Zupa grochowa (grochówka) – właściwości i skład. Przepis na zupę grochową

Zupa grochowa kojarzy się przede wszystkim z wojskiem i kuchnią polową. Nie ma się co dziwić, bo to jedna z najbardziej treściwych polskich zup, która zapewnia uczucie sytości na bardzo długo. Przy okazji jest smaczna, zdrowa, tania i łatwa w przygotowaniu. Grochówka zazwyczaj stanowi podstawową pozycję w menu na wszelkiego rodzaju imprezach plenerowych. Chociaż nie każdy jest jej miłośnikiem, grochówka nadal cieszy się ogromną popularnością w naszym kraju. Co warto wiedzieć o zupie grochowej? Jak przygotować domową grochówkę?

1. Zupa grochowa – co to takiego?
2. Właściwości prozdrowotne zupy grochowej
3. Zupa grochowa w kuchni
4. Czy warto jeść zupę grochową?

Zupa grochowa – co to takiego?

Zupa grochowa, nazywana również grochówką, to zupa ciesząca się dużą popularnością w kuchni polskiej. Jak sama nazwa wskazuje, to zupa na bazie łuskanego grochu, z dodatkiem warzyw (ziemniaków, cebuli i czosnku), przypraw (majeranek, liście laurowe, ziele angielskie, sól i pieprz) oraz solidną porcją mięsa (wędzony boczek, kiełbasa). Mówi się, że prawdziwa grochówka powinna być tak bogata w składniki, żeby wetknięta w nią łyżka stała prosto. Musi być wyrazista i dobrze zagęszczona, tak aby stanowić pełen dwudaniowy i pełnowartościowy obiad. Najlepszym dodatkiem do zupy grochowej jest pajda świeżego chleba (najlepiej razowego lub żytniego), ale można ją również podawać np. z grzankami, groszkiem ptysiowym albo udekorować posiekaną świeżą natką pietruszki lub kawałkami chrupiącego boczku.

Grochówka silnie kojarzona jest jako wojskowa zupa, głównie dlatego, że rozgrzewa, nasyca oraz dodaje energii. To właśnie grochówka stała się ulubioną zupą wojskowych, ponieważ miała zregenerować wyczerpane ćwiczeniami ciało żołnierza, ale także zapewniała uczucie sytości na długi czas, a zajadana pajdą chleba całkowicie wystarczała na resztę dnia, zamiast dwudaniowego obiadu. Zupa grochowa miała stanowić podstawowy posiłek na poligonie, w stołówkach zakładowych i podczas harcerskich biwaków. Poza tym grochówka stanowi tanie, pożywne i łatwe w przygotowaniu pożywienie. Zupa grochowa bardzo często pojawia się w jadłodajniach podczas plenerowych imprez masowych. Jak się okazuje, zupa grochowa to nie tylko przysmak mundurowych, bo historia grochówki sięga znacznie głębiej.

Zupa grochowa znana była już w czasach starożytnych. Około 500-400 r. p. n. e. Grecy i Rzymianie uprawiali rośliny strączkowe, a w tym okresie uliczni sprzedawcy w Atenach mieli sprzedawać rozgrzewającą zupę na bazie łuskanego grochu. Zupa grochowa zagościła na stołach polskich chłopów i mieszczan, wpisując się do historii staropolskiej kuchni. Obok rosołu, krupniku czy barszczu stanowiła jedną z propozycji obfitego, zdrowego i smacznego obiadu. Dawniej była to zupa typowo jarska, ale z czasem zaczęto wzbogacać ją plasterkami wędzonej kiełbasy i boczku. Dzisiaj trudno wyobrazić sobie prawdziwą zupę grochową bez tych składników. Co ciekawe, po raz pierwszy przepis na oryginalną zupę grochową pojawił się w książce „Kuchnia Polska” z 1972 roku. 

Właściwości prozdrowotne zupy grochowej

Okazuje się, że zupa grochowa to nie tylko jedna z najsmaczniejszych i treściwych, ale także jedna z najzdrowszych polskich zup. Wszystko za sprawą obecności grochu, który stanowi podstawę tej zupy. Groch to bogate źródło błonnika pokarmowego, który odpowiada za właściwy metabolizm naszego organizmu, reguluję pracę jelit, a tym samym sprzyja odchudzaniu oraz utrzymaniu szczupłej sylwetki. Błonnik daje uczucie sytości na długi czas oraz pobudza jelita do działania. Substancja ta wpływa również na zmniejszenie wchłaniania złego cholesterolu, a także sprzyja profilaktyce cukrzycy skutecznie obniżając poziom glukozy we krwi po posiłkach. Dzięki temu nasz organizm jest chroniony przed rozwojem różnych chorób układu krwionośnego.

Grochówka to bogactwo minerałów, takich jak - cynk, fosfor, magnez, miedź, potas, sód, wapń i żelazo. Miedź zapobiega powstawaniu chorób kości i nerek, dba o prawidłową pracę mózgu oraz zwiększa odporność. Cynk dba o układ odpornościowy oraz poprawia stan włosów i paznokci. Potas sprawuje kontrolę nad pracą naszych mięśni oraz umożliwia generowanie impulsów elektrycznych w komórkach naszego ciała, w tym w komórkach mięśni serca. Fosfor warunkuje prawidłowa pracę nerek oraz niweluje bóle stawów. Magnez to istotny budulec tkanki kostnej oraz dba o utrzymanie odpowiedniego ciśnienia krwi. Wpływa także na pracę serca zmniejszając ryzyko choroby niedokrwiennej i arytmii. Wapń stanowi podstawę tkanki łącznej, kości i zębów. Bierze udział w krzepnięciu krwi, regulacji niektórych hormonów, skurczu mięśni szkieletowych i serca, przewodzi impulsy nerwowe oraz dzieli i regeneruje komórki.

Poza minerałami, zupa grochowa zawiera wiele cennych witamin: witamina C, A, E, K, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3 i B6) oraz kwas foliowy. Witaminy z grupy B odpowiadają głównie za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego: łagodzą napięcie nerwowe, poprawiają nastrój i sprawność intelektualną. Witamina E, nazywana również witaminą młodości, to mocny przeciwutleniacz, który przyczynia się m.in. do opóźniania procesów starzenia. Wpływa także na prawidłową krzepliwość krwi oraz zapewnia odpowiednią ruchliwość mięśni i obniża stężenie "złego" cholesterolu w organizmie. Witamina A jest niezbędna w procesie widzenia, wzmacnia układ odpornościowy i może zapobiegać rozwojowi nowotworów.Co zyskamy zajadając się aromatyczną grochówką? Bogate substancje odżywcze zawarte w grochu oraz pozostałych warzywach zapewniają prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu. Duże ilości błonnika pokarmowego dobrze działają na układ trawienny. Zupa grochowa przeciwdziała zakwaszaniu organizmu, wspomaga układ nerwowy, łagodzi skutki stresu oraz pomaga zapobiegać stanom lękowym i depresji. W grochówce kryje się też sporo przeciwutleniaczy, które opóźniają oznaki starzenia się oraz wykazują działanie antynowotworowe. Grochówka wykazuje niski indeks glikemiczny, dlatego też osoby chorujące na cukrzycę powinni ją włączyć do swojej codziennej diety. Dobrze działa także w diecie osób zmagających się z nadciśnieniem tętniczym i borykającymi się z chorobami nerek.

Zupa grochowa w kuchni

Przepis na domową zupę grochową

Składniki:

• 1 kg kiełbasy śląskiej lub zwyczajnej
• 500 g wędzonego boczku
• 700 g łuskanego grochu
• 500 g ziemniaków
• 3 litry wody
• 2 cebule
• 3 ząbki czosnku
• 1 łyżka majeranku
• 2 liście laurowe
• sól kamienna i pieprz zielony

Przygotowanie:
Groch moczymy przez całą noc lub minimum 3 godziny. W dużym garnku gotujemy 3 litry wody, dodajemy namoczonych groch i liście laurowe. Ziemniaki obieramy i kroimy w kosteczkę, zalewamy zimną wodą i odstawiamy na chwilę. Boczek kroimy w kostkę, cebulę drobno siekamy a kiełbasę kroimy na plasterki. Na suchej patelni podsmażamy boczek i przekładamy do garnka z gotującym się grochem. Na tej samej patelni, na wytopionym z boczku tłuszczu wrzucamy cebulę, chwilę smażymy i przekładamy do garnka z zupą. Wywar doprawiamy czosnkiem, majerankiem, solą i pieprzem. Porządnie mieszamy i gotujemy przez około 1 godzinę. Po tym czasie dodajemy ziemniaki, przykrywamy i gotujemy jeszcze przez 15 minut. Na koniec dodajemy podsmażoną kiełbasę i zagotowujemy. Zupę grochową serwujemy ze świeżym chlebem.Przepis na wegańską zupę grochową

Składniki:

• 2 szklanki grochu
• 1 cebula
• 2 ząbki czosnku
• 4 liście laurowe
• 4 ziarna ziela angielskiego
• 1 łyżeczka papryki wędzonej
• 2 ziemniaki
• 1 marchewka
• ¼ pietruszki
• ¼ bulwy selera
• 1 łyżka majeranku
• ½ łyżeczki lubczyku
• ½ łyżeczki mielonej kolendry
• 2 łyżki sosu sojowego
• 4 łyżki oleju roślinnego
• sól morska i pieprz biały

Przygotowanie:
Groch moczymy przez cała noc lub zalewamy wrzątkiem i odstawiamy na minimum 2 godziny. Zagotowujemy 2 l wody. W międzyczasie obieramy warzywa i kroimy w drobną kostkę, zaś czosnek przepuszczamy przez praskę. Na dnie dużego garnka rozgrzewamy olej, dodajemy cebulkę, liście laurowe, ziele angielskie, wędzona paprykę i smażymy na małym ogniu przez około 5 minut. Następnie dodajemy pokrojone wszystkie warzywa i pozostałe zioła, dokładnie mieszamy i dusimy przez kolejne 5 minut. Groch razem z wodą wlewamy do podsmażanych warzyw i gotujemy pod przykryciem przez godzinę. Na koniec doprawiamy do smaku solą, pieprzem i sosem sojowym. Zupę serwujemy z kromką świeżego chleba.
Przepis na przecieraną zupę grochową

Składniki:

• 1 kg chudych żeberek wieprzowych
• 1 pietruszka
• 1 cebula
• ½ kg żółtego grochu łupanego w połówkach
• kawałek chudego, wędzonego boczku
• 4 ziemniaki
• 1 marchewka
• 1 listek laurowy
• 3 ziela angielskie
• 2 łyżki suszonego majeranku
• sól himalajska i pieprz czerwony

Przygotowanie:
W dużym garnku gotujemy lekko osoloną wodę wraz z pokrojonymi żeberkami wieprzowymi. Wyjmujemy powstałe szumowiny i gotujemy pod przykryciem przez 40 minut. Do wywaru dodajemy obrana pietruszkę, cebule oraz opłukany groch. Dodajemy pokrojony boczek i gotujemy przez 15 minut, od czasu do czasu mieszając. Ziemniaki obieramy i kroimy w kosteczkę, dokładamy do zupy. Następnie dorzucamy obraną marchewkę, ziele angielskie i liść laurowy. Gotujemy przez kolejne 30 minut. Pod koniec gotowania doprawiamy do smaku solą i pieprzem oraz dużą ilością majeranku. Po wyjęciu mięsa, miksujemy zupę na jednolitą masę. Krem grochówkowy serwujemy z grzankami (albo groszkiem ptysiowym), pokrojoną natką pietruszki albo kawałkami chrupiącego boczku.

Czy warto jeść zupę grochową?

Zupa grochowa to popularna polska zupa, ale jest nieco specyficzna. Nie każdy jest jej miłośnikiem, niektórzy nawet mają obawy przed jej spożywaniem, głównie ze względu na zawartość „wybuchowego” grochu. Nie ma czego się bać, tylko małymi kroczkami przekonywać się do niej. Bo grochówka to bogactwo substancji odżywczych, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Natomiast jej aromatyczny smak sprawia przyjemność naszym kubkom smakowym. Poza tym jest sycąca i łatwa w przygotowaniu, chociaż nieco czasochłonna. Grochówka powinna częściej gościć w naszym jadłospisie.

Bibliografia

1. “https://www.livestrong.com/article/478026-what-are-the-benefits-of-pea-soup/”; data dostępu: 2020-05-28
2. “https://www.bettycrocker.com/recipes/split-pea-soup/6fe46425-366d-4c2f-b68c-1dc824391f60”; data dostępu: 2020-05-28
3. “https://healthyeating.sfgate.com/advantages-split-pea-soup-4353.html”; data dostępu: 2020-05-28
4. “https://www.thespruceeats.com/polish-split-pea-soup-zupa-grochowka-1137142”; data dostępu: 2020-05-28
5. “https://polishhousewife.com/polish-split-pea-soup/”; data dostępu: 2020-05-28
6. “https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/174561/nutrients”; data dostępu: 2020-05-28