Rohatyniec herkules – opis, występowanie i zdjęcia. Owad rohatyniec herkules ciekawostki
Gdyby człowiek był tak silny jak rohatyniec herkules, mógłby samodzielnie udźwignąć osiem samochodów naskładanych jeden na drugim! Mocarny chrząszcz nie na darmo zawdzięcza swą nazwę słynnemu greckiemu herosowi. Niezwykły jest również jego wygląd i obyczaje, co zdobyło mu ogromną popularność wśród entomologów i hobbystycznych hodowców. Oto co o rohatyńcowi herkulesowi można by napisać w owadziej mitologii…
Rohatyniec herkules (Dynastes hercules) należy do największych chrząszczy na świecie. W przyrodzie spotkać go można niestety wyłącznie w nizinnych i górzystych lasach tropikalnych Środkowej i Południowej Ameryki – od południowego Meksyku po środkową Boliwię.
Rohatyniec herkules to nosorożec w owadziej skali
Nasz bohater jest dumnym członkiem podrodziny rohatyńcowatych, po angielsku zwanych wprost: chrząszczami-nosorożcami. Najbardziej fascynującą cechą fizjologii tego okazałego insekta płci męskiej są bowiem „rogi”, a dokładniej dwa wyrostki – dłuższy wyrastający zza głowy i krótszy, umieszczony na jej szczycie. Mierząc dorodnego samca od wierzchołka dłuższego rogu po koniec odwłoku uzyskamy wyniki nawet rzędu 16-17 cm! Jego ciało jest przy tym całe złowieszczo czarne, za wyjątkiem pokrywy skrzydeł, która w zależności od warunków życia przyjmuje barwę oliwkową lub żółtą, a w warunkach wilgotności – przede wszystkim w nocy – staje się wyraźnie ciemniejsza.
Samica rohatyńca ewidentnie nie potrzebuje tak bogatego rynsztunku, więc wyglądem przypomina po prostu dużego, ciemnego chrząszcza. Czasami tylko jej pokrywa skrzydłowa wykazuje kolorystyczne podobieństwo samcowi. U obu płci pod ową pokrywą znajdują się dwie pary delikatnych skrzydeł, które ku podziwu są w stanie wznieść „nosorożca” w powietrze.
Rohatyniec herkules jako mistrz metamorfozy
Rohatyniec herkules, jak wszystkie chrząszcze, przechodzi tzw. przeobrażenie zupełne. Oznacza to, że jego życie, które łącznie trwa nieco ponad 2 lata, podzielone jest na cztery odrębne etapy: jaja, larwy, poczwarki i imago, czyli dorosłego owada.
Około miesiąca po kopulacji samica składa na ziemi lub w zgniłym drewnie jajeczka – może ich być nawet około stu. Gdy miną kolejne cztery tygodnie, wykluwają się z nich larwy, które, jak przystało na herkulesowe potomstwo, nie należą do najmniejszych. Ich segmentowane żółtawe ciała z czarnymi głowami sięgają nawet 11 cm długości i we wrażliwych osobach mogą wywoływać mieszane uczucia. Pojedyncza larwa waży nawet 100 g i może wypełnić całą dłoń dorosłego człowieka!
Faza larwalna jest najdłuższym etapem życia rogatego chrząszcza i może trwać nawet 550 dni. Po tym czasie następuje trwająca miesiąc faza poczwarki, aby w końcu przeobrażenie się kompletnie dopełniło. Niestety, dorosły osobnik rohatyńca herkulesa żyje zaledwie dwa miesiące i jego głównym zadaniem jest oczywiście spłodzenie nowego potomstwa. W tym czasie prowadzi głównie nocny tryb życia, spędzając większość czasu w leśnym podszyciu. Czasami w świetle latarni można jednak dostrzec go w locie, który sam w sobie jest dość nieudolny. Bo też kto widział latające nosorożce?
Śniadanie do wieczora
Najżarłoczniejsze są oczywiście larwy. Spędzają one cały swój żywot w spróchniałych pniach, żywiąc się rozkładającym się drzewem. Z chwilą przepoczwarzenia rohatyniec herkules staje się jednak nieco bardziej wybrednym konsumentem. Z entuzjazmem przeczesuje ziemię pod drzewami poszukując gnijących owoców. Jego żuwaczki są na tyle silne, że potrafią też przegryźć korę, aby wyssać soki z drzewa – swój ulubiony pokarm.
Dorosłe rohatyńce w hodowli karmi się przede wszystkim owocami – od jabłek i gruszek po banany, brzoskwinie i mango. O zwyczajach żywieniowych w stanie naturalnym wiemy niestety niewiele, ale w niewoli osobnik, który dostanie strawę, rzuca się na nią z takim apetytem, że potrafi jeść nieprzerwanie przez 24 godziny!
Jako najniższe ogniwo łańcucha pokarmowego rohatyńce padają oczywiście czasami ofiarą innych gatunków. Mięsistymi larwami z ochotą zajadają się ptaki, mięsożerne nietoperze oraz mniejsze ssaki. Dorosłe osobniki również bywają atakowane, ale potrafią się bronić. Podniesione wydają z siebie zaskakujący głośny dźwięk oburzenia, a gdy to nie pomoże, omamiają napastnika naprawdę nieprzyjemną wonią.
Wziąć chrząszcza na rogi
Gdy akurat nie je, dorosły rohatyniec herkules usilnie walczy o przetrwanie gatunku i to w dosłownym tego słowa znaczeniu! Samiec położony w niedalekiej odległości od samicy niczym robot automatycznie wędruje w jej kierunku. Naukowcy uważają, że to jasny dowód na istnienie formy chemicznej komunikacji między osobnikami w postaci silnych feromonów.
Gody rohatyńców herkulesów przypadają na porę deszczową. W tym okresie podszycie lasów tropikalnych jest areną gwałtownych starć między samcami. Tutaj wyjaśnia się zagadka rogów – są one faktycznie narzędziem regulowania rachunków wewnątrzgatunkowych. Samiec czystą agresją zaznacza swoje terytorium i zniechęca rywali.
Pojedynki herkulesów są fantastycznym widowiskiem. Samiec próbuje chwycić konkurenta między swoje rogi i rzucić go łopatki. Obrażenia bywają dość dotkliwe, a niestety czasami doświadczają ich również samice czekające w pobliżu z niecierpliwością na rezultat boju. Dość powiedzieć, że samice mają zwykle swoich faworytów, a im większy róg, tym atrakcyjność samca rośnie!
Ciekawostka: Legendarna już siła herkulesów budzi wiele kontrowersji. Niektóre źródła sugerują, że rogaty żuczek potrafi unieść nawet 850-krotność swojej masy ciała. Bardziej skrupulatne analizy ograniczają jednak tą wartość do „zaledwie” stukrotności.
Rohatyniec herkules jest przyjacielem człowieka i obrońcą przyrody
Chrząszcz herkules jest na tyle fascynujący, że stał się popularnym owadem hodowlanym. Człowiekowi nie wyrządzi krzywdy, nie potrzebuje wiele miejsca i da się nawet wziąć na dłoń. Niektórzy hobbyści nabywają raczej larwy, aby stać się naocznymi świadkami niezwykłej przemiany. Warto jednak mieć na uwadze, że rzadkie podgatunki osiągają na świecie ceny wysokości nawet kilkuset dolarów!
Największą zasługę rohatyniec herkules oddaje nam jednak na wolności. Jako amator drewna w fazie larwalnej odgrywa znaczącą rolę w procesie biodegradacji lasów tropikalnych. Dzięki jego konsumenckiej działalności ziemia staje się żyźniejsza, a obieg związków odżywczych w przyrodzie dopełnia swego naturalnego cyklu.
Niestety, niewiele wiemy o aktualnej liczebności populacji herkulesów na świecie. Gatunek nie posiada też żadnego oficjalnego statusu zagrożenia. Większość faktów, które znamy, pochodzi wyłącznie z obserwacji w warunkach hodowlanych.
- „40 Interesting Facts About Hercules Beetles (Genus Dynastes)” Linda Crampton, https://owlcation.com/stem/Interesting-Facts-About-Hercules-Beetles-Genus-Dynastes, 9/06/2023;
- “Hercules Beetle Facts” Fact Animal, https://factanimal.com/hercules-beetle/, 9/06/2023;
- “Dynastes Hercules” Animal Diversity Web, https://animaldiversity.org/accounts/Dynastes_hercules/, 9/06/2023;
- “Hercules Beetle” Gabe Buckley, https://biologydictionary.net/hercules-beetle/, 9/06/2023;
- “Hercules beetle” University of Florida, https://entnemdept.ufl.edu/creatures/MISC/BEETLES/Dynastes_hercules.htm, 9/06/2023;
