Heliodor kamień – opis, właściwości i występowanie heliodoru

Heliodor to imię męskie, popularne w Polsce już w XVIII w., ale także kamień szlachetny odkryty przez człowieka dopiero na początku XX w. Etymologia słowa jest wszak jedna i ta sama i odnosi się do dwóch greckich słów: helios, czyli słońce i doron, czyli podarunek. Co warto więc wiedzieć o minerale ofiarowanym nam przez samo słońce? Czym wyróżnia się heliodor wśród innych znanych człowiekowi klejnotów?

1. Występowanie i pozyskiwanie heliodoru
2. Historia heliodoru
3. Właściwości heliodoru
4. Zastosowania heliodoru
5. Symbolizm heliodoru
6. Dla kogo heliodor?

Geologowie zaliczają heliodory do berylów, krzemianów pierścieniowych bardzo poszukiwanych przez kolekcjonerów kamieni szlachetnych. W tej samie grupie znajdują się bowiem również szmaragd i akwamaryn, a także kilka mniej znanych minerałów o rozmaitych odcieniach, np. różowy morganit. Heliodor, jak można się domyśleć z samej nazwy, to beryl w odcieniu żółtym, przypominającym promienie słoneczne.

Występowanie i pozyskiwanie heliodoru

Podobnie jak inne minerały zaliczane do grupy beryli, heliodory spotykane są najczęściej w granitowych skałach pegmatytowych. Kryształy mają postać heksagonalnych graniastosłupów i zachwycają ogromnymi często rozmiarami. W tych samych złożach spotyka się często również szmaragdy.

Heliodory wydobywa się w słynnych kopalniach Minas Gerais oraz Goias w Brazylii, gdzie znajdowane są także okazy o bardziej wyrazistych odcieniach, łącznie z zielonawą oraz pomarańczową. Spora część heliodorów pochodzi również z Namibii, przy czym tutejsze kamienie odznaczają się niebieskawą fluorescencją pod wpływem promieniowania UV. Ponadto dobrym źródłem heliodorów są złoża na Wołyniu na Ukrainie, na rosyjskim Uralu, w RPA, Mozambiku, Nigerii, na Madagaskarze oraz w amerykańskich stanach Maine i Connecticut. Mniejsze ilości okazyjnie znajdowane są również w Polsce, w Górach Swoich oraz okolicach Strzegomia.

Do celów komercyjnych hoduje się kryształy heliodoru z roztworu wodnego w długotrwałym procesie wykorzystującym warunki towarzyszące naturalnemu powstawaniu beryli – przede wszystkim wysokiej temperatury i wysokiego ciśnienia. Syntetyczne kamienie są znacznie tańsze, ale dość łatwe do rozpoznania dzięki brakowi unikalnych niedoskonałości.

Historia heliodoru

Po raz pierwszy heliodor został odkryty dopiero w roku 1910 w Namibii. Początkowo też heliodorami nazywano wyłącznie żółte beryle wydobywane na obszarze południowej Afryki. Dopiero później nazwa nabrała uniwersalnego znaczenia i obecnie odnosi się do wszystkich transparentnych beryli w różnych odcieniach żółci. Wielkim wielbicielem i propagatorem heliodorów był niemiecki cesarz Wilhelm II Hohenzollern, który porównywał piękną barwę kryształów do swego ulubionego wina znad Mozeli. Światowej sławy jubiler Wilhelm Lucas von Cranach wykonał nawet dla cesarza specjalny zestaw biżuteryjny z żółtymi berylami.

Właściwości heliodoru

Czysty beryl jest kamieniem bezbarwnym, a pożądane przez człowieka odcienie nadają mu dopiero śladowe nieczystości. W przypadku heliodoru chodzi o minimalne ilości żelaza uwięzione w strukturze kryształu zbudowanego z atomów berylu, glinu i krzemu. W zależności od natężenia owych zabrudzeń heliodor przyjmuje kolory od bladożółtej i oliwkowej, przez intensywnie żółtą, a skończywszy nawet na ciemniejszych tonach pomarańczy. Co ciekawe, w strukturze heliodoru obecne są często również niewielkie ilości tlenku uranu, wskutek czego kamień emituje z siebie lekkie promieniowanie radioaktywne.
Kryształy są przeźroczyste i czyste, o szklistym połysku, ale nawet gołym okiem można w nich zwykle dostrzec liczne inkluzje, wrostki rutylu, pirytu i hematytu, a także pęcherzyki powietrza. Są przy tym relatywnie twarde (7.5-8 w skali Mohsa) i tym samym dość odporne na zarysowania i matowienie.

Zastosowania heliodoru

Heliodory to kamienie o wysokiej renomie wśród kolekcjonerów, wykorzystywane również do wyrobu oryginalnej biżuterii. Pasjonaci poszukują przede wszystkim okazów o tonach zielonkawych i pomarańczowych, a także obdarzonych zjawiskiem tzw. kociego oka. Kamienie same w sobie są dość rzadkie, a te nietypowe osiągają naprawdę zawrotny ceny dzięki swojej wyjątkowości.

Dostępne w sprzedaży heliodory poddawane bywają wcześniejszej obróbce – naświetlania i podgrzewanie mają pozwalają bowiem wydobyć z kamieni głębsze kolory. Po długim i intensywnym zwiększaniu temperatury heliodor może nawet stać się zielono-niebieski!

Największy oszlifowany heliodor na świecie pochodzi z Brazylii, waży aż 2054 karaty i znajduje się obecnie na wystawie w waszyngtońskim kompleksie muzealnym Smithsonian Institution w Stanach Zjednoczonych. Godny uwagi jest również okaz z kanadyjskiego Royal Ontario Museum w Toronto, który liczy sobie prawie 80 karatów. W sklepach jubilerskich znajdziemy raczej kamienie o wielkości kilku karatów, które wykorzystywane są do wyrobu kolczyków, naszyjników, pierścionków, brosz i innych ozdób. Heliodory są przy tym bez przeszkód szlifowane do popularnych kształtów fasetkowych. Ponadto z większych kryształów rzeźbi się również figurki.

Symbolizm heliodoru

O heliodorze mówi się, że ma poprawiać wiarę w siebie i poczucie własnej wartości. Z tego też względu poleca się go jako kamień do medytacji introspektywnej. Ponadto jako kryształ asocjowany jest z ciepłem, światłem słonecznym, wibrującą energią oraz optymizmem. Bywa też noszony jako talizman mający pomóc odnajdować rzeczy stracone oraz budzić w ludziach uczciwość. W przeciwieństwie do większości klejnotów heliodor utożsamiany jest przy tym raczej z męskością – ma budzić w panach siłę fizyczną i psychiczną, wzmacniać ich władzę i pobudzać hojność.

W kontekście leczniczych czy dobroczynnych właściwości, jakie często przypisuje się kamieniom szlachetnym (bez poparcia w rzetelnej wiedzy naukowej) heliodor ma redukować drażliwość i podenerwowanie, a także przynosić ulgę przy dolegliwościach ze strony układu pokarmowego, moczowego oraz nerek. Mówi się również, że dodaje życiowej energii i pomaga poradzić sobie z przygnębiającym uczuciem rozłąki.

Dla kogo heliodor?

Kamienie heliodoru są doskonałym podarkiem dla mężczyzn, którzy marzą o większych wpływach, lepszej asertywności, sukcesie lidera. Mają pomagać podejmować roztropne decyzje w oparciu o rozum, nie zaś emocje, więc doskonale pasują do polityków, biznesmenów, mentorów. Oczywiście, mimo owego męskiego charakteru w formie biżuterii na pewno spodobają się również kobietom, zwłaszcza tym marzącym o wpływach i przebiciu w świecie zdominowanym bądź co bądź przez płeć brzydką.

Bibliografia

1. Ulymar Rocha ; “What on Earth Is Heliodor?”; data dostępu: 2021-09-30
2. IGS; “Heliodor Value, Price, and Jewelry Information”; data dostępu: 2021-09-30
3. Hobart M. King ; “Heliodor”; data dostępu: 2021-09-30
4. Mindat.org ; “Heliodor”; data dostępu: 2021-09-30
5. Daniel Trinchillo ; “Piecing Together the Puzzle of a Heliodor Crystal’s Past”; data dostępu: 2021-09-30
6. GemologyOnline.com; “Heliodor”; data dostępu: 2021-09-30