. Dzieli się je na lasy okresowo zielone oraz wiecznie zielone. Do tych ostatnich zaliczamy lasy twardolistne, wawrzynolistne (należące do lasów deszczowych) oraz wilgotne lasy równikowe. Lasy okresowo zielone to lasy monsunowe (zrzucające liście na czas suszy) i lasy liściaste zrzucające liście na zimę;
- lasy iglaste (bory): dominują w nich drzewa iglaste. Występują przede wszystkim w klimacie umiarkowanym. Pod kątem przewagi określonego gatunku wyróżniamy bory sosnowe, jodłowe i świerkowe;
- lasy mieszane: dominujące gatunki to dąb, buk, sosna czy świerk.
Lasy dzielimy również ze względu na klimat i strefowy układ roślinności. Możemy więc mówić o lasach strefy umiarkowanej, zwrotnikowej, podzwrotnikowej, równikowej i podrównikowej.
Szczególnym rodzajem lasu jest wilgotny las równikowy, zwany też lasem deszczowym, puszczą tropikalną, a często również dżunglą. Wilgotne lasy równikowe cechują się wyjątkowo bujną i zróżnicowaną roślinnością.
Funkcje lasów
Las może mieć charakter użytkowy (gospodarczy) lub ochronny. Z lasów gospodarczych pozyskuje się drewno, natomiast lasy ochronne stanowią schronienie dla wielu gatunków roślin i zwierząt lub otaczają tereny zamieszkiwane przez człowieka i funkcjonują wtedy jako bariera ochronna przed kataklizmami.
Inne funkcje lasu to:
- regulowanie gospodarki wodnej,
- wyłapywanie zanieczyszczeń produkowanych przez przemysł,
- ochrona przed wiatrem,
- funkcja obronna (w kontekście wojny),
- krajobrazowe i rekreacyjne.
Lasy Polski
Obszar Polski cechuje umiarkowany klimat o charakterze przejściowym, mający cechy zarówno klimatu oceanicznego, jak kontynentalnego. Dzięki temu polskie lasy należą do najbardziej zróżnicowanych w całej Europie Środkowej. Zasiedlają je gatunki charakterystyczne dla różnych rejonów geograficznych. Znajdziemy tu więc (poza gatunkami typowo środkowoeuropejskimi) także gatunki śródziemnomorskie, euroazjatyckie, północnoamerykańskie, a nawet arktyczne. Najpopularniejszym gatunkiem drzewa jest u nas sosna zwyczajna, zajmująca wraz z modrzewiem w sumie 70% powierzchni lasów ogółem. Na drugim miejscu plasuje się dąb, a dalej brzoza, świerk, buk, olsza oraz jodła.
