Lizaki – właściwości, skład i rodzaje lizaków

Wielu z nas nie wyobraża sobie bez nich dzieciństwa. Lizaki to smakołyki, które bez względu na kształt, kolor czy smak podbija serca młodszych i starszych. Oprócz szeregu zalet lizaki mają jednak jedną wadę – w swojej tradycyjnej wersji są niezdrowe, ponieważ prawie w całości wykonane są z cukru. Z pomocą przychodzimy my z kilkoma przepisami na zdrowszą wersję tego przysmaku. Przyznajcie się, kto chciałby spróbować takich lizaków?

1. Lizak - co to takiego?
2. Jak powstaje lizak?
3. Słodka historia lizaka
4. Właściwości lizaków
5. Kilka pomysłów na lizaki

Lizak - co to takiego?

Lizak to cukierek umieszczony na patyczku, przeznaczony do lizania albo ssania. Tradycyjnie jego głównymi składnikami są cukier i skrobia kukurydziana, ale coraz częściej spotykamy go również w o wiele zdrowszych wersjach.

Ten przysmak występuje w wielu kolorach i kształtach. W jego wnętrzu może znajdować się sok albo guma do żucia. Ku uciesze wielu osób, lizak może być także aromatyzowany ciekawymi zapachami albo barwić język. Interesującą odmianą są lizaki mrożone, które w swojej formie przypominają lody.

Niektórzy producenci pokusili się także o wyposażenie lizaka w zaskakujące niespodzianki, na przykład w patyczek z gwizdkiem lub lizak obracający się w ustach. Lizak zwykle owijany jest w kolorowy papierek z nadrukiem, czasem także nadaje mu się kształt bohaterów z ulubionych dziecięcych bajek i filmów animowanych, dlatego jest bardzo popularnym gadżetem rozdawanym przez wiele firm, kin i banków w ramach promocji. Nierzadko w formie lizaka występuje wiele suplementów diety, które zwykle mają pomóc zwalczyć infekcje gardła i jamy ustnej.

Wiele osób bez lizaków nie wyobraża sobie również wielu uroczystości, m.in. odpustów, gdzie tradycyjnie sprzedaje się lizakowe serca czy kwiatuszki. Z okazji Walentynek zakochani również chętnie obdarowują się tym przysmakiem. Obecnie produkuje się także lizaki na Halloween czy na Boże Narodzenie.

Jak powstaje lizak?

Wielu z nas zastanawia się pewnie, jak się robi lizaki. Wbrew pozorom nie jest to takie trudne. Najpierw roztwór otrzymany ze zmieszania głównych składników jest podgrzewany. Podczas ogrzewania cząsteczki zaczynają poruszać się coraz szybciej i dlatego stają się podobne do płynów. Temperatura, w której zwykle powstają lizaki to około 160 stopni Celsjusza, ale ostateczna wysokość temperatury zależy od konkretnej objętości i zawartości mieszaniny przeznaczonej na lizaki. Po ogrzaniu roztwór jest chłodzony. Podczas procesu chłodzenia zachodzi najważniejszy proces z punktu widzenia tworzenia lizaków nazywany przejściem szklistym. Polega on na przejściu ze stanu ciekłego w stan, gdzie materia ulega zamrożeniu i zaczyna przypominać szkło.

Słodka historia lizaka

Pierwsze lizaki przyrządzano najprawdopodobniej już w starożytności. Zdaniem archeologów Egipcjanie, Arabowie i Chińczycy wytwarzali te słodycze z owoców i orzechów zanurzanych w miodzie, a następnie nabijanych na patyczki. Ta tradycja przetrwała kolejne wieki, bowiem  w średniowieczu w podobny sposób, za pomocą specjalnych patyczków, szlachta jadła gotowany cukier. Słodycze przypominające lizaki podobno chętnie spożywano także w czasie wojny secesyjnej, kiedy to twarde cukierki nakładano na patyczki i ssano. Nawiązania do cukierków na patyku odnajdziemy także w powieściach Charlesa Dickensa z XIX wieku.  Swoją wersję historii powstania lizaków mają również Amerykanie, którzy twierdzą, że lizaki to wynalazek XX-wieczny. Jego autorstwo przypisuje się George'owi Smithowi z New Haven w Connecticut, który w 1908 roku zaczął produkować duże twarde cukierki montowane na patykach. Nazwał je na cześć ówczesnego konia wyścigowego o imieniu Lolly Pop. W 1931 roku określenie ‘’Lollipop’’ stało się znakiem towarowym. W angielskim nazewnictwie sformułowanie to funkcjonuje jednak o wiele dłużej, bo od końca XVIII wieku. Termin „Lollipop” został zarejestrowany przez angielskiego leksykografa Francisa Grose w 1796 roku. Pierwsze wzmianki o ‘’lollipop’’ w jego nowoczesnym kontekście pochodzą z lat 20. XX wieku. Według innej teorii ‘’lollipop’’ to słowo pochodzenia romskiego, które nawiązuje do romskiej tradycji sprzedaży jabłek toffi na patyku. ‘’Czerwone jabłko’’ w języku romskim to ‘’Loli Phaba’’.

Pierwsza nowoczesna, zautomatyzowana produkcja lizaków została uruchomiona przez firmę Racine Confectionery Machine Company. W ciągu godziny maszyna była w stanie nałożyć 2400 cukierków na patyczki. W 1912 roku rosyjski emigrant Samuel Born opatentował urządzenie upraszczające i znacznie przyspieszające proces produkcji lizaków. Niespełna cztery lata później, w 1916 roku, Born został doceniony za ten czyn i w podzięce otrzymał od miasta San Francisco klucze do miasta.

Obecnie lizaki są znane niemal na całym świecie. W krajach skandynawskich, a także w Holandii i Niemczech do lizaków dodaje się tzw. salmiak, czyli słoną lukrecję. Jednymi z najsłynniejszych lizaków na świecie są lizaki Chupa Chups, których identyfikacja wizualna została stworzona przez samego Salvadora Dali.

Właściwości lizaków

Lizaki w swej tradycyjnej formie składają się w większości z cukru i wody. Cukier jest naturalnym paliwem energetycznym dla organizmu.W dużym uproszczeniu: część cukru jest wykorzystywana jako natychmiastowy zastrzyk energii, a część zostaje zmagazynowana do wykorzystania na potem. Na tym jednak kończą się jego walory. Cukier nie zawiera żadnych składników odżywczych ani witamin, a dostarcza nam jedynie puste kalorie.

Trochę inaczej sprawa wygląda w przypadku lizaków, w których znajdziemy aromaty, dodatki smakowe albo witaminy. Wtedy w zależności od składu mamy do czynienia z mniej lub bardziej zdrowym produktem. Wiele suplementów diety, na przykład na ból gardła jest produkowanych w formie lizaków. Jest to o wiele atrakcyjniejsza forma podania tabletki czy syropu.

Na rynku znajdziemy także owoce na patyku podawane na przykład z polewą czekoladową, które również często określane są mianem lizaków. Lizaki-owoce to zdrowsza wersja lizaków znanych nam w wersji tradycyjnej.

Kilka pomysłów na lizaki

Przepis na miodowe lizaki

Składniki:

• 1/3 szklanki miodu
• ¼ łyżeczki cynamonu (opcjonalnie)
• 6 patyczków na lizaki

Przygotowanie:
Połóż patyczki na blaszce pokrytej papierem do pieczenia. Wlej miód do małego rondla i gotuj na małym ogniu przez około 10 minut lub do momentu, aż miód będzie bulgotał. Zmniejsz ogień, by miód dalej się nie gotował. Mieszaj od czasu do czasu. Jeśli nie masz termometru cukierniczego, możesz przetestować miód w inny sposób, wlewając kropelkę lub dwie do miski bardzo zimnej wody. Jeśli miód stwardnieje, jest gotowy. Jeśli pozostaje miękki w dotyku, nadal trzeba trzymać go na ogniu. Gdy miód będzie już gotowy, zdejmij garnek z palnika. Wymieszaj miód i pozwól mu ostygnąć przez minutę lub dwie. Jeśli masz ochotę, dodaj cynamon, i wymieszaj, aby dokładnie połączyć ze sobą wszystkie składniki. Następnie wlej gorącą jeszcze mieszankę na jeden koniec patyczka. Kiedy miód jest bardzo gorący, rozłoży się i utworzy nierówny okrąg. Gdy miód ostygnie, łatwiej będzie Ci stworzyć regularny kształt. W razie potrzeby możesz wyrównać kilka pierwszych lizaków, polewając je na koniec odrobiną miodu. Po całkowitym schłodzeniu lizaków owiń je w przezroczyste, plastikowe folie i zabezpiecz zakręcając je u dołu.


Przepis na lizaki z syropem z agawy

Składniki:

• 2 szklanki organicznego cukru trzcinowego
• ½ szklanki organicznego niebieskiego syropu z agawy
• ½ szklanki organicznego soku z granatów
• foremki do cukierków, lekko nasmarowane
• 15-18 patyczków do lizaków

Przygotowanie:
W garnku z grubym dnem wymieszaj cukier, syrop z agawy i sok. Doprowadź mieszaninę do wrzenia na dużym ogniu. Kontynuuj ogrzewanie, aż mieszanina będzie miała około 160 stopni Celsjusza. Zajmie to od 10 do 15 minut. Zdejmij garnek z ognia. Gdy mieszanina przestanie bulgotać, ostrożnie wlej do foremek. Do wlania mieszaniny można użyć chochli ze stali nierdzewnej. Pamiętaj, by nalewać ją szybko, ponieważ mieszanina w krótkim czasie stwardnieje. Jeśli do tego dojdzie, podgrzej ją ponownie, pozwól jej zmięknąć i kontynuuj napełnianie foremek. Włóż do foremek patyczki do lizaków i pozostaw do ostygnięcia na około 15 minut. Potem wyjmij i jedz ze smakiem.Lizaki to przysmak znany już w starożytności, po który sięgają zarówno dzieci, jak i dorośli. Bogactwo form, kolorów i odmian lizaków przysparza im dodatkową popularność. Chętnie kupuje się je na odpustach, ale także z okazji Walentynek, Halloween czy Bożego Narodzenia. Lizaki to coraz częściej gadżet reklamowy, który ma zapewnić konkretnej instytucji przewagę nad innymi firmami. Stąd tak duża popularność tego smakołyka w bankach czy galeriach handlowych.

Bibliografia

1. “https://diycraftsfood.trulyhandpicked.com/332”; data dostępu: 2019-10-05
2. “http://www.candyhistory.net/candy-origin/history-of-lollipops/”; data dostępu: 2019-10-05
3. “http://mysweetremedy.com/2012/05/18/homemade-lollipops/”; data dostępu: 2019-10-05
4. “https://fountainavenuekitchen.com/honey-lollipops-a-natural-sore-throat-remedy/”; data dostępu: 2019-10-05