Sok z ananasa ‒ właściwości, skład i zastosowanie soku z ananasa

W krajach tropikalnych świeżo wyciskany sok z ananasa jest niezwykle popularnym napojem, doskonale zaspokajającym pragnienie i skutecznie pobudzającym zmysły. Owa popularność skłoniła przemysł spożywczy do produkcji soków z koncentratu, które pojawiają się dziś na półkach supermarketów również w wersji 100% sok ananasowego. Czy przysmak ten ma nam do zaoferowania coś poza egzotycznym smakiem i aromatem?

1. Historia soku z ananasa
2. Produkcja soku z ananasa
3. Czy sok z ananasa jest zdrowy?
4. Przeciwwskazania do picia soku z ananasa
5. Jak można wykorzystać sok z ananasa?
6. Sok z ananasa w kuchni
7. Inne napoje z sokiem z ananasa

Ananas jadalny (Ananas comosus) to najbardziej istotny ekonomicznie owoc należący do rodziny botanicznej bromeliowatych. Oryginalnie pochodzący z Ameryki Południowej, od XIX w. jest masowo hodowany na plantacjach całego świata - tam oczywiście, gdzie klimat na to pozwala, a więc w strefie tropikalnej oraz w szklarniach. Największym producentem ananasów w skali globalnej jest obecnie Tajlandia.

Historia soku z ananasa

Ananasy na większą skalę uprawiali już Aztekowie i Majowie, co jest o tyle imponujące, że każda roślina produkuje zaledwie jeden owoc rocznie. Tradycyjni mieszkańcy Ameryki wykorzystywali owoce głównie jako pokarm, choć z ich psującego się miąższu sporządzali również truciznę do strzał, zaś ze skórek przyrządzali fermentowany napój tepache. Do dziś cieszy się on popularnością w Meksyku jako niskoalkoholowa alternatywa dla piwa, a we współczesnym Tepache ok. 10% stanowi sok z ananasa.

Krzysztof Kolumb sprowadził ananasy do Hiszpanii, nazywając je indiańskimi szyszkami. Owoce początkowo jednak podbijały Europę raczej jako egzotyczne dekoracje niż faktyczny przysmak, a dopiero z czasem stały się na tyle popularne, że ich plantacje rozprzestrzeniły się wokół całego równika. Pod koniec XIX w. ananasy zaczęto uprawiać masowo na Hawajach, gdzie w 1911 r. miało miejsce przełomowe odkrycie: Henry Ginaca, pracownik tamtejszej kompanii Dole, opracował pierwszą maszynę do mechanicznego obierania ananasów i pozbawiania ich twardego rdzenia.

Dopiero w latach 30-tych XX w. zaczęto jednak produkować sok z ananasa na skalę komercyjną. Puszkowany napój doskonale wpisał się w popularną już wówczas modę na soki śniadaniowe, stymulując olbrzymi popyt w Stanach Zjednoczonych.

Produkcja soku z ananasa

Od roku 1984 produkcja soku z ananasa na świecie wzrosła czterokrotnie, osiągając w 2016 r. ilość ponad 5.6 milionów ton. Obejmuje ona zarówno proste soki powstające z wyciskania w tłoczniach oczyszczonych kawałków ananasa, jak i produkty skomplikowanego procesu tłoczenia, kondensacji, aromatyzacji i klaryfikacji. Podstawowe wyzwania technologiczne obejmują redukcję kwaśności oraz ograniczenie obecności drobnoustrojów chorobotwórczych z jednoczesnym zachowaniem naturalnej zawartości witamin, minerałów i antyoksydantów. W praktyce kupowany w kartonikach sok z ananasa poddawany jest zwykle filtracji i pasteryzacji, a dodatkowo czasem odwróconej osmozie, homogenizacji wysokociśnieniowej oraz naświetlaniu UV. Wszystkie te działania mają za zadania poprawić jakość i walory konsumpcyjne soku.

Czy sok z ananasa jest zdrowy?

Sok z ananasa od stuleci wykorzystywany był w celach zdrowotnych, m.in. do redukcji wysokiej temperatury ciała, wzmożenia perspiracji, likwidowania brodawek czy ograniczania kaszlu. W jednym ze studiów z 2010 r. wykazano wręcz, że może ona wspomagać zwalczanie gruźlicy!Jeśli chodzi o wartości odżywcze, sok z ananasa jest szczególnie bogaty w mangan, miedź, witaminę B6 oraz witaminę C. Z tego punktu widzenia sprzyja gospodarce energetycznej organizmu, syntezie tkanki oraz silnej odporności. Ponadto zawiera mniejsze ilości żelaza, wapnia, fosforu, cynku, choliny, witaminy K oraz innych witamin z grupy B.

Na uwagę zasługuje jednak przede wszystkim bogactwo antyoksydantów - nie tylko witaminy C, ale także beta-karotenu oraz flawonoidów odpowiedzialnych za ograniczanie stanów zapalnych w organizmie. I podczas gdy ta właściwość łączy większość soków owocowych, sok z ananasa wyróżnia się przede wszystkim zawartością bromelainy – enzymu, który usprawnia proces trawienia, wzmaga organizm w walce z drobnoustrojami, a także aktywnie zwalcza stany zapalne, szczególnie w kontekście chorób zatok przynosowych. Bromelaina zawiera proteazy i proteinazy, które pomagają rozkładać skonsumowane związki białkowe, ograniczając jednocześnie stany zapalne żołądka i jelit. Badania prowadzone na zwierzętach dowiodły, że bromelaina może wręcz zwalczać bakterie odpowiedzialne za rozwój biegunki.

Z różnych studiów wynika ponadto, że sok z ananasa może:

• być pomocny przy zwalczaniu skutków kontuzji oraz bólów związanych z osteoartretyzmem oraz reumatoidalnym zapaleniem stawów;
• wspomagać walkę z infekcjami dróg oddechowych;
• redukować ryzyko rozwoju chorób serca oraz zakrzepicy żył, a także minimalizować objawy dusznicy bolesnej i przejściowych ataków niedokrwiennych;
• potencjalnie przeciwdziałać określonym typom nowotworów.

Przeciwwskazania do picia soku z ananasa

Ogólnie rzecz biorąc, sok z ananasa jest bezpieczny dla większości społeczeństwa. Ze względu na zawartość bromelainy powinny się go jednak wystrzegać osoby przyjmujące antybiotyki oraz leki rozrzedzające krew. Jako napój kwaśny może również powodować u niektórych ludzi zaostrzenie przebiegu choroby refluksowej. Wreszcie, należy pamiętać, że sok z ananasa jest bogaty w cukier, ale ubogi w błonnik – w rezultacie większe ilości soku (ponad 150 ml dziennie) mogą zwiększać ryzyko rozwoju cukrzycy typu II oraz nadwagi. W celu minimalizacji tego ryzyka dietetycy polecają rozwadniać sok 1:1 z wodą.

Jak można wykorzystać sok z ananasa?

Otwarty kartonik soku z ananasa może być nie tylko klasycznym napojem. Wlany do specjalnych foremek i włożony do zamrażalnika daje fantastyczne lodowe lizaki – tanie i stosunkowo niskokaloryczne. Jeśli natomiast sok połączymy ze owocami takimi jak banany czy mango, zmiksujemy i zamrozimy otrzymamy bardzo atrakcyjne tropikalne lody.

Sok z ananasa może także być dodatkiem do sałatek owocowych, tym bardziej, że jego antyoksydacyjne właściwości chronią jabłka i banany przed brązowieniem. Sok ten doskonale spełnia również rolę słodzika do ciast, owsianek, dipów owocowych czy deserów, a niektórzy wręcz zastępują nim mleko lub wodę w przepisie na naleśniki.

Poza tym sok z ananasa jest doskonałą bazą dla marynat do mięsa – zwłaszcza kurczaka i wieprzowiny, doskonale komponując się z ostrymi, egzotycznymi sosami i przyprawami. Zawarta w nim bromelaina znakomicie zmiękcza mięso, zaś dzięki wysokiej zawartości cukru posiada on wręcz właściwości karmelizujące! Można go wręcz wykorzystywać do przyrządzania słynnego sosu Teriyaki.

Sok z ananasa w kuchni

Ciasto z sokiem z ananasa

Składniki:

• 3 szklanki mąki
• 3/4 szklanki miękkiego masła
• ½ szklanki soku z ananasa
• 4 jaja
• 3/4 szklanki cukru
• 1 łyżeczka esencji waniliowej
• 1 łyżeczka proszku do pieczenia
• ½ łyżeczki sody
• ½ łyżeczki soli kamiennej

SOS:

• 1 szklanka cukru pudru
• ¾ szklanki soku z ananasa
• 4 łyżki masła

Przygotowanie:
Masło ubijamy z cukrem za pomocą miksera. Dodajemy po jednym jajku. Wszystkie sypkie składniki łączymy, mieszamy i stopniowo dodajemy do masy, miksując na wolnych obrotach. Dolewamy sok z ananasa, miksujemy i wylewamy do natłuszczonej i wysypanej mąką blachy. Pieczemy 35 minut w temperaturze 180 stopni C. W międzyczasie w małym garnuszku łączymy sok z ananasa, cukier puder i masło. Ogrzewamy do całkowitego rozpuszczenia. Wyjęte z pieca ciasto dziurkujemy patykiem do szaszłyków, a następnie polewamy ciepłym sosem. Pozostawiamy do całkowitego ostygnięcia i wsiąknięcia sosu. Kroimy na zimno.


Kurczak w sosie ananasowym

Składniki:

• 1 kilogram piersi z kurczaka bez kości
• ¼ szklanki oliwy z oliwek
• 2 łyżki skrobi kukurydzianej

MARYNATA:

• 1 szklanka sosu z ananasa
• 1/3 szklanki cukru brązowego
• 2 łyżki soku z cytryny
• 2 łyżki ketchupu
• 2 łyżki octu balsamicznego
• 1 łyżka sosu sojowego
• 1 łyżka musztardy Dijon
• ½ łyżeczki sosu sriracha
• 1 łyżeczka suszonego czosnku
• 1 łyżeczka soli morskiej
• ½ łyżeczki suszonego imbiru
• ½ łyżeczki suszonej cebuli

Przygotowanie:
Wszystkie składniki marynaty łączymy w słoiku i wstrząsamy energicznie. 1/3 marynaty łączymy z oliwą z oliwek i wlewamy do dużego plastikowego worka. Umyte i osuszone mięso kroimy na kawałki i wkładamy do worka. Wstrząsamy, aby marynata pokryła mięso, szczelnie zamykamy i umieszczamy w lodówce na 3-4 godziny. Po wyjęciu pozostawiamy w cieple na 20 minut, a następnie osuszamy i układamy na rozgrzanym grillu. Opiekamy po 6-7 minut z każdej strony. Pozostałą część marynaty łączymy ze skrobią kukurydzianą i gotujemy na małym ogniu do zgęstnienia. Upieczone mięso smarujemy obficie sosem i podajemy. Pozostałości sosu można wykorzystać jako polewę do ryżu podanego do kurczaka.

Inne napoje z sokiem z ananasa

Na bazie soku z ananasa da się przyrządzać również inne napoje, zwłaszcza popularne w ostatnich czasach smoothie. Z mrożonymi owocami, warzywami, twarogiem, jogurtem, a także zdrowymi nasionami tworzy pożywne, pełne błonnika koktajle o przyjemnym, lekko egzotycznym smaku. Na letnie upały niezastąpiony jest natomiast sok ananasowy z wodą gazowaną, lodem i miętą – taka domowa lemoniada to zdrowszy i ciekawszy w smaku zamiennik dla słodzonych napojów. Wreszcie, miłośnicy terapii naturalnych polecają również owocowe lekarstwo na kaszel w postaci soku z ananasa połączonego z czarnym pieprzem, solą i miodem. Aż szkoda nie spróbować!

Bibliografia

1. Megan Ware; “Five possible health benefits of pineapple juice”; data dostępu: 2020-07-10
2. Menouwesso H. Hounhouigan i in.; “Effect of Processing on the Quality of Pineapple Juice”; data dostępu: 2020-07-10
3. Alina Petre; “7 Emerging Benefits of Pineapple Juice”; data dostępu: 2020-07-10
4. Dr.Sujata Pandit Sharma i in.; “A Study on Nutritional Efficacy of Pineapple Juice in the Treatment of Bronchial Asthma”; data dostępu: 2020-07-10
5. Pineapple Juice; “Pineapple JuNauman Khalid i in.ice” ”; Handbook of Functional Beverages and Human Health, 2016;