Chryzokola kamień – opis, właściwości i występowanie chryzokoli
Ekologia.pl Środowisko Przyroda Chryzokola kamień – opis, właściwości i występowanie chryzokoli

Chryzokola kamień – opis, właściwości i występowanie chryzokoli

Chryzokola to piękny minerał, który, choć bardzo pospolity, zaskarbił sobie popularność na całym świecie. Oryginalna nazwa odnosi się do greckich pojęć „chrysos”, czyli złoto oraz „kolla”, czyli klej. Już w IV wieku kamienie wykorzystywano bowiem do lutowania kawałków szlachetnego kruszcu. Obecnie chryzokole są przede wszystkim cenionymi ozdobami, które stanowią atrakcyjnie ekonomiczną alternatywę dla podobnych wyglądem turkusów.

Kamień chryzokoli. Źródło: shutterstock

Kamień chryzokoli. Źródło: shutterstock
Spis treści



W klasyfikacji geologicznej chryzokole zalicza się do gromady krzemianów zawierających miedź. Ich struktura chemiczna jest dość skomplikowana i nie raz już była kwestionowana, czemu trudno się dziwić patrząc na ogrom postaci, które mogą przybierać. Ich wspólną cechą rozpoznawczą są jednak bardzo żywe odcienie niebieskiego i zieleni.

Występowanie i pozyskiwanie chryzokoli

Właściwie na całym świecie, gdzie obecne są złoża rud miedzi, znajdowane są chryzokole. Te pospolite kamienie powstają jak wynik utleniania metalicznych pokładów i bardzo często łączą się z kwarcem. Szczególnie często znajdowane są w suchych regionach, w górnych częściach żył miedzianych, gdzie ruda miała kontakt z wodą zawierającą krzem.

Najbardziej znane pokłady chryzokoli zlokalizowane są  południowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, Chile, Australii, Francji, Wielkiej Brytanii, Zairze a także na terenach dawnego Związku Radzieckiego. W Polsce kamienie znajdowane są m.in. w niektórych gminach województwa świętokrzyskiego oraz dolnośląskiego.

Historia chryzokoli

Pierwszym, kto wspomniał o chryzokolach, a możliwe, że i sformułował ich nazwę, był Teofrast z Eresos, grecki uczony żyjący w IV w. p.n.e. Oprócz filozofii, fizyki i botaniki specjalizował się on w mineralogii i położył podwaliny pod współczesne nauki przyrodnicze. Z jego tekstów wynika, że niebieskie kamienie były wykorzystywane przez starożytnych jako topnik do lutowania ze sobą kawałków złota. O chryzokoli w swoich dziełach wspominał także Pliniusz, ale do dziś nie wiemy na pewno, czy chodziło faktycznie o ten sam minerał.

Z podań dowiadujemy się również, że królowa Kleopatra na wszystkie swoje podróże brała ze sobą kamienie chryzokoli, gdyż zapewniały ukojenie jej nerwom. Hipokrates natomiast zalecał ich wykorzystanie w celach leczniczych. Największej sławy chryzokole doczekały się jednak dopiero w średniowieczu, gdy służyły do opatrywania ran, redukowania blizn, a także jako środek leczniczy do oczu – robiono z nich nawet krople do oczu. Renesansowi malarze wykorzystywali natomiast żywo niebieski pigment do tworzenia farb, podczas gdy kultury Środkowej Ameryki ceniły turkusowe kamienie jako ozdoby i amulety – niektóre z ówczesnych dzieł biżuteryjnych zachowały się w grobowcach do dzisiaj.

Ciekawostka:
Kamień Eljat uważany za narodowy minerał Izraela i wydobywany dawniej wokół miasta Eilat to ciekawe połączenie malachitu, azurytu, turkusu i chryzokoli. Nazywany również kamieniem Króla Salomona jest jedną z najpopularniejszych pamiątek turystycznych w kraju, chociaż większość oferowanych dziś minerałów importowana jest już jednak z zagranicy.

Różne typy chryzokoli. Źródło: shutterstock

Właściwości chryzokoli

Mimo bardzo ciekawej struktury chryzokola nie tworzy nigdy prawdziwych kryształów, ale tzw. skupienia skrytokrystaliczne o układzie ortotrombowym. Mogą one przyjmować formę kulistą, groniastą, nerkową, ale bywają również naskorupieniami. Minerał jest dość kruchy i relatywnie miękki – w dziesięciostopniowej skali Mohsa oceniany jest na 2,5-3,5. Istnieją jednak również chryzokole o wyższej zawartości krzemu (zaliczane już do chalcedonów), których twardość sięga nawet 7 w skali Mohsa.


W zależności o proporcji miedzi, żelaza i manganu kamienie mogą przyjmować barwę zieloną, turkusową, niebieską, ale także czarnoniebieską, czarną i brązową. Przełam jest nieregularny, czasami muszlowy, rysa biała do niebieskozielonej, zaś połysk szklisty do matowego. W strukturze kamieni zazwyczaj znajdują się liczne inkluzje, które czynią je jeszcze ciekawszymi wizualnie.

Poddana działaniu kwasów chryzokola ulega dezintegracji, zaś w kontakcie z ogniem barwi płomień na zielono.

Tabela przedstawiająca właściwości chryzokoli; opracowanie własne

Zastosowania chryzokoli

Chryzokole są głównie znane jako tańsze zamienniki dla turkusów. Już od czasów starożytnych wykorzystywano je szeroko do wyrobu ozdób i biżuterii. Minerał łatwo poddaje się obróbce, więc można go łatwo szlifować do formy korali czy kaboszonów. Ze względu na swoją kruchość jest jednak często oprawiany w złoto lub srebro. W jubilerstwie najbardziej cenione są odmiany zielone i niebiesko-zielone, które zawierają więcej krzemu, a przez to są trwalsze i twardsze.

Poza tym chryzokole są cenionym kamieniami kolekcjonerskimi oraz dekoracyjnymi. Ze względu na stosunkowo niską ceną i łatwą dostępność bywają wykorzystywane w rzemiośle, np. do wyrobu małych figurek czy rzeźb. Rzadziej natomiast pokłady minerału wykorzystuje się w procesach przemysłowych do pozyskiwania miedzi.

Polerowana chryzokola z kwarcem. Źródło: shutterstock

Symbolizm chryzokoli

W litoterapii chryzokola uważana jest za kamień niosący ze sobą spokój i zgodę. Ma budzić w ludziach empatię, zdolność do przebaczania i dobroć, a jednocześnie wzmacnia emocjonalne więzy. Kojarzony jest również z silną intuicją, cierpliwością i bezwarunkową miłością. Noszony ze sobą ma pomagać właścicielowi radzić sobie w nowych, nieznanych sytuacjach, zaś we wnętrzach działa jako blokada negatywnej energii, przynosząc domownikom pokój i ukojenie. 

W teorii czakr chryzokola asocjowana jest czakrą gardła, co oznacza, że ma wzmacniać zdolność do komunikacji i wyrażania swoich poglądów. Nieprzypadkowo też minerał polecany jest przy problemach laryngologicznych, ale także zaburzeniach pracy płuc, bólach pleców oraz chorobach reumatycznych. Ma też regulować cykle miesiączkowe, wspierać zdrowy rozwój płodu oraz ułatwiać poród skutecznie redukując ból.

Dla kogo chryzokola?

Chryzokole poleca się przede wszystkim ludziom samotnym i cierpiącym z powodu izolacji, a także mającym skłonności depresyjne. Ponadto uważana jest również za kamień muzyków, którzy potrzebują wiary w siebie i spokoju, aby wydobyć przed publicznością cały swój potencjał. Wreszcie, chryzokole mają także służyć kobietom, szczególnie jako wsparcie w okresie ciąży, macierzyństwa oraz menopauzy.

Naturalnie, urokiem niebanalnych wizualnie kamieni o fantastycznych kolorach można cieszyć się i bez głębszej symboliki czy domniemanego leczniczego działania. Jako ozdoba ciała czy akcent w wystroju wnętrz chryzokole nie dają się przeoczyć i wywołują wiele pozytywnych emocji na co dzień!

Ekologia.pl (Agata Pavlinec)
Bibliografia
  1. „Chrysocolla” Mindat.org; https://www.mindat.org/min-1040.html, 17/05/2022;
  2. „Chrysocolla” Britannica; https://www.britannica.com/science/chrysocolla, 17/05/2022;
  3. “The mineral chrysocolla” Minerals.net, https://www.minerals.net/mineral/chrysocolla.aspx, 17/05/2022;
  4. “Chrysocolla Properties Facts and Photos” Stone Mania, https://www.stonemania.co.uk/crystals/c/chrysocolla,;
  5. “Chrysocolla Stone” Minerals Kingdom; https://www.minerals-kingdom.com/stones-virtues/chrysocolla-stone/, 17/05/2022;
4.9/5 - (12 votes)
Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments