Czym zajmuje się akwarysta? Na czym polega praca akwarysty?

Akwarysta to nie to samo co miłośnik hodowli rybek. Poza przyjemnym hobby może być to ciekawa i satysfakcjonująca profesja dla fanów przyrody. Jak zostać akwarystą i z jakimi obowiązkami wiąże się wykonywanie tej pracy? Kto jest idealnym kandydatem do zawodu?

Akwarystyka to gałąź nauki zajmująca się hodowlą wodnych zwierząt i roślin w specjalnych szklanych zbiornikach zwanych akwariami. Słowo wywodzi się oczywiście od łacińskiego określenia „aqua” czyli woda.

Kim jest akwarysta?

Poza hobbystycznym wymiarem akwarysta może na pełny etat zajmować się nadzorowaniem wodnych hodowli. Te ostatnie w zależności od oryginalnego środowiska pochodzenia gatunków mogą mieć charakter słodkowodny lub morski. Istotą profesji jest zakładanie nowych akwariów w zgodzie z wiedzą na temat wymagań życiowych określonych gatunków, dbałość o optymalne warunki oraz bieżące utrzymanie sztucznego mini-ekosystemu w dobrej kondycji. Pole interwencji jest w tym zakresie szczególnie szerokie – od dbałości o czystość, temperaturę i chemiczną równowagę wody po monitoring i korygowanie relacji pomiędzy poszczególnymi gatunkami. Ponieważ wiele zwierząt przetrzymywanych w akwariach ma status chronionych lub zagrożonych wymarciem, praca miewa również charakter proekologiczny i naukowy.

Historia akwarystyki

Już Sumerowie ok. 2500 lat przed Chrystusem trudnili się hodowlą ryb – nie tylko dla celów konsumpcyjnych, ale także dekoracyjnych. W XVI w. w Japonii zaczęto już trzymać rybki w porcelanowych wazach, zaś w XVIII w. w Anglii popularna stała się hodowla w szklanych zbiornikach.

Prawdziwe pierwsze akwarium uwzględniające równowagę sztucznego środowiska wodnego poprzez połączenie zwierząt, roślin oraz źródła tlenu powstało jednak dopiero w 1832 r. Jego autorem był francuski biolog morski i naturalista, Jeanne Villepreux-Power. Ideę rozwijał dalej Brytyjczyk Philip Gosse rozszerzając zakres zainteresowań akwarystyki również na płazy i gady. W 1853 r. otwarto pierwsze publiczne akwarium w Londynie, a zaraz po nim wodne „ogrody zoologiczne” powstały w większości dużych miast Europy.

Akwarystyka w XX w. zróżnicowała się dość wyraźnie na nurt prywatny służący osobistej satysfakcji hodowców i celom komercyjnym oraz nurt publiczny związany przede wszystkim z pracą badawczą i edukacją. Obecnie na świecie istnieją placówki gromadzące pod jednym dachem nawet kilkadziesiąt akwariów, w tym zbiorniki o pojemności przekraczającej 20 milionów litrów!

Na czym polega praca akwarysty?

Poszczególne zadania akwarysty zależą od miejsca zatrudnienia, a także fazy rozwoju danego obiektu. W wielu przypadkach pierwszy etap pracy stanowi projektowanie nowych akwariów i aktywny udział w ich instalacji. Potrzeba ogromnej wiedzy technicznej i biologicznej, aby stworzyć optymalne warunki dla wybranych gatunków i zapewnić długoterminową równowagę między nimi.

W przypadku funkcjonujących już zbiorników wodnych akwarysta zajmuje się bieżącą kontrolą, czyszczeniem, planowaniem jadłospisu i karmieniem, dbałością o jakość wody oraz ewentualnym wprowadzaniem nowych gatunków. Częścią pracy jest także identyfikacja chorób zwierząt wodnych i próby ich leczenia. Hodowlanym rybom i innych wodnym stworzeniom podaje się odpowiednio dobrane zestawy witamin, minerałów, a czasami także antybiotyki oraz innych preparaty farmakologiczne. W niektórych przypadkach wymagana jest oczywiście współpraca z innymi profesjonalistami – np. weterynarzami, hodowcami, ichtiologami, itd.

W większych akwariach do obowiązków może należeć również faktyczne wykonywanie bieżących prac pod wodą. Akwarysta wykorzystuje wówczas sprzęt do nurkowania, kamery, światła itd. Poza tym praca wymaga pewnego obeznania z technologią – zarówno w zakresie aparatury zapewniającej oświetlenie, filtrowanie czy napowietrzanie zbiorników, jak i ich ewentualnego monitoringu.

Co więcej, niektóre gatunki zwierząt morskich np. delfiny czy ośmiornice, odznaczają się podziwu godną inteligencją. Akwarysta może aktywnie stymulować ich potencjał uczenia się i komunikacji wykorzystując w tym celu zabawki i specjalnie opracowane aktywności. Ten aspekt pracy bywa szczególnie ciekawy i wdzięczny!

Gdzie pracuje akwarysta?

Jak się łatwo domyśleć, akwaryści mogą znaleźć zatrudnienie wszędzie tam, gdzie są akwaria. Mowa więc przede wszystkim o oceanariach i ogrodach zoologicznych, ale także prywatnych obiektach utrzymujących akwaria jako dekorację czy atrakcję (np. hotelach, aquaparkach, itd.). Poza pracą zarządcy i opiekuna mogą oni pełnić rolę edukatorów i przewodników po podwodnym świecie. Akwaryści bywają potrzebni także w większych sklepach zoologicznych oraz profesjonalnych hodowlach ryb.

Ponadto akwarysta znajdzie pracę także w instytutach i placówkach badawczych zajmujących się analizą wodnych zwierząt i roślin, zarówno w celu ich lepszego poznania, jak i oszacowania ewentualnego wpływu zmieniających się warunków na środowisko naturalne. Choć większa część profesjonalistów pracuje w zamkniętych obiektach, niektórzy podróżują również w terenie, np. poławiając zwierzęta z rzek, mórz czy jezior.

Jak zostać akwarystą?

Najlepsze przygotowanie do zawodu akwarysty dają studia magisterskie na kierunku Biologia oferowanym przez większość uczelni w kraju. Szczególną renomą w tym zakresie cieszy się Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Gdański oraz Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Na UG oferowane są także wyspecjalizowane licencjackie studia na kierunku Akwakultura – biznes i technologie.

Przygotowują one w szczególności do zarządzania środowiskiem wodnym. Ponadto do zawodu przygotowują również studia na kierunku Zootechnika oferowane m.in. na uniwersytetach przyrodniczych we Wrocławiu, Lublinie i Poznaniu oraz Oceanografia (Uniwersytet Gdański, Uniwersytet Szczeciński).

W zawodzie akwarysty poza biologią bardzo przydatna jest również umiejętność nurkowania, a także szersza wiedza w dziedzinie genetyki, ekologii, żywienia zwierząt i szerszej zoologii, a także statystyki.

Praca akwarysty na pewno nie musi być nudna. To doskonałe zajęcie dla cierpliwych, wszechstronnych i zorientowanych na detale miłośników roślin i zwierząt. Pomocny jest również zmysł estetyczny, empatia i umiejętność rozwiązywania problemów technicznych oraz przestrzennych. W przeciwieństwie do wielu innych zawodów związanych z zoologią, akwarystyka w ogromnej większość przypadków zapewnia dość komfortowe środowisko pracy i nie wymaga ponadprzeciętnej sprawności fizycznej. Sam kontakt z cichymi i niezwykle wdzięcznymi zwierzętami wodnymi może być doskonałym antidotum na stres współczesnego życia!