Organizm żywy » Opis » co to? » Definicja pojęcia
Ekologia.pl Wiedza Encyklopedia organizm żywy
Definicja pojęcia:

organizm żywy

Spis treści

Organizm żywy — każda istota roślinna lub zwierzęca, wykazująca wszelkie oznaki życia, tj. oddychanie, metabolizm, wzrost, ruch, rozwój, rozmnażanie, odżywianie. Substancje organiczne, takie jak kwas nukleinowy, białko czy węglowodany nie stanowią materii żywej. Stają się nią dopiero tworząc zorganizowany układ funkcjonalny, który bierze udział we wspomnianych procesach życiowych (np. w metabolizmie).

Czym jest organizm żywy?

Organizm żywy to zbiór komórek zorganizowanych w tkanki, które tworzą poszczególne organy, te zaś integrują się w układy. To układ otwarty. Oznacza to, że stale wymienia on informacje i substancje z otaczającym go światłem zewnętrznym, pozostając jednocześnie strukturą stałą i odrębną. Każdy organizm żywy dąży do utrzymania wewnętrznej równowagi, czyli homeostazy. Badaniem różnorodności organizmów oraz ich klasyfikacją zajmuje się systematyka organizmów.

Organizmy żywe – jakie są ich rodzaje?

Organizmy żywe to wszystkie istoty zdolne do przeprowadzania procesów życiowych. Występują w ogromnej różnorodności i są klasyfikowane na podstawie swojej budowy, funkcji i sposobu życia. Oto główne grupy organizmów żywych:

1. Bakterie

  • Są to organizmy jednokomórkowe, prokariotyczne (bez jądra komórkowego).
  • Występują w różnych środowiskach, od wody i gleby po ekstremalne warunki, takie jak gorące źródła.
  • Przykłady: Escherichia coli, Streptococcus pneumoniae.

2. Archeony

  • Podobne do bakterii, ale różnią się budową ściany komórkowej i sposobem metabolizmu.
  • Często zasiedlają ekstremalne środowiska, np. słone jeziora czy wulkaniczne źródła.
  • Przykłady: Halobacterium, Thermococcus.

3. Protisty

  • To organizmy eukariotyczne, które mogą być jednokomórkowe lub wielokomórkowe.
  • Często żyją w środowiskach wodnych.
  • Przykłady: ameba, pantofelek, euglena.

4. Grzyby

  • Organizm eukariotyczny, jedno- lub wielokomórkowy.
  • Czerpią energię z rozkładu materii organicznej.
  • Przykłady: pieczarki, drożdże, pleśnie.

5. Rośliny

  • Organizmy wielokomórkowe, autotroficzne (zdolne do fotosyntezy).
  • Stanowią podstawę wielu ekosystemów jako producenci.
  • Przykłady: trawy, drzewa, kwiaty.

6. Zwierzęta

  • Organizmy wielokomórkowe, heterotroficzne (zdolne do odżywiania się materią organiczną).
  • Wykazują zdolność do ruchu i wysoką specjalizację narządów.
  • Przykłady: ssaki, ptaki, ryby, owady.

7. Wirusy – czy to organizmy żywe?

  • Wirusy nie są klasyfikowane jednoznacznie jako organizmy żywe, ponieważ nie przeprowadzają procesów życiowych samodzielnie.
  • Mogą replikować się wyłącznie w komórkach gospodarza.
  • Przykłady: wirus grypy, wirus HIV.

Organizmy żywe stanowią fundament życia na Ziemi, a ich różnorodność pokazuje, jak doskonale adaptują się do różnych środowisk i warunków.

 

Do organizmów żywych zaliczamy także bakterie

Do organizmów żywych zaliczamy także bakterie, fot. claudioventrella/envato

Cechy organizmów żywych

Cechy organizmów żywych są to cechy charakterystyczne dla wszystkich istot żywych, na podstawie których można odróżnić je od martwej materii.
Należą do nich:

  • ruch – organizmy zwierzęce wykazują aktywność ruchową np. poprzez zdolność przemieszczania się, organizmy roślinne z kolei poprzez kierowanie liści w stronę światła lub otwieranie się i zamykanie kwiatów;
  • budowa komórkowa – wszystkie organizmy żywe zbudowane są z komórek, które stanowią podstawowe jednostki strukturalne;
  • wzrastanie i rozwój – wzrost oznacza powiększanie rozmiarów i masy ciała, zaś rozwój obejmuje wszystkie przemiany, przez które organizm przechodzi podczas całego życia;
  • odżywianie się – każdy organizm, aby zapewnić sobie niezbędne do życia pierwiastki i związki organiczne pobiera bogaty w nie pokarm;
  • wydalanie – w wyniku przemiany materii powstają zbędne produkty, które muszą zostać odpowiednio szybko wydalone;
  • oddychanie – dzięki oddychaniu organizm żywy uwalnia energię, którą pobrał wraz z pokarmem;
  • zdolność do rozmnażania się – organizmy żywe są predystynowane do powiększania liczby osobników danego gatunku;
  • reakcja na bodźce – organizmy reagują na bodźce takie jak ciepło, zimno, światło, dźwięk, zapach – dzięki temu potrafią przystosować się do panujących warunków, rozpoznają otoczenie i unikają niebezpieczeństwa.

Hierarchiczna struktura organizmów żywych

Strukturę organizmu opisuje hierarchia poziomów jego budowy.

Hierarchia ta dzieli nauki biologiczne na poszczególne gałęzie:

    • poziom pierwiastkowy,
    • poziom związków chemicznych,
    • poziom struktury komórkowej,
    • poziom komórki,
    • poziom tkankowy,
    • poziom narządów,
    • poziom układu narządów, tworzący odrębny organizm wielokomórkowy.
Topole osikowe

Topole osikowe tworzą najstarszy i największy organizm na świecie, fot. Galyna_Andrushko/envato

Budowa organizmu żywego

Każdy organizm jest hierarchicznie zorganizowany:

  1. Komórki – podstawowe jednostki strukturalne.
  2. Tkanki – grupy komórek pełniące określone funkcje.
  3. Narządy – struktury zbudowane z tkanek.
  4. Układy narządów – współpracujące elementy organizmu.

Najmniejszą i podstawową jednostką strukturalną organizmu żywego jest komórka (łac. cellula). Jest ona zarazem podstawową jednostką morfologiczno-czynnościową ustroju zdolną do przeprowadzania wszystkich podstawowych procesów życiowych. W dalszej kolejności komórki tworzą tkanki – zespoły komórek o podobnej budowie, wspólnym pochodzeniu, podobnych przystosowaniach i określonych funkcjach pełnionych w obrębie organizmu. U zwierząt tkankowych wyróżniamy tkankę mięśniową, nerwową, łączną, podporową i nabłonkową. Tkanki są elementami składowymi narządów i całych ich układów. Każdy narząd (np. oko, skóra, wątroba, mięsień, owoc, kwiat, pręcik itd.) jest zatem zbiorem tkanek, a także elementem układu narządów, np. układu rozrodczego, pokarmowego, nerwowego, naczyniowego, sercowego itd. Poszczególne układy wyspecjalizowane są w pełnieniu określonych funkcji i czynności, dzięki którym organizm zdolny jest do zachowania homeostazy. Przykładowo, układ krwionośny człowieka ma za zadanie transportować do komórek gazy oddechowe, substancje odżywcze, hormony i usuwać z nich zbędne produkty przemiany materii. Pozwala też na utrzymanie stałej temperatury ciała oraz pH, a także ma decydujący wpływ na prawidłową odporność organizmu.

Związki organiczne w organizmach żywych

Każdy organizm zbudowany jest z substancji budulcowych – pierwiastków chemicznych i związków organicznych.
Do związków organicznych zaliczamy:

  • węglowodany,
  • kwasy nukleinowe budujące białka,
  • aminokwasy,
  • lipidy (tłuszcze),
  • witaminy,
  • enzymy,
  • hormony.

Prawidłowe funkcjonowanie organizmu jest uzależnione od pierwiastków chemicznych, które wchodzą w skład wyżej wymienionych związków organicznych i stanowią materiał do budowy struktur komórkowych wszystkich organów. Ich brak powoduje śmierć organizmu, a niedobór prowadzi do dysfunkcji narządów i powolnego wyniszczania organizmu. Podobnie jest z samymi związkami organicznymi, np. witaminami czy aminokwasami. O ile część aminokwasów organizm wytwarza samodzielnie, o tyle witaminy pochodzą wyłącznie z zewnątrz.

Pierwiastki chemiczne dzielimy na makro– i mikroelementy (makro- i mokroskładniki), w zależności od tego w jaki wielu procesach życiowych uczestniczą i w jakim stopniu organizm ich potrzebuje. Makroskładnikami są np. wapń, potas czy sód, do mikroskładników zaliczymy z kolei żelazo, jod, miedź czy też cynk.

 

Schemat budowy komórki prokariotycznej. By LadyofHatstranslate:real name: Karol Głąbpl.wiki: Karol007commons: Karol007e-mail: kamikaze007 (at) tlen.pl [Public domain], via Wikimedia Commons

 

Bibliografia:

  1. Biologia, Eldra Pearl Solomon, Linda R. Berg, Diana W. Martin, Claude A. Villee, Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1996.
  2. Fizjologia zwierząt z elementami fizjologii człowieka, Barbara Bukała, Wydawnictwo Szkolne Omega, Kraków 2005.
  3. Słownik encyklopedyczny, Grażyna Łabno, Wydawnictwo Europa, Warszawa 2006.
  4. Encyklopedia biologiczna T. VII, Zdzisława Otałęga (red. nacz.), Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1999.
  5. Podstawy biologii komórki, Bruce Alberts, Dennis Bray, Karen Hopkin, Alexander Johnson, Julian Lewis, Martin Raff, Keith Roberts, Peter Walter, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

 

Indeks nazw
Szukaj lub wybierz według alfabetu
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż
Znaki ekologiczne
Bezpieczny dla ozonu
Bezpieczny dla ozonu
4.7/5 - (16 votes)
Default Banner Post Banner
Subscribe
Powiadom o
10 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments

Piękne bardzo mi pomogło do kartkówki

Bardzo Fajne Pozdrawjam

pomaga w nauce

bardzo bobra strona

Definicja nie jest zbyt trafna. Odrzucając wcześniejsze zarzuty nada istnieje problem dotyczący tego, że autor organizmami nazywa rośliny i zwierzęta.. A co z bakteriami i grzybami? Co z wirusami? Co z organizmami nie posiadającymi tkanek i organów (gąbki na przykład)? Pierwsza część opisu jest mocno niedoprecyzowana, wymaga poprawy.

Wirusy nie są zaliczane do organizmów żywych. Co do reszty się zgodzę.

Oddychanie w znaczeniu pobierania przez organizm tlenu i wydalania dwutlenku węgla?
A co z wszelkiego rodzaju mikroorganizmami beztlenowymi, które uzyskują potrzebną im energię w procesie np. fermentacji alkoholowej?

Oddychanie nie jest tylko procesem tlenowym i nie powinno być z nim mylone. Nie można uprościć go do pobrania tlenu i wydaleniu C02, ponieważ chodzi tutaj głównie o uzyskanie energii. Organizmy beztlenowe również oddychają tylko po prostu w sposób komórkowy. Już pomijając wątpliwość związaną z organizmami beztlenowymi wychodziłoby na to, ż rosliny również nie oddychają. Autor testu zapewne uprościł ten proces, aby był on zrozumiały dla osób, które nie są biologami, biotechnologami czy innymi przyrodnikami. Czy lepiej brzmiałoby gdyby napisal, że organizmy żywe powinny uzyskiwać energię na drodze utleniania pobranych substratów? Moim zdaniem nie, bo mało kto zrozumiałby, że chodzi mu o oddychanie.

Zdolność rozmnażania jako atrybut organizmu żywego? To znaczy, że muł nie jest żywy – no bo nie ma takiej zdolności?

Muły są płodne. Zgodzę się, że nie wszystkie ale znane są przypadki płodnych samic mułów (odsyłam do pracy Lubomęskiego, 1872).