Dlaczego giną pingwiny Humboldta?

W 2009 w południowym Chile morze wyrzuciło na brzeg 800 martwych pingwinów Humboldta i Magellana. W 2013 w północnym Chile znaleziono 600 martwych ptaków, w tym wiele pingwinów Humboldta. Gdzie leży przyczyna tych wydarzeń?

Pingwiny Humboldta to obok pingwinów z Galapagos najbardziej zagrożony gatunek z tej rodziny ptaków. W przeciwieństwie do np. pingwinów Magellana, obszar występowania gatunku Humboldta ograniczony jest do niewielkiego rejonu wód przybrzeżnych Chile i Peru. Obecnie ich populację ocenia się na nie więcej niż 50 000 osobników.

Wydarzenia związane z pingwinami, takie jak  te przytoczone w nagłówku artykułu, trafiają do mediów, ale trzeba pamiętać o tym, że co roku, po cichu, giną nie setki, ale tysiące pingwinów.

Naukowcy podejrzewają, że główną przyczyną gwałtownego zmniejszania się populacji pingwinów są zbyt agresywne metody prowadzenia połowu i realizacja odłowów na skalę przemysłową.

Wśród metod połowu szczególnie niebezpieczne jest stosowanie tzw. trałowania dennego (z ang. bottom trawling). Wraz z rybami, do sieci wpadają również polujące na nie pingwiny. Sieci powodują dotkliwe rany, najczęściej prowadzące do zgonu wypuszczonych z powrotem do morza ptaków. W wielu miejscach na świecie ta metoda połowu jest zakazana (m.in. ponad 4 mln km2 w rejonie północno-wschodniego Atlantyku czy prawie 1 mln km2 na obszarze północnego Pacyfiku), jednak nie w Chile i w Peru, które to kraje są, jak wspomniano wcześniej, jedynymi obszarami występowania pingwinów Humboldta na świecie.

Z kolei sama skala przedsięwzięcia, niezależnie od prowadzonych metod, przynosi oczywisty skutek: zmniejszenie szans zdobycia pożywienia przez konkurujące z rybakami pingwiny. Sytuacja ta zmusza ptaki do zapuszczania się w coraz dalej oddalone od gniazd rejony. Pozostawione w gniazdach jaja narażone są na ataki drapieżników, w szczególności szczurów.

Badanie przeprowadzone na jednych z najliczniejszych kolonii pingwinów Humboldta pokazały, że szczury odpowiadają za niszczenie nawet do 70% złożonych jaj. Niestety do ich rozprzestrzeniania w znaczącym stopniu przyczynia się człowiek. Przytoczmy tutaj tylko jeden z przykładów: wybudowanie betonowego molo dla jachtów (środkowe wybrzeże Chile). Konstrukcja połączyła nabrzeże z wyspą, jednym z kluczowych siedlisk pingwinów Humboldta, umożliwiając dotarcie setek szczurów do łatwej zdobyczy – niestrzeżonych jaj pingwinów.

Skalę problemu pokazują wyniki badań naukowych prowadzonych w różnych częściach globu: szacuje się, że przyczyną zagrożenia dla 25% światowej populacji zagrożonych gatunków ptaków są gatunki sztucznie wprowadzane, takie jak np. szczury.

Co do zasady, pingwiny nie pozostawiają swoich jaj niestrzeżonych, zachowując zasadę – samica pilnuje, samiec poluje i na odwrót. Jednak w związku z działalnością człowieka (zbyt intensywne rybołówstwo), jak i zmianami klimatu (częstsze występowanie i gwałtowniejszy przebieg zjawiska El Niño), pingwiny muszą szukać pożywienia coraz dalej od swoich miejsc lęgowych, co zmusza ich do zostawiania jaj niestrzeżonych.

Przykład pingwinów Humboldta dobrze obrazuje skalę negatywnego oddziaływania człowieka na liczebność populacji organizmów żyjących w oceanach, tak w sposób bezpośredni, jak i pośredni.