Bazylia to obowiązkowy składnik włoskiego pesto, który zachwyca swoim orzeźwiającym aromatem i lekko korzennym smakiem. Ale bazylia, to zioło przyprawowe, które znajduje zastosowanie nie tylko w kuchni. Świeże listki tej rośliny kryją w sobie olejek eteryczny, który wykorzystuje m.in. się w aromaterapii. Zawierają one także wiele związków czynnych i wartości odżywczych, które usprawniają procesy trawienne i działają odkażająco. Dlaczego warto uprawiać bazylię na kuchennym parapecie i kiedy najlepiej dodawać ją do potraw, aby liście zachowały swój piękny aromat?
Świeże liście bazylii, fot. pixabay.com- Co wspólnego ma bazylia z bazyliszkiem?
- Bazylia - zielony sekret sosu pesto
- Bazylia bordowa, cytrynowa lub cynamonowa
- Bazylia ogrodowa
- Bazylia doniczkowa
- Bazylia w domowej apteczce
- Bazylia jako przyprawa
- Kuchnia pachnąca bazylią
Co wspólnego ma bazylia z bazyliszkiem?
Nazwa bazylii pochodzi od greckiego słowa βασιλεύς (basileus), które oznacza „król”. Starożytni wierzyli bowiem, że jedynie władca może zerwać tę wyjątkową roślinę. Z kolei w antycznym Rzymie nazwę Basilescus kojarzono z potworem – bazyliszkiem. Zioło to miało za zadanie chronić ludność przed śmiertelnie niebezpiecznym urokiem bestii, niczym magiczny talizman. Mieszkańcy Libii zaś wierzyli, że spożywanie wonnych liści bazylii chroni przed pustynnymi skorpionami i wężami.
Bazylia - zielony sekret sosu pesto
Dziś bazylię ceni się przede wszystkim ze względu na jej oryginalny smak i wspaniały aromat. Kulinarne walory tej rośliny wykorzystują przede wszystkim Włosi, który uważają bazylię za jeden z podstawowych składników narodowej kuchni – bez niej nie da się przyrządzić słynnego na całym świecie sosu pesto. Liście bazylii nadają potrawom intensywny, korzenny, lekko pikantny, a zarazem słodki smak i zapach. Można ich używać także do dekoracji dań. Jeśli uprawiamy bazylię w doniczce, liście możemy zrywać przy pomocy ostrego noża. Zebrane listki można zarówno suszyć, jak i mrozić, choć najbardziej aromatyczna jest bazylia świeża. Przyprawa ta doskonale urozmaica smak zup, dań rybnych, sałatek, makaronów czy pizzy. Najlepiej komponuje się z pomidorami w każdej postaci. W przypadku dań gotowanych, należy pamiętać, aby dodawać bazylię na sam koniec, ponieważ podczas dłuższej obróbki termicznej roślina traci swój smak i aromat.
Bazylia bordowa, cytrynowa lub cynamonowa
Na świecie istnieje aż 150 odmian bazylii, które różnią się między sobą kolorem i pokrojem. W przydomowym ogródku, poza bazylią zieloną, możemy uprawiać także bazylię bordową - zarówno w postaci kulistej jak i krzewiastej. Niektóre z odmian bazylii mają aromat cytrynowy (bazylia cytrynowa), inne zaś pachną cynamonem (bazylia cynamonowa). Często wykorzystuje się je do produkcji likierów lub deserów. Poza uprawą ogrodową, bazylię z łatwością można uprawiać także w doniczce na kuchennym parapecie.
pixabay.com
Bazylia ogrodowa
Każda z odmian bazylii najlepiej rozwija się na stanowiskach słonecznych i zacisznych. Najlepsze podłoże pod uprawę tej rośliny jest próchnicze, umiarkowanie kwaśne, bogate w składniki odżywcze i dobrze nawodnione. Gleba ogrodowa powinna być zasilana nawozami mineralnymi. Bazylię najlepiej jest uprawiać z rozsady – możemy ją kupić w sklepie lub wyhodować samodzielnie. Nasiona wysiewa się na początku marca. Bazylia osiąga z reguły 50 cm wysokości i kwitnie od lipca do września.
Bazylia doniczkowa
Bazylia doskonale nadaje się również do uprawy doniczkowej. Świeże rośliny można nabyć przez cały rok w sklepach ogrodniczych i supermarketach. Aby bazylia wydawała dorodne i pachnące liście, najlepiej zaraz po dokonaniu zakupu przesadzić ją do doniczki ze świeżą ziemią. W czasie uprawy należy zapewnić bazylii jak najwięcej światła i regularnie nawadniać ziemię. Dokonując zbiorów, musimy pamiętać, by nie obrywać przypadkowych, pojedynczych listków rośliny, lecz uszczykiwać jedynie wierzchołki. Dzięki temu zabiegowi bazylia w miarę upływu czasu rozkrzewi się w tym miejscu i będzie mogła się swobodnie zregenerować.
Bazylia w domowej apteczce
Poza swoim przyprawowym zastosowaniem, bazylia to także cenny surowiec leczniczy. Zielarze i naturoterapeuci wykorzystują kwitnące i ulistnione pędy tej rośliny w formie suszu do kuracji wielu chorób i dolegliwości. Zawarte w bazylii olejki eteryczne, flawonoidy, garbniki i saponiny, nie tylko wykazują działanie prozdrowotne, lecz także łagodzą skurcze mięśniowe, usprawniają trawienie, działają przeciwzapalnie i antyseptycznie. Dzięki temu, że bazylia zapobiega skurczom żołądka i wzmaga produkcję soku żołądkowego, sprawdza się w przypadku wzdęć i niestrawności.
Można ją stosować także w przypadku braku apetytu i nudności. Zioło to posiada również właściwości przeciwgorączkowe. Zwolennicy medycyny naturalnej zapewniają także o uspokajającym, przeciwdepresyjnym i wzmacniającym działaniu bazylii, a zwłaszcza zawartego w niej olejku eterycznego. Olejek bazyliowy jest również szeroko stosowany w przemyśle perfumeryjnym do aromatyzowania wód, kosmetyków do pielęgnacji i mieszanek zapachowych.
Bazylia zawiera również białko, tłuszcze, węglowodany, błonnik, cukry, witaminy - witamina A, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3, B6 i B9), witamina C i E oraz sole mineralne - cynk, fosfor, magnez, mangan, miedź, potas, sód, wapń i żelazo.
Wybrane wartości odżywcze zawarte w 100 g świeżej bazylii:
Ekologia.pl poleca
Bazyliowe pesto, fot. pixabay.com
Bazylia jako przyprawa
Bazylia jest nieodłącznym składnikiem dań kuchni śródziemnomorskiej. Świeże liście tej rośliny dodają oryginalnego smaku i świeżego aromatu wielu sałatkom i zupom. Najlepiej komponują się z pomidorami i potrawami mięsnymi. Za pomocą bazylii da się także delikatnie aromatyzować ocet winny czy oliwę z oliwek. W niektórych restauracjach można skosztować lodów bazyliowych, czekolad z dodatkiem tego zioła, a nawet likierów.
Aby zachować jak najwięcej walorów smakowych bazylii, zaleca się dodawać ją do potraw na końcowym etapie smażenia lub gotowania, ponieważ obróbka termiczna w wysokiej temperaturze sprawia, że roślina traci swój piękny aromat. Znacznie lepiej jest też używać świeżej bazylii, ponieważ proces suszenia sprawia, że listki są dużo mniej aromatyczne. Z pomocą bazylii możemy doprawić mnóstwo potraw, jednak najczęściej dodaje się ją do dań kuchni włoskiej – zwłaszcza makaronów.
Oto przepis na lekkie i orzeźwiające tagiatelle z bazylią i cukinią:
Składniki:
- 500 g tagiatelle
- 2 cukinie
- garść świeżych liści bazylii
- 4 łyżki oliwy z oliwek
- garść świeżo startego parmezanu
- świeżo zmielony pieprz czarny
Przygotowanie:
Makaron gotujemy w osolonej wodzie do średniej twardości (al dente). Cukinie dokładnie myjemy i kroimy w kostki. Na patelni rozgrzewamy oliwę i wrzucamy na nią cukinię. Smażymy przez ok. 2 minuty, nieustannie mieszając. Cukinia powinna być z wierzchu zeszklona, a w środku jędrna. Ugotowany makaron odcedzamy i dorzucamy do niego cukinię oraz listki bazylii. Następnie dodajemy dwie łyżki oliwy i wszystkie składniki dokładnie mieszamy. Gotowe danie nakładamy na talerze i posypujemy odrobiną parmezanu oraz świeżo zmielonego pieprzu.
Smacznego!
Kuchnia pachnąca bazylią
Niewątpliwie bazylia to jedno z ziół prowansalskich, które warto mieć w domowej spiżarni. Uprawiane w doniczce świeże liście bazylii, nie dość, że pięknie pachną, to jeszcze odstraszają komary. Poza dodawaniem ich do potraw kuchni włoskiej, można dorzucać je do innych posiłków - doskonale urozmaicają smak kanapek, deserów, a nawet zwykłej wody mineralnej. Orzeźwiający aromat tego zioła sprawdzi się zwłaszcza latem, z tego względu nasza letnia kuchnia powinna pachnieć bazylią!
Ekologia.pl (Alicja Chrząszcz)
Bibliografia
- Makri, Olga & Kintzios, Spiridon. (2008); “Ocimum sp. (Basil): Botany, Cultivation, Pharmaceutical Properties, and Biotechnology”; Journal of Herbs, Spices & Medicinal Plants. 13. 123-150. 10.1300/J044v13n03_10. ;
- “GROWING GUIDE: BASIL”; data dostępu:
- Al-Maskari, M.Y. & Hanif, Muhammad & Al-Maskri, A.Y. & AlAdawi, Samir. (2012); “Basil: A natural source of antioxidants and neutraceuticals. ”; Natural Products and Their Active Compounds on Disease Prevention, pp.463-471;
- “Why everyone should eat basil”; data dostępu:
