Komosa ryżowa – opis, właściwości i zastosowanie. Zboże komosa ryżowa ciekawostki

Komosa ryżowa (quinoa) stanowi obecnie żywnościowy hit, który można spotkać w każdym sklepie z ekologiczną żywnością oraz w większych marketach. Komosa ryżowa zdominowała ona również menu wegańskich jadłodajni, gdzie jest serwowana zarówno na słono, jak i na słodko. Mało kto wie, że komosa ryżowa, będąca dumą narodową mieszkańców Ameryki Południowej, jest spokrewniona ze szpinakiem i swojską boćwiną. Orzechowy posmak tego pseudozboża sprawia, nie da się go nie lubić. W parze z jego walorami smakowymi idą wartości odżywcze. Bogactwo witamin, minerałów, błonnika, zdrowych tłuszczów i antyoksydantów sprawia, że komosa ryżowa nie tylko pomaga nam pozbyć się zbędnych kilogramów i odmłodzić skórę, lecz także chroni nas przed chorobami układu krążenia, osteoporozą, a nawet rakiem!

Komosa ryżowa (Chenopodium quinoa Willd.) to gatunek rośliny jednorocznej, który zalicza się do rodziny komosowatych lub szarłatowatych. Z upraw tego spokrewnionego ze szpinakiem i boćwiną pseudozboża słynie Ameryka Południowa. Co ciekawe, roślina ta ma wiele wspólnego z komosą białą (Chenopodium album), która występuje w Polsce. Komosa ryżowa wyglądem nie przypomina pospolitych zbóż. Osiąga maksymalną wysokość 1,5 m, jej liście są trójkątne i gruboząbkowane, zaś liczne drobne kwiaty mają barwę różową.

Jadalne owoce komosy ryżowej to drobne orzeszki, gdzieniegdzie zwane ryżem peruwiańskim. Poza Ameryką Południową, komosę ryżową uprawia się także w Ameryce Północnej i w Europie. Jej młode liście spożywane są w niektórych krajach jako warzywo, zaś owoce (zwane ziarnem) jemy w całości lub w formie mąki.

Kilka słów o uprawie komosy ryżowej

Botanicy wyróżniają czerwone, czarne, białe i brązowe odmiany komosy ryżowej. Najpopularniejsze są te o białych, najdelikatniejszych w smaku ziarenkach. Z kolei owoce, które wytwarza komosa ryżowa czerwona i czarna charakteryzują się bardziej wyrazistym smakiem i chrupkością po ugotowaniu.

Komosa ryżowa najlepiej rozwija się w klimacie ciepłym o intensywnym oddziaływaniu promieni słonecznych. Cechuje ją spora wydajność fotosyntezy i szybki przyrost biomasy przy niewielkim zużyciu wody. Wykazuje również sporą tolerancję na zanieczyszczenie powietrza i zasolenie gleby. Optymalna temperatura potrzebna do wzrostu tej rośliny nie przekracza 32 ° C. Nasiona komosy należy wysiewać do wilgotnej ziemi na głębokość ok. 4 cm, w rzędach oddalonych o ok. 60 cm od siebie. W 2011 roku produkcja komosy ryżowej w Ameryce Południowej wynosiła aż 80 tysięcy ton. Od niedawna roślinę tę na niewielką skalę zaczynają uprawiać również polskie farmy ekologiczne.

Komosa ryżowa to święta roślina Inków

Komosę ryżową uprawiano w górzystych regionach Chile, Peru i Boliwii już 5 tysięcy lat temu. Inkowie nazywali ją „matką wszystkich zbóż” i wierzyli, że jest świętą rośliną, która dodaje nadprzyrodzonych sił wojownikom. W czasie długich marszów bojowych lokalni żołnierze spożywali tzw. „wojenne kulki”, czyli quinoę zmieszaną z tłuszczem zwierzęcym. Kiedy w szesnastym stuleciu na tereny Ameryki Południowej przybyli konkwistadorzy, komosę ryżową zaczęły stopniowo wypierać zboża europejskie o niższej wartości odżywczej (np. owies czy jęczmień). Do łask komosa ryżowa wróciła dopiero w XX wieku, kiedy odwiedzająca Boliwię hiszpańska rodzina królewska doceniła oryginalny smak tego zboża. Uchodząca dotychczas za pożywienie dla biedaków komosa ryżowa awansowała na żywność będącą powodem do narodowej dumy. Obecnie aż 90% globalnych upraw tego zboża pochodzi z Boliwii i Peru.

Komosa ryżowa jest zbożem idealnym dla wegan, dzieci i alergików

Komosa ryżowa to superżywność, która jest pełna witamin i innych składników odżywczych. Stanowi bogactwo błonnika i nie zawiera glutenu. Pełnowartościowe białko roślinne to aż 20% składu tego zboża, dzięki czemu jest ono cennym składnikiem diety wegan i wegetarian. Znajdziemy w nim także imponującą zawartość tłuszczów jednonienasyconych oraz kwasów tłuszczowych omega-3. Najważniejsze witaminy obecne w ziarnach komosy ryżowej to kwas askorbinowy, witamina E, D i witaminy z grupy B. Zboże to jest także źródłem soli mineralnych, takich jak cynk, magnez, potas, wapń i żelazo. Komosa ryżowa poza tym, że stanowi wartościowy składnik diety wegan i wegetarian, doskonale nadaje się dla dzieci, osób starszych i kobiet w ciąży, dzięki temu, że jest lekkostrawna. Z racji tego, że nie zawiera glutenu, sprawdza się także w jadłospisie osób z celiakią i nietolerancją pokarmową, zaś wysoka zawartość błonnika sprawia, że mogą ją spożywać osoby na diecie redukcyjnej.

Komosa ryżowa jako paliwo dla naszego serca

Komosa ryżowa, jako pokarm bogaty w zdrowe tłuszcze, korzystnie wpływa na nasz układ krążenia. Porcja 170 g ziaren tego zboża zawiera ok. 4 g tłuszczu pozbawionego szkodliwych utwardzanych olei roślinnych. Możemy za to wśród nich znaleźć kwas oleinowy i alfa-linolenowy. Odpowiednia podaż tego typu substancji w diecie znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia ataku serca, obniża poziom cholesterolu i reguluje ciśnienie krwi. Badania wykazały także, że kwas alfa-linolenowy skutecznie łagodzi dolegliwości astmatyczne i stany zapalne, dzięki czemu jest ważnym składnikiem dla alergików.

Komosa ryżowa to zielona profilaktyka cukrzycy, osteoporozy i raka

Komosa ryżowa stanowi bogactwo flawonoidów – przeciwutleniaczy – które, jak wykazały badania przeprowadzone w połowie lat 90., mogą zapobiegać rozwojowi wielu chorób. Regularne spożywanie tego pseudozboża zapobiega pojawieniu się chorób układu sercowo-naczyniowego, osteoporozy, cukrzycy, a nawet raka. Z kolei inne antyoksydanty zawarte w ziarnach komosy ryżowej – kwercetyna i kemferol – odgrywają ważną rolę w redukowaniu stanów zapalnych i działają leczniczo w przypadku chorób przewlekłych. 

Zbożowy fitness z komosą ryżową

Ze względu na wysoką zawartość białka i dobrej jakości błonnika, komosa ryżowa pomaga na długo zachować poczucie sytości po posiłku. Spożywanie pokarmów bogatych w komosę ryżową usprawnia także procesy trawienia, dzięki czemu diety redukcyjne stają się bardziej efektywne. Niektórzy badacze uważają również, że produkty pełnoziarniste, takie jak komosa ryżowa, mogą mieć wpływ na działanie hormonów odpowiadających za łaknienie. Co więcej, spożywanie pokarmów bogatych w błonnik i białko znacznie spowalnia tempo, w jakim żywność opuszcza żołądek, dzięki czemu – ogółem – spożywamy mniej kalorii. Umieszczenie produktów z komosy ryżowej w codziennej diecie działa jak fitness, ponieważ może spowodować widoczne zmniejszenie masy ciała.

Lek na cukrzycę ukryty w ziarenku komosy ryżowej?

Regularne spożywanie produktów pełnoziarnistych, bogatych w błonnik znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Co więcej, badacze planują w przyszłości wykorzystać substancje zawarte w komosie do naturalnej redukcji enzymów odpowiedzialnych za pojawienie się tej choroby. Wysoka zawartość kwercetyny w tym zbożu, zwiększa jego potencjał antyoksydacyjny i sprawia, że przy regularnym spożywaniu potraw z komosy ryżowej możemy zwiększyć swoją wrażliwość na insulinę i uchronić się przed cukrzycą.

Komosa ryżowa jest super ziarnem przyszłości

Komosa ryżowa jest uważana za żywność funkcjonalną , której wysoka wartość odżywcza przyczynia się do redukcji wielu schorzeń. Innymi słowy, zawarte w tym zbożu minerały, witaminy, kwasy tłuszczowe i antyoksydanty w taki sposób chronią nasze błony komórkowe i usprawniają funkcje neuronów, że obniżają ryzyko wystąpienia chorób serca i cukrzycy. Z kolei w przypadku już istniejących chorób przewlekłych, znacznie poprawiają stan zdrowia pacjenta. Co ciekawe, dzięki wysokiej zawartości protein i kwasów nienasyconych, komosa stosowana zewnętrznie może poprawiać stan skóry i opóźniać procesy starzenia się. Jako że komosa ryżowa odznacza się zarówno unikalnymi właściwościami zdrowotnymi, jak i kosmetycznymi, uznano ją za „super ziarno przyszłości”.

Dwie wady komosy ryżowej

Z racji tego, że quinoa należy do szarłatowatych, podobnie jak szpinak, zawiera szczawiany. W swoim jadłospisie nie powinny umieszczać jej osoby, które ze względów zdrowotnych muszą unikać tych substancji. Przed przygotowaniem posiłku z komosy należy pamiętać o jeszcze innej ważnej właściwości tej rośliny. Jej ziarna mają powłokę z saponiny – gorzkiej w smaku substancji o właściwościach przeciwkrzepliwych. Chroni ona zboże przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi, jednak dla ludzi jest szkodliwa. Jej nadmiar utrudnia przyswajanie mikroelementów i spowalnia trawienie. Aby pozbawić ziarna gorzkiej saponiny, powinniśmy dokładnie je opłukać przed spożyciem.

Komosa ryżowa kulinarnie wszechstronna

Komosę ryżową możemy obecnie spotkać w każdym sklepie z ekologiczną żywnością. Ma ona nieco krótszy termin przydatności do spożycia niż większość kasz. Z tego powodu należy przechowywać ją w szczelnie zamkniętym pojemniku, w chłodnym i suchym miejscu. Zboże to wyróżnia charakterystyczny, orzechowy posmak. Jeżeli zależy nam na jego wydobyciu, po umyciu ziaren pozostawiamy je do wyschnięcia i, tuż przed gotowaniem, podprażamy je przez ok. 5 minut na suchej patelni, cały czas mieszając. Komosa ryżowa jest wszechstronnie wykorzystywana w polskiej kuchni. Doskonale komponuje się ze szpinakiem, botwinką, orzechami, owocami, jogurtem i sałatkami. Można użyć jej także do wypiekania domowych ciast i ciasteczek.

Jedną ze smaczniejszych propozycji podania komosy ryżowej jest połączenie jej z brokułami i orzeszkami piniowymi.

Składniki:

• 2 szklanki ugotowanej komosy ryżowej
• 12 różyczek brokułu
• 4 łyżki orzeszków pinii
• 3 łyżki tartego parmezanu
• garść umytej rukoli
• 50 g pokruszonego sera feta

Przygotowanie:
Komosę ryżową gotujemy zgodnie z podaną na opakowaniu instrukcją. Brokuły zaś najlepiej przygotować na parze. Gotową komosę wkładamy do salaterki, dodajemy do niej podprażone na patelni orzeszki pinii, parmezan, rukolę, fetę i brokuły. Do tak przygotowanych składników możemy dodać ulubiony sos (np. koperkowy) i wszystko dokładnie wymieszać, doprawiając zmielonym pieprzem i solą himalajską.
Smacznego!