Rezerwat Leśny “Segiet”

Krajobraz urozmaicony jest stawami śródleśnymi, zagłębieniami po szybach (warpie), starymi wejściami do sztolni. Bogaty drzewostan (buk, dąb, sosna, świerk, brzoza, jawor, lipa) i bogactwo chronionych roślin i zwierząt (lilia złotogłów, dziewięciosił bezłodygowy, kosaciec żółty i syberyjski, wawrzynek wilcze łyko, puszczyk, gil, pustółka, dzięcioł duży i zielonosiwy, myszołów, nietoperze – nocek duży, mroczek późny, wielkouch brunatny, zaobserwowałem też czaplę szarą i kanię rudą).

Historia

Na ukształtowanie okolicznych terenów duży wpływ miała ośmiowiekowa działalność górnicza. Wydobywano tu srebro i galman (ruda ołowiu).

Leśny rezerwat przyrody “Segiet” o pow. 24 ha z wyjątkowo cennym zespołem 150-letnich buków oraz rzadko występującą roślinnością górską sąsiaduje z objętym ochroną starym wyrobiskiem dolomitu. Wyrobisko jest interesujące z uwagi na liczbę i rozmaitość występujących w sztolniach nietoperzy. Blisko 150-kilometrowy labirynt wyrobisk górniczych, którym towarzyszą utwory krasowe, jest równocześnie świadectwem sięgających czasów średniowiecznych kultury przemysłowej Śląska.

Pozostałością po trwającym z przerwami blisko 800 lat górnictwie są liczne leje, zapadliska , hałdy i szyby. W XVI w. okręg górniczy Srebrna Góra należał do przodujących w ilości pozyskiwanej rudy srebra i galmanu. W wydobywaniu kruszca z głębszych pokładów przeszkadzała woda, dlatego wydrążono w południowym stoku tego wzgórza sztolnię zwaną później”Od Szarlejki”, którą woda uchodziła do potoku Segiet i Szarlejki. Prawdopodobnie również jedno z odgałęzień sztolni “Krakowskiej”, zbudowanej w drugiej połowie XVI w. odwadniało część wyrobisk Srebrnej Góry.

Ponowny rozkwit górnictwa na tym terenie przypada na drugą połowę XVII w. Wtedy powstała kopalnia rud srebra “Fryderyk”, której sztolnia, o tej samej nazwie, posiadała odgałęzienie przebiegające pod Lasem Segieskim.

Później w pierwszej połowie XIX w. uruchomiono na Srebrnej Górze kopalnię cynku “Segiet”. Przypuszcza się, że na przełomie XVII-XIX w. większość drzew w omawianym lesie wycięto pod budowę szybów. Wzmożono w tym okresie wydobywanie rud żelaza, pozyskiwanego tam dawniej w niewielkim stopniu. W latach dziewięćdziesiątych XIX w. zainteresowano się wykorzystywanym w procesach hutniczych, występującym w tej okolicy, dolomitem. Z tego względu wykarczowano sporą część buczyny i założono w środku Lasu Segieckiego kamieniołom Blechówka, który w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. poszerzono aż do wierzchołka Srebrnej Góry.

Utworzenie rezerwatu

Dokonywana na przełomie XIX-XX w. dalsza trzebież tamtejszych drzewostanów bukowych doprowadziła do gwałtownej redukcji fauny i flory. Zwrócili na to uwagę przyrodnicy, którzy w 1908 r. zdecydowali podjąć się działania na rzecz utworzenia rezerwatu. Niestety, burzliwe dzieje historyczne uniemożliwiły parokrotnie ochronę terenu. Dopiero w 1953 r. udało się utworzyć mały 25-hektarowy rezerwat częściowy “Segiet”, który objął częściowo resztę dawnego Lasu Segieckiego.

Podłoże skalne tego rezerwatu tworzą triasowe wapienie muszlowe i dolomity margliste. Przykryte utworami dyluwialnymi, które osiągają od 0,5 do kilku metrów. Flora naczyniowa Rezerwatu “Segiet składa się z 15 gatunków drzew, 9 gatunków krzewów i 103 gatunków roślin zielnych.

Występuje tam prawie jednolity drzewostan bukowy, z jednostkową domieszką jaworu, świerka sosny i brzozy. Charakterystyczną cechą buczyn rezerwatu jest zupełny brak warstwy mszystej. Bardzo słaby rozwój tej warstwy można z całą pewnością wiązać z obfitym dopływem substancji mineralnych w postaci zanieczyszczeń powietrza. Z tym faktem wiąże się ekspansja w wielu częściach lasu bzu czarnego. Pozostała część Lasu Segieckiego, która stanowi otoczenie rezerwatu, uległa zróżnicowanym przekształceniom.

Od wschodu znajduje się dawne rozległe wyrobisko dolomitowe. Z pozostałych stron otaczają rezerwat lasy mieszane, głównie młode i tylko z nielicznymi bukami, przy czym w wielu miejscach można tam spotkać rośliny runa bukowego.

We współpracy z wojewodą śląskim wydano drukiem pozycję pt: “Ścieżka dydaktyczna na Garbie Tarnogórskim. Las Segiecki”, która ma być uzupełnieniem w procesie nauczania, pomocnym zarówno dla nauczycieli i uczniów. Ścieżka przebiega po terenach rezerwatu i otuliny.