Kuchnia hiszpańska – historia, składniki i dania kuchni hiszpańskiej
Hiszpania to jedna z najpopularniejszych wakacyjnych destynacji. Turyści przybywają tam nie tylko ze względu na śródziemnomorski klimat, wspaniałą architekturę czy piaszczyste plaże, ale także w związku z przepyszną kuchnią hiszpańską, która zaliczana jest do najzdrowszych kuchni świata. Kuchnia hiszpańska jest bardzo urozmaicona oraz przepełniona różnymi smakami i przyprawami. Na samą myśl o paelli, churros z czekoladą czy tapas, kubki smakowe drżą z ekscytacji. Co warto wiedzieć o kuchni hiszpańskiej? Jakich hiszpańskich potraw koniecznie trzeba spróbować?
Historia kuchni hiszpańskiej
Na kuchnię hiszpańską znaczny wpływ miała burzliwa historia tego kraju, związana zarówno z najazdami obcych nacji, jak również podbojami dokonywanymi przez samych Hiszpanów. Do Hiszpanii przybywali Celtowie, Arabowie, Fenicjanie czy Rzymianie, a każdy z tych ludów pozostawił coś po sobie, co miało wpływ na dzisiejszą kuchnię hiszpańską. Za czasów Imperium Rzymskiego popularny był groch, który przygotowywany był w formie puree, ale także grzyby robiły wtedy furorę. W VIII wieku muzułmańska armia przekroczyła Cieśninę Gibraltarską i przez wieki okupowała tamtejsze tereny. Wtedy też wprowadzono nowe zasady gotowania, a także z Indii i Persji sprowadzono nowe składniki, takie jak szpinak, trzcinę cukrową, arbuza, brzoskwinie czy cytrusy. Także pod panowaniem Arabów popularne stały się dania z dodatkiem migdałów. Po odkryciu Ameryki w 1492 roku zmieniła się kuchnia nie tylko w Hiszpanii, ale w całej Europie. Zza oceanu przybyły nowe składniki: pomidory, ziemniaki, kukurydza, pieprz, papryka, kakao oraz wiele zbóż. W XX wieku w trakcie Wojny Domowej kuchnia hiszpańska zaliczyła upadek, by po wojnie odrodzić się w raz z pojawieniem się nowych kucharzy i pisarzy kulinarnych. Współczesna kuchnia hiszpańska wykorzystuje nowe koncepcje i staje się coraz bardziej międzynarodowa.
Kuchnia hiszpańska składa się z 6 regionów, a każda z nich ma różne tradycje kulinarne. Mieszkańcy północnej części kraju zajadają się rybami i owocami morza wyławianymi z Atlantyku. Szeroko zastosowanie mają też sery oraz potrawy na bazie mleka. Z warzyw dominują tam kapusta, ziemniaki, fasola i kukurydza. W południowej części Hiszpanii wyraźnie czuć wpływy arabskie. Dużą popularnością cieszą się tam takie produkty jak ryż, papryka, pomidory, szafran czy migdały. Na tamtejszych stołach dominują potrawu z różnego rodzaju mięsa i gulasze, ale to właśnie kuchnia andaluzyjska uznawana jest za najbardziej zróżnicowaną z całej Hiszpanii – to właśnie z południa wywodzą się popularne tapas. We wschodniej kuchni Hiszpanii widać znaczne rzymskie i arabskie wpływy. Owoce morza, ryż i oliwki wykorzystywane są tam na szeroką skalę, a potrawy przyprawiane są szafranem i migdałami. Tamtejsze dania mają słodko-pikantny smak i najczęściej serwowane są sosami. Na stołach w środkowej części Hiszpanii króluje dziczyzna, bażanty, kuropatwy, mięso z królika, ale na talerzach pojawiają się również żaby. Z warzyw szerokim zastosowaniem cieszy się groch i fasola, a wśród przypraw wymienić można przede wszystkim czosnek oraz kminek. Na Wyspach Kanaryjskich królują ryby i owoce morza, ziemniaki gotowane w mundurkach, a także dania na bazie kukurydzy i bananów. Z kolei na Balearach narodził się majonez oraz ostra hiszpańska kiełbasa. Tamtejsze potrawy bazują na warzywach, owocach, wieprzowinie oraz orzechach.
Typowe składniki kuchni hiszpańskiej
Kuchnia hiszpańska specjalizuje się w regionalnych przysmakach bazujących na produktach typowych dla kuchni śródziemnomorskiej. Dania charakteryzuje prostota, ale za to są wyjątkowo smaczne i bardzo aromatyczne. Najczęściej używanymi składnikami jest ryż, pomidory, ryby, owoce morza, papryka, oliwki, cebula, oliwa, migdały oraz wino. W Hiszpanii bardzo cenią wszelkiego rodzaju sosy, które podkreślają smak potraw, a także używają dużo ziół i przypraw: tymianku, oregano, kolendry, wędzonej papryki, cynamonu i szafranu.
Dostęp do Morza Śródziemnego i Oceanu Atlantyckiego sprawia, że Hiszpanie mają pod dostatkiem świeże ryby i owoce morza. Bogactwo morskich stworzeń wykorzystuje się w tutejszej kuchni, która zna bardzo dużo przepisów na dnia z ryb, ośmiornic, krewetek, kalmarów, małży czy wodorostów.
Temperatury panujące w Hiszpanii sprzyjają uprawie południowych owoców i warzyw, takich jak cytrusy, daktyle, bakłażany, cukinie i pomidory. Hiszpania słynie z produkcji wina i oliwek, które znane i doceniane są na całym świecie. Warunki klimatyczne i geograficzne sprzyjają także hodowli bydła i owiec. Tamtejsi hodowcy wytwarzają najwyższej jakości produkty, jakimi są sery oraz mięso. Charakterystyczne dla Hiszpanii są pikantne wędliny, a także mięso jagnięce i królicze.
Warto wiedzieć, że wiele hiszpańskich specjałów regionalnych oznaczonych jest i chronionych unijnym certyfikatem jakości DO, co oznacza, że dany produkt został wytworzony w tradycyjny i naturalny sposób, specyficzny dla danego regionu Hiszpanii czy gospodarstwa domowego. Do takich produktów zaliczają się wszelkie kozie i owcze sery, jak np. ser manchego (wytwarzany z mleka owiec pasących się na wzgórzach La Manchy w Kastylii), dojrzewającą i wyrazistą w smaku kiełbasę chorizo z mięsa wieprzowego czy chociażby słynną surową szynkę jamon iberico, która uchodzi za znacznie smaczniejszą i delikatniejszą wędlinę od równie popularnej włoskiej szynki parmeńskiej.
Najbardziej popularne dania kuchni hiszpańskiej
Najsłynniejszym hiszpańskim daniem bez wątpienia jest paella, ale tapas również konkurują o ten zaszczytny tytuł. Tapas to zimne i ciepłe przekąski, najczęściej podawane do wina i piwa lub jako przystawka przed daniem głównym. Jako tapas podaje się m.in. oliwki, pikle, pokrojone sery, kiełbasy (surowe i smażone), szynki, smażone ryby i owoce morza, małe kanapki, a także smażone ziemniaki. Serwowanie tapas zapoczątkowali Andaluzyjczycy i przyjęły się one w całym kraju. Najczęściej podawane są na południu Hiszpanii jako darmowy dodatek do zamówionego napoju alkoholowego.
W hiszpańskich deserach często pojawia się mleko oraz różnego rodzaju bakalie. Poza owocami sezonowymi i lodami, Hiszpanie zajadają się wszelkiego rodzaju budyniami. Jednym z takich deserów jest słodki flan, który porównywany jest do panna cotty. Deser przypomina nieco budyń, ale składa się z dwóch warstw – karmelu oraz pieczonego kremu z jajek i mleka. Innym budyniowym smakołykiem jest crema catalana przygotowywany na bazie mleka, mąki kukurydzianej, żółtek i cynamonu. Jednak największą furorę robią słynne churros, czyli paluszki z ciasta smażone na głębokim oleju serwowanych z gorącą czekoladą. Inną ciekawą słodką przekąska jest turrón – odmiana nugatu, którego głównym składnikiem są migdały (całe lub zmielone), cukier i miód, sprzedawany w formie dużego batonu lub tabliczek. Co ciekawe, w kuchni hiszpańskiej kawa uznawana jest za deser. Z kolei herbata jest tam rzadko spotykana, pije się ja jedynie wtedy, gdy ktoś jest chory albo cierpi na dolegliwości układu pokarmowego.
Hiszpania słynie ze znakomitych win, dlatego też mieszkańcy tego kraju najczęściej do obiadu czy kolacji wybierają ten trunek. Na ochłodę podaje się małe, zimne piwo, zwane tam la caña. Jednak to właśnie sangria podbija serca zarówno samych Hiszpanów, jak i licznie przybywających do tego kraju turystów. Sangria to wino (może być czerwone lub białe) z dodatkiem pokrojonych owoców i lodu. Innym orzeźwiającym trunkiem jest tinto de verano, które nieco przypomina sangrię – to wino czerwone z dodatkiem lodu i słodkiej wody sodowej lub gazowanego napoju pomarańczowego.
Najpopularniejsze hiszpańskie dania:
- Paella – to chyba najbardziej znana hiszpańska potrawa. Przygotowuje się ją w kilku wersjach, ale podstawą zawsze jest ryż i szafran, który nadaje potrawie charakterystycznego smaku i aromatu. W zależności od miejsca przygotowania, paella zawiera dodatek mięsa, owoców morza i różnego rodzaju warzyw. Najpopularniejszą odmianą tej potrawy jest z paella valenciana, która powstaje z mięsa królika i kurczaka, a także z groszku i owoców morza takich jak krewetki, małże i kalmary.
- Patatas bravas – potrawę przygotowuje się z usmażonych ziemniaków z sosem pomidorowym lub paprykowym. Ziemniaki są wymieszane z sosem lub nim tylko polane. Danie jest proste w przygotowaniu, ale za to posiada charakterystyczny i pikantny smak.
- Gazpacho – rodzaj chłodnika, który powstaje z warzyw: pomidorów i czosnku oraz rozmoczonego chleba, z dodatkiem octu i oliwy. Cechą charakterystyczną jest intensywnie czerwone zabarwienie, które wynika z dużej ilości bardzo dojrzałych pomidorów i czasami też dodatku papryki.
- Tortilla de patatas – omlet przygotowywany na bazie ziemniaków i jajek. Potrawa może występować w wersji podstawowej z samymi jajkami i ziemniakami albo z dodatkiem innych składników, takich jak cebula, papryka, pomidory, mięso lub wędlina. Znane są także wersje ze szpinakiem lub cukinią.
- Empanadas – to rodzaj dużego pieroga z farszem z mięsa wieprzowego lub warzyw, pieczonego na blasze bądź smażonego. Najczęściej powstają z ciasta podobnego do francuskiego albo po prostu z ciasta kruchego.
- Pulpo a la gallega – to danie z ośmiornicy przyprawionej cebulą, papryką oraz liściem laurowym, solą morską i oliwą z oliwek. Danie zawiera duże ilości białka.
Etykieta żywieniowa kuchni hiszpańskiej
Wspólne biesiadowanie w Hiszpanii to narodowa tradycja. Wychodząc na kolacje czy inny posiłek w ciągu dnia, Hiszpanie umawiają się z całą rodziną albo licznymi znajomymi, natomiast stoły uginają się pod potrawami i regionalnymi przysmakami oraz winem. Poza tym w hiszpańskich miastach w oczy rzuca się duża ilość barów i kawiarni. Tam właśnie mieszkańcy uwielbiają spędzać wolny czas, popijając wino, piwo lub kawę i żywiołowo prowadząc konwersacje. Hiszpanie nie wyobrażają sobie spożywania posiłków bez wspólnego biesiadowania. Wspólne jedzenie nie tylko lepiej smakuje, ale przede wszystkim zacieśnia więzi społeczne, które w tym kraju są wyjątkowo silne.
Śniadanie w Hiszpanii jada się dopiero koło południa, dlatego też spożywanie pierwszego posiłku w domu jest rzadko spotykane. Zazwyczaj tamtejsze śniadania są słodkie. Obiady serwowane są między godziną 13 a 17, a w lokalach można wtedy zjeść trzydaniowy posiłek. Może to być np. sałatka ze świeżych warzyw albo makaron na danie pierwsze, a mięso lub ryba z ryżem na danie drugie. Po obiedzie obowiązkowo zjada się deser – ciastka, owoce, lody lub crema catalana, a na sam koniec posiłku popija się jeszcze kawę. Po godzinie 17 zamyka się kuchnie i ponownie otwiera około godziny 21, wtedy właśnie Hiszpanie udają się na obfitą kolację, która stanowi dla nich główny posiłek w ciągu dnia. W trakcie kolacji mieszkańcy spotykają się z rodziną i przyjaciółmi, ciesząc się doskonałą kuchnią oraz wspólną zabawą.
Czy kuchnia hiszpańska jest zdrowa?
Kuchnia hiszpańska zaliczana jest do najzdrowszych kuchni świata. Chociaż głównym posiłkiem w ciągu dnia jest obfita kolacja, Hiszpanie nie są otyłym narodem. Wszystko dlatego, że potrawy i przystawki, które jedzą są lekkie, niskokaloryczne, a przede wszystkim zdrowe. Każda z potraw przygotowywana jest z najlepszych jakościowo i świeżych składników. Hiszpańskie mięso i sery uznawane są za jedne z najlepszych na świecie.
Przepisy kuchni hiszpańskiej
Przepis na patatas bravas z sosem pimientón
Składniki:
- 1 kg ziemniaków
- 1 l oleju do smażenia
- 2 łyżki oliwy extra virgin
- ½ szklanki drobno posiekanej cebuli szalotki
- 2 ząbki czosnku
- 1 listek laurowy
- po 1 łyżce wędzonej papryki w proszku ostrej i łagodnej
- 1 łyżka mąki
- sól i pieprz zielony
Przygotowanie:
Ziemniaki obieramy i kroimy na 2,5 cm kawałki. Dokładnie płuczemy i przed smażeniem dokładnie osuszamy na papierowych ręcznikach. Olej podgrzewamy do temperatury 110 stopni, wkładamy ziemniaki i smażymy przez około 10 minut. Następnie wyjmujemy usmażone ziemniaki i odkładamy na 2 talerze. Odstawiamy olej z ognia do czasu ostudzenia ziemniaków. Ponownie rozgrzewamy olej, ale tym razem do temperatury 175 stopni. Wrzucamy ostudzone ziemniaki i smażymy je do uzyskania rumianego koloru (około 5-7 minut). Wyjmujemy usmażone ziemniaki i posypujemy je gruboziarnistą solą. Serwujemy z sosem pimientón.
Przepis na sos:
W małym rondelku rozgrzewamy oliwę, dodajemy pokrojona cebulę i czosnek, smażymy je przez około 8 minut co chwilę mieszając. Dodajemy liść laurowy, paprykę wędzoną i mąkę – smażymy przez 2 minuty ciągle mieszając. Następnie dolewamy 1 i ½ szklanki wody i zagotowujemy. Zmniejszamy ogień i gotujemy sos do czasu, aż będzie odpowiednio gęsty. Wyjmujemy liść laurowy, doprawiamy solą i pieprzem, a następnie miksujemy na gładką masę i ostudzamy.
Kuchnia hiszpańska – tak czy nie?
Dania kuchni hiszpańskiej są nie tylko smaczne, ale przede wszystkim zdrowe i niskokaloryczne. Cechuje je prostota, ale za to w smaku są obłędne. Hiszpanie bazują na świeżych i dobrych jakościowo składnikach, co przekłada się na smak i aromat. Zapewne każdy z nas kiedyś słyszał o słodkich churros, paelli czy słynnych tapas. Jak najbardziej warto czerpać z tradycji kuchni hiszpańskiej i jak najczęściej smakować w potrawach pochodzących z tego śródziemnomorskiego kraju.
- https://www.culinaryspain.com/2016/04/history-of-spanish-cuisine-origins/#.Xxax9OfgpEY; 2020-07-21;
- https://www.spanish-food.org/spanish-food-history.html; 2020-07-21;
- https://www.spainthenandnow.com/spanish-culture/spanish-food-introduction; 2020-07-21;
- https://www.modarestaurant.com.au/news/latest/a-history-of-spanish-cuisine.php; 2020-07-21;
- https://www.ehow.com/list_7197528_staple-foods-spain.html; 2020-07-21;
- https://www.wildjunket.com/popular-spanish-food-spanish-cuisine/; 2020-07-21;
- https://edition.cnn.com/travel/article/essential-spanish-dishes/index.html; 2020-07-21;
Moje ulubione to patatas bravas i churrros – mogłabym jeść cały czas! Zapraszam również do siebie https://i-love-spain.pl/ ;)