Ptaki wiosenne - opis i zdjęcia. Wiosenne ptaki ciekawostki

Lasy opuszczają jemiołuszki, gile i czeczotki, które spędzają u nas zimę. Na ich miejsce przylatują ptaki, które wracają z zimowisk według stałego kalendarza powrotów. A pierwsi heroldowie nadchodzących przemian pojawiają się już na przełomie lutego i marca.Do Polski zaczyna zlatywać coraz więcej ptaków zwiastujących wiosnę. Skowronek, żuraw, bocian, a może jaskółka − które ptaki będą pierwsze, a które zawitają do nas jako ostatnie?

1. Bocian biały
2. Czajka
3. Gęś
4. Kukułka
5. Jaskółka
6. Jerzyk
7. Skowronek
8. Słowik
9. Szpak
10. Żuraw

Bocian biały

Zaraz za żurawiami do Polski zaczynają zlatywać bociany białe (od drugiej polowy marca). Bociany, które zimę z reguły spędzają w Afryce, w podróż powrotną wyruszają w pierwszej połowie lutego. Ich powrót trwa około sześciu tygodni. Z reguły boćki wracają do tego samego gniazda – po przylocie zaczynają je remontować i poprawiać. Nie czekają jednak na powrót dawnego partnera. Jeśli ten zjawi się zbyt późno, w gnieździe może już nie być dla niego miejsca. W Polsce najwięcej bocianów bytuje na północnym wschodzie Polski – na Mazurach, czy na Suwalszczyźnie. Tam jest mnóstwo terenów, na których mogą żerować, a mieszkańcy traktują je bardzo przyjaźnie.

Czajka

Wczesnym zwiastunem wiosny jest także czajka, która już w marcu przylatuje na lęgowiska. Zdarza się, że czajki w Polsce można spotkać już pod koniec lutego. Czajkę rozróżnić można po charakterystycznym czubku oraz biało-czarnym ubarwieniu. Niestety, czajka jest coraz bardziej nieobecna. Przyczyną jest intensyfikacja rolnictwa − mechanizacja i chemizacja w rolnictwie, drapieżnictwo lisów, psów, kotów, wron czy srok przyczynia się do stałego spadku liczebności tych wspaniałych ptaków.

Gęś

Wiosną jak mało, które ptaki wskazują na koniec zimy. W marcu, na północne lęgowiska zaczynają wracać gęsi, które zimowały w zachodniej Europie. Wśród nich dominują gatunki: gęś białoczelna, gęś zbożowa i gęgawa. Gęsi łatwo usłyszeć, bo dość mocno hałasują i tworzą jedne z najbardziej charakterystycznych stad, zwanych kluczami. W Polsce gęsi osiadają w miejscach, gdzie mają odpowiednią ilość pokarmu i miejsce do odpoczynku. Ptaki w drogę powrotną, na zimowiska ruszają pod koniec sierpnia. Lecą całymi rodzinami. Ptaki łączą się w stada i zaczynają się przemieszczać na zachód. Wędrówka gęsi kończy się w grudniu, gdy docierają na zimowiska w Europie, w tym również w Polsce Zachodniej. Na powrót gęsi nie trzeba czekać długo, bo już w marcu ruszają w drogę do Polski.

Kukułka

Kukułka przylatuje do Polski dopiero w końcu kwietnia. Jest łatwo wykrywalna dzięki charakterystycznemu i powszechnie znanemu głosowi ‒ od kwietnia aż do lipca, czyli wtedy, kiedy gniazdują inne ptaki. Głos samca brzmi, jak „kukuk”, a druga część jego śpiewu jest w nieco wyższej tonacji. Samica rzadko wydaje głos, brzmiący, jak chichot. Kukułka pospolita wybrała sobie bardzo ryzykowny sposób na życie. Podrzucając swoje jaja do gniazd innych ptaków, walczy o przetrwanie. W trakcie podrzucania własnego jaja, zabiera i rozbija jajo gospodarzy. Najczęściej ofiarami oszustki padają trzciniaki, trzcinniczki, kopciuszki, świergotki, pliszki, piegże czy jarzębatki a także gąsiorki czyli wszystkie te, których wielkość i kolor jaj  jest podobna do kukułczych. Pod koniec sierpnia kukułki samotnie odlatują do Afryki, na południe od Sahary. Lecą samodzielnie i instynktownie nocą, orientując się jedynie na podstawie gwiazd.

Jaskółka

Chociaż mówi się, że „jedna jaskółka wiosny nie czyni”, to właśnie przylot tych ptaków zwiastuje wiosenne ocieplenie. W Polsce gniazdują trzy gatunki jaskółek: brzegówka (Riparia riparia), oknówka (Delichon urbica) oraz dymówka (Hirundo rustica). Jaskółki przylatują już gdy wiosna zadomowia się w Polsce na dobre, w połowie kwietnia. Jaskółki znane są z tego, że dzięki ich zachowaniu możemy przewidzieć pogodę. Jak mówi mądrość ludowa: gdy jaskółki nisko latają to znaczy, że będzie padało. Z czego to wynika? Jaskółki chwytają owady w locie. W ciepłe, słonecznie dni prądy powietrzne wynoszą owady w górę, z kolei kiedy zbliża się deszcz, zmienia się ciśnienie i wilgotność powietrza, owady nie mogą wzbić się wysoko i szukają schronienia tuż nad ziemią. A jaskółki podążają za owadami – wznosząc się wysoko w górę w słoneczną pogodę, albo nurkując w kierunku ziemi, kiedy zbliża się deszcz.

Jerzyk

Przylot jerzyka – na przełomie kwietnia i maja – to znak, że już wiosna w pełni. Sylwetka tego ptaka przypomina jaskółkę, ale bliżej mu do kolibra. Dawniej jerzyki gniazdowały w skałach i w lasach. Wraz z rozwojem miast człowiek stworzył tym ptakom dogodne warunki lokalowe, zwłaszcza za sprawą bloków mieszkalnych budowanych w latach 60. i 70. XX w. Takie obiekty często posiadają stropodachy, które stanowią idealne miejsca do założenia gniazda przez jerzyka (albo wróbla). Niestety wraz z pracami termomodernizacyjnymi zatykane są wszelkie szczeliny w ścianach. W konsekwencji jerzykowi zaczyna brakować miejsc do gniazdowania. W takich sytuacjach, jedyną rekompensatą strat siedliskowych jest montaż skrzynek lęgowych, których na szczęście powstaje coraz więcej.

Skowronek

Koniec lutego oraz początek marca to wspaniały okres dla wszystkich miłośników przyrody, zwłaszcza obserwatorów ptaków. Wtedy niemrawo jeszcze i powoli zaczyna się wędrówka, która potrwa przez kilka miesięcy. Ten spektakl przyrody rozpoczynają skowronki swoimi trelami, gdzieś wysoko na nieboskłonie nad naszymi głowami. Właśnie w lutym wracają tam, gdzie przyszły na świat, by dać początek nowemu pokoleniu skowronków. Skowronek jest tym wyjątkowym ptakiem, który śpiewa zarówno na wdechu jak i wydechu, podczas gdy inne gatunki śpiewają tylko na wydechu. Te skowronkowe trele wzbudzają sympatię wielu, bowiem kojarzą się z nadejściem tak wyczekiwanej przez wszystkich wiosny. Skowronki trudno zauważyć na polach i łąkach, gdyż są barwy ziemistoszarej i tylko nieznacznie wielkością przerastają wróbla. Według szacunków OTOP w Polsce gniazduje ponad 7 mln par skowronków, co stanowi 30 proc. populacji zamieszkującej Unię Europejską. Skowronki są ściśle związane z krajobrazem rolniczym. Nie bez powodu mówi się, że rolnik wychodzi w pole ze skowronkiem i ze skowronkiem kładzie się spać.

Słowik

W kwietniu-maju na polskie tereny przylatują słowiki. W Polsce występują dwa gatunki słowików: rdzawy i szary. Nazwa gatunkowa odzwierciedla barwę tych ptaków. Słowik rdzawy krzyżuje się ze słowikiem szarym, wydając potomstwo trudne do sklasyfikowania. Ptaki z tej grupy są najznakomitszymi śpiewakami. Piękny śpiew słowika (kląskanie) najłatwiej usłyszeć późnym wieczorem, nocą oraz bardzo wczesnym rankiem. Samce swoimi trelami wabią samiczki, które z Afryki wracają później. Oznaczają też w ten sposób swoje terytorium lęgowe. Słowik kończy swoje miłosne trele, kiedy zakłada rodzinę i zaczyna pełnić obowiązki rodzicielskie. Na przełomie sierpnia i września słowiki rozpoczynają wędrówkę w kierunku zimowisk, czyli do Afryki wschodniej, a czasem nawet południowej.

Szpak

Szpaki wracają do Polski już pod koniec lutego i w marcu. Jego wygląd jest charakterystyczny i mimo czarnego koloru mieni się różnymi barwami. A do tego pięknie śpiewa. Samiec, by zaimponować pani szpakowej zajmuje miejsce na najwyższym punkcie w okolicy i zaczyna śpiew. Długie przeciągające się zwrotki, poprzerywane różnego rodzaju mlaskaniami, chrobotliwymi, niekiedy przypominającymi chrząkanie dzika wstawkami – to obraz oryginalnej piosenki szpaka. Towarzyszy jej zazwyczaj charakterystyczny układ ruchu. Szpak śpiewając rozkłada skrzydła i macha nimi w dość osobliwy sposób. Polska populacja tego gatunku jest szacowana na 2,2 mln osobników i ta liczba nadal rośnie. Szpaki migrują na zimę do południowych i zachodnich rejonów Europy, chociaż coraz częściej obserwuje się osobniki zostające cały rok w Polsce.

Żuraw

Jednym z pierwszych zwiastunów wiosny jest żuraw. Ptak ten wraca do Polski na przełomie lutego i marca. Również w maju może się zdarzyć, że usłyszymy nad głowami donośny gardłowy głos zwany klangorem i zobaczymy przelatujący klucz żurawi. Wiosenny przylot żurawi jest niepozorny. Na niebie widać klucze lecące w kierunku północnym, jednak na lęgowisku zjawia się niczym duch. Nagle wyłania się z mgły snującej pomiędzy olchowymi zaroślami i wydaje z siebie okrzyku radości. To początek wiosennego klangorzenia. Kolejne wielkie klangorzenie żurawi przypada na czas ich jesiennej wędrówki. Od kilku lat w Polsce obserwowane są miejsca, gdzie żurawie regularnie zimują. Nie widzi im się podróż licząca tysiące kilometrów, wolą zostać bliżej swoich lęgowisk. W końcu to oszczędność energii, którą później mogą spożytkować w zupełnie inny, lepszy sposób.

Bibliografia