Baobab owoc – właściwości, witaminy i wartości odżywcze baobabu

Baobab to drzewo niezwykłej postury, kojarzące się nam przede wszystkim z krajobrazem afrykańskim i powieścią „W pustyni i w puszczy”. Afrykańskie legendy głoszą, że to bogowie (według innych źródeł diabeł lub hiena) wyrwali go niegdyś i posadzili do góry nogami – faktycznie rozłożyste konary do złudzenia przypominają bowiem korzenie. Nie każdy wie jednak, że pojawiające się na nich owoce baobabu należą do najbardziej odżywczych płodów na świecie.

Na świecie identyfikuje się dziewięć gatunków baobabów, należących do rodziny ślazowatych. Wszystkie są olbrzymich rozmiarów drzewami liściastymi porastającymi w stanie naturalnym obszar Afryki – przede wszystkim Madagaskar – oraz południowo-zachodnią część Australii. Gatunkiem typowym jest baobab afrykański (Adansonia digitata).

Charakterystyka botaniczna i znaczenie baobabu

To, co najbardziej wyróżnia baobaby spośród tysięcy drzew typowych dla gorącego klimatu, to niezwykle gruby pień, który prymitywnym społeczeństwom przez wieki służył za domy. Może on osiągać w średnicy nawet 10-11 metrów, a jego głównym celem jest magazynowanie wody na okresy suszy – szacuje się, że sprytne drzewa są w stanie zmagazynować nawet 120 tysięcy litrów! Dzięki temu nawet w drastycznych warunkach klimatycznych potężne baobaby wypuszczają zielone liście, które w fazie młodości służą ludziom za pożywienie, i obsypują się dość unikalnymi białymi kwiatami zwisającymi na długich pędach z korony. Zapylane głównie ćmy przekształcają się z czasem w podłużne, bulwiaste owoce – z początku zielone, potem pokryte szarobrązową skórką.

Tradycyjne społeczeństwa korzystają z dobrodziejstw baobabu pełnymi garściami. Drzewa są przede wszystkim doskonałymi zbiornikami wody pitnej na okres suszy. Ponadto z ich wewnętrznej, włóknistej kory sporządza się liny i ubrania. Liście, nasiona i owoce są natomiast cennym pokarmem oraz surowcem medycznym.

Owoce baobabu

Owoce baobabu są niemniej imponujące niż samo drzewo. Osiągają bowiem wagę do 1,5 kilograma i wyglądem przypominają kokosy, o nieco bardziej wydłużonym kształcie. Brązowa skóra jest gładka i aksamitna, skorupa twarda, a całość wisi, podobnie jak kwiat, na długim pędzie i przez ok. 6 miesięcy dojrzewa w pełnym słońcu. Z racji na dość specyficzny widok, jaki przestawiają dojrzałe owoce baobabu, w Australii nazywa się je m.in. „zdechłymi szczurami”. Ze skorup wytwarza się naczynia, stojaki na kadzidełka, a także lokalne rękodzieła, bardzo popularne wśród turystów.

Po rozłupaniu skorupki dostajemy się do bardzo nietypowego miąższu – białego, suchego, przypominającego proszkową gąbkę. Ma on postać nieregularnych zwojów poprzetykanych brązowymi pestkami. W zależności od gatunku drzewa, pestki te można jeść w całości lub po obłupaniu, a mają one smak podobny do orzechów brazylijskich. Olej wytłaczany z pestek jest cennym kosmetykiem o właściwościach silnie nawilżających.

Sam miąższ owoców baobabów jest jadalny na surowo i ma dość niezwykły smak – lekko kwaśny, porównywalny często do jogurtu albo sody kuchennej. Lokalne społeczności często rozdrabniają ten miąższ w moździerzach i łączą z wodą, otrzymując orzeźwiający, kwaskowaty sok. Popularne jest również suszenie wnętrza owocu na proszek i późniejsze wykorzystywanie go do przygotowywania wywarów i deserów, a także pożywnych kasz. W niektórych regionach z miąższu przyrządza się również dżemy, a nawet piwo!

Od 2008 roku suszony miąższ z owoców baobabu jest dopuszczony do obrotu na rynku europejskim. Można go kupić w postaci białego proszku sprzedawanego zwykle w sklepach ze zdrową żywnością. Produkt nie zawiera żadnych dodatków, w 100% pochodząc z suszonego wnętrza owocu bez pestek. Nadaje się do spożycia przez okres kilku do kilkunastu miesięcy, o ile przetrzymywany jest w suchym miejscu, w dobrze zamkniętym pojemniku i pokojowej temperaturze.

Właściwości odżywcze sproszkowanych owoców baobabu

Poza Afryką i Australią nie ma praktycznie możliwości zakupu świeżych owoców baobabu. Stąd Europejczykom nie pozostaje nic innego jak zadowolić się wspomnianym wyżej proszkiem. Po co człowiek miałby jednak konsumować suchy proszek o mało przekonującym, lekko kwaśnym smaku? Odpowiedź ukryta jest w niezwykłym składzie odżywczym produktu.

Sproszkowany baobab jest bowiem niezwykle skondensowanym źródłem błonnika spożywczego, polecanym jako wsparcie perystaltyki jelit (przede wszystkim przy zaparciach), a także mechanizmu uwalniania insuliny. Mimo że bogaty w węglowodany, ma bowiem pozytywny wpływ na poziom cukru we krwi, zapewniając sytość i ograniczając skoki glukozy. W wielu źródłach proszek z owoców baobabu jest polecany jako żywność detoksyfikująca – wiążąca w jelitach toksyny i pomagająca w ich wydalaniu.

Ponadto sproszkowany baobab jest niewiarygodnie bogaty w witaminę C – co jest szczególnie istotne w okresach ograniczonej podaży świeżych owoców i warzyw. Pod tym względem przewyższa wyraźnie nawet owoce cytrusowe! Przypomnijmy, że codzienne dawki witaminy C są niezbędne dla prawidłowego przyswajania żelaza hemowego.

Na uwagę zasługuje również niezwykle wysoki poziom magnezu, potasu i wapnia – soli mineralnych kluczowych zwłaszcza dla kobiet ciężarnych oraz dzieci. Ponadto w miąższu baobabu znajdują się również niebagatelne ilości cynku, manganu, miedzi i sodu – konkretne wartości różnią się między poszczególnymi gatunkami baobabów i ich geograficzną lokalizacją. Owoce te zwierają również – białko i witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3 i B6).

Do zalet zdrowotnych związanych z konsumpcją sproszkowanego baobabu zalicza się ponadto:

• wsparcie odporności dzięki zawartości witaminy C;
• redukcję poziomu cholesterolu we krwi dzięki bogactwu błonnika spożywczego;
• działanie prebiotyczne wynikające z rozpuszczalnych węglowodanów stanowiących pożywkę dla mikroflory bakteryjnej jelit;
• poprawę stanu skóry dzięki wysokiej zawartości antyoksydantów
• poprawę równowagi kwasowości w organizmie – sproszkowany baobab ma bowiem charakter alkalizujący.

Jak wykorzystać sproszkowane owoce baobabu?

Proszek z owoców baobabu traktowany jest przede wszystkim jako suplement diety. Oficjalne zalecenie sugerują konsumpcję codzienną lub kilka razy w tygodniu, w maksymalnej ilości czterech łyżeczek dla osoby dorosłej. Jest to jednak dość spora ilość błonnika, która może mieć charakter odwrotny od pożądanego (zatwardzający), jeśli nie będziemy spożywać jej z dostateczną ilością płynów w ciągu dnia.

Jako taki sproszkowany baobab jest cennym odżywczym dodatkiem do koktajli, jogurtów, kasz i deserów. Spożywany na śniadanie zapewnia kilka godzin dobrego samopoczucia bez gwałtownych spadków cukru we krwi i, co za tym idzie, kryzysów energetycznych.

Przykładowe przepisy:

Truskawkowo-bananowy smoothie

Składniki:

• 1 banan
• 7 truskawek
• 3 łyżki jogurtu naturalnego
• 3 łyżki mleka
• 1 łyżka mielonych migdałów
• 1 łyżka sproszkowanego baobabu

Przygotowanie:
Owoce kroimy i łączymy w mikserze z resztą składników. Miksujemy do uzyskania gładkiej konsystencji i podajemy natychmiast.

Owsianka z baobabem

Składniki:

• ½ szklanki płatków owsianych
• ½ szklanki mleka
• ½ szklanki wody
• 1/3 szklanki pokrojonych wybranych orzechów
• 2 łyżki rodzynek
• 1 łyżka sproszkowanego baobabu
• ½ łyżeczki miodu
• ½ łyżeczki cynamonu

Przygotowanie:
Płatki namaczamy w wodzie na minimum 1 godzinę. Zagotowujemy, zmniejszamy ogień i dolewamy mleko. Gotujemy chwilę mieszając, a następnie dodajemy resztę składników. Gotujemy go uzyskania pożądanej konsystencji, ewentualnie podlewając wody. Podajemy na ciepło.

Jak stosować sproszkowany baobab?

Sproszkowany baobab można również dodawać do past do chleba, ciasta na muffiny czy naleśniki, sosów do sałatek czy domowej roboty słodyczy typu raw. Ilościowo zawartość proszku nie powinna jednak nigdy przekraczać 10% końcowego produktu – umiarkowanie jest zdecydowanie wskazane!