Tygrys azjatycki ‒ opis, występowanie i zdjęcia. Zwierzę tygrys azjatycki ciekawostki

Wśród żyjącej obecnie megafauny, dzisiejszy bohater zdecydowanie zgarnia odznakę ulubieńca publiczności. Fascynacja tym gatunkiem ciągnie się już od stuleci, na co dowodem jest jego miejsce w mitologii i wierzeniach kultur zamieszkujących jego historyczny zasięg występowania, rozciągający się na lwią część Azji. Przedstawiany jako symbol siły i odwagi; przynoszący szczęście i chroniący przed złymi duchami, ten dziki kot oczarowuje nas zarówno usposobieniem, jak i niezwykłą aparycją - tego intensywnie pomarańczowego, upstrzonego czarnymi pasami futra nie da się pomylić z żadnym innym. Mowa oczywiście o tygrysie azjatyckim, największym z żyjących dzikich kotów. Jego naturalna charyzma, obok podziwu, przyniosła mu niestety dużo kłopotów, co doskonale odzwierciedla jego długoletnia już pozycja na liście zagrożonych gatunków.

1. Nietypowy odcisk palca tygrysa azjatyckiego
2. Przeżyją najsilniejsi
3. Dobra czy zła sława tygrysa azjatyckiego?

Nietypowy odcisk palca tygrysa azjatyckiego

Tygrys azjatycki (Panthera tigris) wspólnie z lwem, jaguarem oraz lampartem należą do rodzaju panter, czyli prawdziwej elity dzikich kotów. Jedną z charakterystycznych cech, wiążących wszystkie te gatunki jest ich zdolność do wydawania wywołujących zarówno podziw, jak i przerażenie ryków, co umożliwia im specyficzna budowa anatomiczna krtani. „Prawdziwe” ryki, w które zaangażowana jest kość gnykowa, wydawane są w momentach agresji i napięcia, a ich echo niesie się na nawet 3 km.

Sam tygrys azjatycki jest bardzo niejednolitym wewnętrznie gatunkiem i w zależności od występowania oraz nieznacznych różnic morfologicznych i genetycznych naukowcy próbowali osiągnąć konsensus co do ilości podgatunków, które należałoby wyodrębnić. Ostatecznie zadecydowano o wyszczególnieniu 8-9 z nich, tj. m. in. bengalski, syberyjski, południowo-chiński, indochiński, malajski oraz kaspijski, z czego ostatni uznany został za wymarły pod koniec XX wieku. Poza pierwszym miejscem wśród dzikich kotów, jeśli chodzi o rozmiar staje także na podium wśród lądowych drapieżników, ustępując tylko niedźwiedziom. Długość jego ciała rozciąga się między 250 a 390 cm i jest zdecydowanie przeważająca u samców oraz osobników podgatunku Syberyjskiego. Jego waga przekracza nawet 300 kg, co po raz kolejny ustanawia go rekordzistą wśród dzikich kotów. Jego masywne ciało osadzone jest na silnych kończynach, z których dłuższe, tylne doskonale przystosowane są do wykonywania dalekich susów.

Najbardziej charakterystyczną i wyróżniającą tego kota cechą wśród innych jest jego intensywnie pomarańczowo-brązowe umaszczenie przechodzące w biel w kierunku brzucha i naznaczone grubymi, czarnymi pasami ciągnącymi się od czubka głowy, aż do końcówki ogona, którego długość może osiągać nawet połowę długości ciała. Tygrys azjatycki jest jednym z niewielu pasiastych dzikich kotów - wśród tej grupy zwierząt natura upodobała sobie raczej rozety, charakterystyczne dla lampartów i gepardów. Pomarańcz może wydawać się nie najlepszym kolorem maskującym, jednak w przypadku tego gatunku sprawdza się doskonale - badania wskazują, że większość ofiar tygrysów azjatyckich to zwierzęta, które cechuje dichromatyzm, czyli takie, które nie odróżniają zieleni od czerwieni - sprawia to, że postrzegają tygrysa azjatyckiego jako zieloną plamę idealnie zlewającą się z wegetacją o tym samym kolorze. Wśród wysokich traw, rzucających ciemne,  podłużne cienie na zmianę z jaskrawym światłem, jego paski dodatkowo ułatwiają sprawę, zapewniając kamuflaż i dając mu szansę zaskoczenia zdobyczy. Na pierwszy rzut oka może trudno jest dostrzec różnice między dwoma osobnikami, ale tygrysie paski to coś więcej niż tylko mechanizm maskujący - jest to swoisty odcisk palca, wzór niepowtarzalny i wyjątkowy dla każdego kota. Na tym jednak nie kończy się przydatność specyficznego ubarwienia tygrysa - gdy przyjrzymy się jego małym, okrągłym uszom, na ich tylnej części można dostrzec białą plamkę otoczoną czarną obwódką - badania nad komunikacją miedzyosobniczą tych zwierząt udowodniły, że ta mała plamka zajmuje w niej kluczową rolę - w zależności od ułożenia i ruchów uszu tygrysy przekazują między sobą dziesiątki różnych sygnałów, niemożliwych do zarejestrowania przez przypadkowego obserwatora. W przeciwieństwie do naszych domowych pupili, ten kot ma okrągłe źrenice z intensywnie żółtą tęczówką. Żaden kotowaty nie mógłby się także obyć bez wąsów, a dokładniej wibrysów stanowiących ważny organ czuciowy - tygrys azjatycki może pochwalić się całym ich arsenałem, szczególnie bogatym u dorosłych samców.

Przeżyją najsilniejsi

Biologia tych zwierząt jest ściśle powiązana z gęstą wegetacją, która zapewnia im odpowiedni kamuflaż, dlatego jego ulubionym siedliskiem są wilgotne, bujne lasy tropikalne. Kolejną cechą zdecydowanie odróżniającą je od domowych kotów jest ich zamiłowanie do wody i niechęć do wspinania na drzewa. Tygrysy azjatyckie są doskonałymi pływakami i z przyjemnością oddają się kąpielom, które pomagają złagodzić nieznośny upał.Jako drapieżniki, ich życie zależy od skuteczności polowań, dlatego gęstość ich populacji pokrywa się z populacjami ich ofiar - najchętniej polują na ssaki kopytne osiągające wagę nawet 250 kg, jak jelenie, wapiti i dziki. Mimo ich ogromnej wagi, w pogodni za ofiarą potrafią osiągać prędkość nawet 65 km/h, są to jednak krótkie zrywy, a ich strategia polowań opiera się głównie na zaskakiwaniu ofiary, powaleniu jej zanim zdąży zerwać się do biegu i chwyceniu za szyję lub kark za pomocą imponujących, 9 centymetrowych kłów (których długość po raz kolejny ustanawia tygrysa rekordzistą wśród drapieżników). Najtrudniejszym etapem polowania jest zdecydowanie efekt zaskoczenia - ofiara uwięziona w potrzasku zębatej pułapki, pozbawiona dostępu powietrza, zwykle umiera w ciągu kilku minut. Chociaż muskularne tylne kończyny tygrysów azjatyckich są doskonale przystosowane do tej strategii, dając im możliwość skoku na odległość nawet 10 m, tylko 2 z 20 polowań kończą się sukcesem. Nie stanowi to jednak zbyt dużego problemu dla tego kota - okazuje się że dorosły samiec może bez problemu obyć się bez pożywienia przez 2 tygodnie, tylko po to by w odpowiednim momencie pożreć 34 kg mięsa za jednym posiedzeniem. Jako naczelny łowca, nie ma on wielu konkurentów, a inne drapieżniki raczej schodzą mu z drogi, by same nie paść ofiarą jego kłów - zanotowano wiele przypadków, gdy tygrysy polowały na lamparty, wilki, niedźwiedzie a nawet krokodyle, a ataki te były zarówno spowodowane konkurencją o pożywienie, jak i potrzebą zaspokojenia głodu. Ich głównym konkurentem pozostają o wiele mniejsze lamparty, ale te dwa gatunki w przypadku dostatecznej dostępności ofiar potrafią żyć w zgodzie, schodząc sobie z drogi i wychodząc na łowy o odmiennych godzinach - tygrysy azjatyckie są raczej nokturalne, a lamparty preferują polowanie w ciągu dnia.

Dorosłe osobniki są samotnikami i zajmują rozległe terytoria, których zawzięcie bronią przed intruzami. Młode samice zwykle zajmują terytorium zazębiające się z tym ich matek, z kolei samce wyruszają na dalekie wędrówki w poszukiwaniu swojego miejsca lub pozostają w cieniu dominujących samców do momentu, w którym zdobędą doświadczenie pozwalające im stanąć do walki o dominację. W wielu przypadkach konflikty te kończą się śmiercią młodych samców, które statystycznie stanowią największy odsetek (30%) śmiertelności tygrysów z przyczyn naturalnych. Wraz z początkiem rui u samic, która występuje w równych odstępach przez cały rok, koty te porzucają samotnicze życie i na krótki czas łączą się w pary. Samice kuszą samców uwalniając feromony i wydając częste, głośne wokalizacje. W przypadku udanej kopulacji, po ciąży trwającej nieco ponad 3 miesiące, na świat przychodzi kilkoro ślepych kociąt. Pierwsze 8 tygodni są one karmione wyłącznie mlekiem matki, po czym ich dieta zostaje wzbogacona o mięso, jednak laktacja samicy może trwać nawet do 6 miesięcy. Po rocznym „okresie treningowym” młode zaczynają wyruszać na samotne polowania i zupełnie usamodzielniają się w niecałe dwa lata. Ojcowie rzadko kiedy biorą udział w wychowaniu potomstwa, a samcom niespokrewnionym z kociętami wielokrotnie zdarza się zabijać młode, by przyspieszyć nadejście kolejnej rui samicy. Tygrysy azjatyckie na wolności zwykle nie przeżywają więcej niż 8 lat, ale ich potencjał genetyczny pozwala im na osiąganie wieku nawet 20 lat, co udowodniły długowieczne osobniki wychowane w niewoli.

Dobra czy zła sława tygrysa azjatyckiego?

Niegdyś terytorium występowania tych majestatycznych kotów rozciągało się na cały obszar południowej Azji. Dziś, ze względu na szereg czynników zajmują one zaledwie 6% dawnego terenu, a ich populacja uległa fragmentacji do niewielkich, izolowanych grup. W 2016 roku szacowano, że na świecie pozostało 3890 tygrysów azjatyckich, w tym ponad 2 tysiące na terenie Indii, które od lat wkładają ogromny wysiłek w ochronę tych zwierząt, ustanawiając tysiące kilometrów kwadratowych rezerwatów. Nie jest to jednak wystarczająco by całkowicie odbudować populację tych kotowatych, dla których największym zagrożeniem obok degradacji środowiska naturalnego stały się wierzenia i zabobony, które w pierwszej kolejności zagwarantowały mu popularność. Według tradycyjnej chińskiej medycyny części ciała tego kota mają leczące właściwości, a niektóre z nich uznawane są za afrodyzjaki. Pomimo braku naukowych dowodów na potwierdzenie tych teorii oraz kategorycznego zakazu polowań na tygrysy azjatyckie (złamanie którego w niektórych przypadkach grozi karą śmierci) handel skórami, łapami, a nawet penisami tych zwierząt na czarnym rynku rozwija się w najlepsze. Drastyczna fragmentacja terytorium tych zwierząt sprawia, że głód popycha je ku ludzkim siedzibom i zmusza do polowania na zwierzęta hodowlane, a w niektórych przypadkach nawet na ludzi.Tygrys azjatycki nie bez powodu jest twarzą wielu kampanii na rzecz ochrony dzikich zwierząt - z jednej strony przypomina nam naszych ulubionych kotowatych pupili, a z drugiej wzbudza lęk i podziw majestatem, nieuchwytnością i dzikością. Pozostaje liczyć na to, że niezwykła charyzma tego zwierzęcia, którą zasłużył sobie na naszą sympatię wystarczy, by zapewnić mu zasłużoną ochronę i szansę na odbudowanie niepokojąco niskiej populacji.

Bibliografia

1. Britannica, The Editors of Encyclopaedia. ; “Encyclopedia Britannica”; data dostępu: 2021-06-08
2. Dinerstein, E.; Loucks, C.; Wikramanayake, E.; Ginsberg, J.; Sanderson, E.; Seidensticker, J.; Forrest, J.; Bryja, G.; Heydlauff, A. (2007).; “The Fate of Wild Tigers”; BioScience. 57 (6): 508–514;
3. Fennell, J. G.; Talas, L.; Baddeley, R. J.; Cuthill, I. C. & Scott-Samuel, N. E. (2019).; “Optimizing colour for camouflage and visibility using deep learning: the effects of the environment and the observer's visual system”; Journal of the Royal Society Interface. 16 (154);
4. Liu, Y.; Sun, X.; Driscoll, C.; Miquelle, D.; Xu, X.; Martelli, P.; Uphyrkina, O.; Smith, J.; O'Brien, S.; Luo, S. (2018).; “Genome-Wide Evolutionary Analysis of Natural History and Adaptation in the World's Tigers”; Current Biology. 28;
5. Pablo Villalva, Eva Moracho, (2019); “Tiger trade threatens big cats worldwide ”; Science, American Association for the Advancement of Science, 745;
6. “https://www.sciencemag.org/news/2015/06/controversial-study-claims-there-are-only-two-types-tiger”; data dostępu: 2021-06-08