Bigos – właściwości, skład i rodzaje bigosu

Tego dania nie trzeba nikomu specjalnie przedstawiać. To bez wątpienia jedna z najpopularniejszych polskich potraw, z której jesteśmy bardzo dumni. Bigos, to proste połączenie kapusty, mięsa i innych warzyw. Ze względu na swój niepowtarzalny smak, bigos podbił serca nie tylko rodaków, ale także gości zza granicy. Bigos serwowany jest przy każdej okazji, a im dłużej postoi – tym jest smaczniejszy. W czym tkwi sekret tej potrawy?

Bigos – co to takiego?

Chociaż bigos wywodzi się z Polski, mało kto wie, że danie to jest równie popularne na Białorusi i Litwie. Ta nieskomplikowana potrawa składa się głównie z kapusty (kiszonej lub świeżej) i mięsa, a także dodatków takich jak grzyby, suszone śliwki, cebula i przyprawy. O tym, że jest to polska potrawa narodowa świadczy także fakt, że sposób przygotowania bigosu znalazł się w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza, czyli naszej epopei narodowej.

Bigos pojawił się na polskich stołach już w XV wieku. Wszystko za sprawą oszczędnej gospodyni domowej, która nie chciała marnować jedzenia. Resztki pozostałe po świętach, czyli przede wszystkim rozmaitego rodzaju kiszonki, postanowiła połączyć z niezjedzonym mięsem, a do smaku dodać rozmaite przyprawy i dodatki.

Etymologia słowa „bigos” jest bardzo ciekawa. Jedna z teorii mówi, że w XVIII wieku tym słowem określano specjalny sposób siekania, a w przenośni mówiono „bigosować”, czyli siekać na drobne kawałki. Określenie to wzięło się od sposobu walki szablą, czyli właśnie siekania przeciwnika w bójce. Sformułowanie „niezły bigos” nieprzypadkowo odnosi się do jatki, zamieszania, bałaganu i zamętu. Z kolei niemieccy językoznawcy uznali, że słowo „bigos” wywodzi się z języka łacińskiego i oznacza „dwa smaki”. Pierwszy człon tego wyrazu „bi” to „podwójny”, natomiast reszta wyrazu, czyli „gos” znaczy „smak”.

Ciekawostką jest to, że rekordowy polski gar bigosu przyrządzono z okazji 19. finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy w Gorzycach, w powiecie tarnobrzeskim. Po ugotowaniu ważył ponad pół tony i wykorzystano na niego ponad 300 kilogramów kapusty!

Właściwości prozdrowotne bigosu

Nie od dzisiaj wiadomo, że kiszonki są bardzo zdrowe. Nie inaczej jest w przypadku kapusty kiszonej, która jest podstawowym składnikiem bigosu. Poza tym, że jest niskokaloryczna, to posiada wiele cennych właściwości prozdrowotnych. Bogata jest przede wszystkim w takie witaminy i minerały jak witamina C, magnez, potas, wapń i żelazo. Jest również doskonałym źródłem błonnika pokarmowego, co szczególnie przydatne jest dla osób dbających o linię lub cierpiących na uporczywe zaparcia. Spożywanie kapusty kiszonej zalecane jest także w profilaktyce chorób układu pokarmowego i dla zachowania właściwej flory bakteryjnej jelit. Błonnik skutecznie obniża też poziom cholesterolu we krwi, a to z kolei zapobiega rozwojowi miażdżycy i innych chorób serca. Kapusta kiszona posiada też właściwości przeciwzapalne, korzystnie wpływa na organizm i pozwala łagodzić oraz zwalczać występujące już zmiany zapalne. W tej kiszonce znajdują się również przeciwutleniacze niwelujące ryzyko występowania nowotworów. Wspomniana już witamina C zapobiega rozwojowi szkorbutu oraz pozwala utrzymać prawidłowy stan jamy ustnej i dziąseł. Kwas askorbinowy korzystnie wpływa też na stan skóry, wzmacniając produkcję kolagenu i zapewniając skórze jędrność oraz witalność. Obecna w kiszonej kapuście witamina A opóźnia procesy starzenia. Natomiast żelazo znajdujące się w kiszonej kapuście zapobiega występowaniu anemii.

Jeśli zdecydujemy się ugotować bigos na bazie świeżej białej kapusty, nasza potrawa również będzie bogata w cenne dla naszego zdrowia składniki odżywcze. Podobnie jak kiszona, kapusta biała zawiera duże ilości witaminy C, jest bogata w błonnik, potas, wapń, żelazo i kwas foliowy. Posiada substancje o działaniu antynowotworowym – zapobiega między innymi rakowi piersi, okrężnicy i płuc. Regularne spożywanie kapusty podkręci działanie układu immunologicznego oraz usunie z organizmu wszelkie toksyny i wolne rodniki. Kapusta biała wykazuje również właściwości antybakteryjne i antywirusowe, a także działa wspomagająco na włosy, skórę i paznokcie. Posiada także cenny dla zdrowia arsen. Z kolei sok ze świeżo wyciśniętej kapusty pomaga w leczeniu wrzodów żołądka, podkręca odporność i pomaga przy anemii i obrzękach wywołanych gromadzeniem się płynów w organizmie.

Wieprzowina, którą także możemy znaleźć w bigosie, cieszy się dużą popularnością w Polsce. Przede wszystkim ze względu na cenę, smak, łatwość przygotowania, ale także wartości odżywcze. Kaloryczność mięsa wieprzowego zależeć będzie od tego, jaki rodzaj mięsa wybierzemy – najbardziej tłusty jest boczek, natomiast najmniej kaloryczny jest schab. Wieprzowina bogata jest w białko, witaminy i składniki mineralne. Znajdziemy w niej witaminy z grupy B takie jak witamina B1, witamina B6, witamina B12 (mają wpływ na prawidłową pracę układu nerwowego), a także witaminę A (chroni przed tzw. kurzą ślepotą, wzmacnia błony śluzowe i stan skóry, a także poprawia pracę tarczycy), witaminę E (wzmacnia naczynia krwionośne i włókna kolagenu w skórze, a tym samym opóźnia procesy starzenia się skóry) oraz witaminę K, która odpowiada za prawidłową krzepliwość krwi i wzmacnia kości. Wieprzowina to także cenne dla organizmu sole mineralne takie jak sód, potas, żelazo.

Liść laurowy, który również znajduje się w składzie bigosu jest znakomitym źródłem flawonoidów, błonnika, witaminy A, witamin z grupy B, witaminy C oraz cynku, fosforu, potasu czy magnezu. Liść laurowy wykazuje działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, antyseptyczne, przeciwbólowe, a także przeciwgrzybiczne i przeciwbakteryjne. W związku z tym, może on działać korzystnie w przypadku występowania takich dolegliwości jak nadmierna potliwość, reumatyzm, trądzik, kaszel, migrenowe bóle głowy, zapalenie wątroby, łupież skóry głowy czy zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Co więcej, regularne spożywanie liścia laurowego może obniżyć poziom cukru we krwi u osób borykających się z cukrzycą. Dodatkowo redukuje poziom „złego” cholesterolu LDL oraz zwiększa poziom „dobrego” cholesterolu frakcji HDL. Bardzo często stosowany jest także stosowany jest także jako środek zwalczający bezsenność, gdyż posiada właściwości wyciszające, odprężające i uspokajające.

Przepis na tradycyjny bigos

Składniki:

• 1,5 kg kapusty kiszonej
• 1 kg kapusty białej
• 1 kg mięsa wieprzowego lub po 500 g wieprzowiny i wołowiny
• 2 marchewki
• 200 g wędzonego boczku
• 4 cebule
• 200 g pieczarek lub suszonych grzybów
• 4 czubate łyżki koncentratu pomidorowego
• 1 czubata łyżka słodkiej papryki
• sól i pieprz
• listki laurowe
• ziele angielskie
• kilka łyżek oliwy lub smalcu

Przygotowanie:
Kapustę kiszona kroimy i wkładamy do dużego garnka. Kapustę białą drobno szatkujemy i dokładamy do kiszonej. Cebule obieramy, kroimy w kostkę i smażymy na rozgrzanej oliwie. To samo robimy z pieczarkami (lub suszonymi grzybami), a następnie dorzucamy do kapusty. Marchewkę obieramy, ścieramy na tarce i dodajemy do kapusty. Mięso kroimy w dużą kostkę i podsmażamy na złoto. Dorzucamy do garnka. Boczek kroimy w drobną kostkę, podsmażamy tak, aby wytopił się z niego tłuszcz i także dodajemy do garnka z warzywami. Następnie dodajemy kilka szklanek wody, tak aby zakryła kapustę. Wrzucamy przyprawy (liście laurowe, ziele angielskie, sól i pieprz) i gotujemy przez kilka godzin – do czasu aż mięso będzie miękkie i rozpadające się. Na sam koniec gotowania dodajemy koncentrat pomidorowy i sproszkowaną paprykę. W razie potrzeby doprawiamy do smaku solą i pieprzem.

Czy warto jeść bigos?

Odpowiedź jest jedna i brzmi: tak. Bigos to nasze słynne danie narodowe, które jest nie tylko smaczne, ale przede wszystkim zdrowe. Porcja tego dania dostarcza wielu cennych minerałów i składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Co więcej, bigos tak szybko się nie zepsuje, a jeśli poleży w garnku kilka dni, to będzie jeszcze smaczniejszy.