Olej z amarantusa – właściwości i działanie. Jak stosować olej z amarantusa?

Olej z amarantusa to kolejna propozycja nietypowego oleju roślinnego, który oferuje unikalne korzyści zarówno w kontekście zdrowia, jak i pielęgnacji urody. Nietani i niełatwo dostępny, staje się mimo wszystko coraz częstszym składnikiem pożywienia, kosmetyków, a także leków. Zobacz jak można wykorzystać olej z amarantusa w domowej kuchni i łazience!

1. Produkcja oleju z amarantusa
2. Skład oleju z amarantusa
3. Zdrowotne właściwości oleju z amarantusa
4. Kulinarne wykorzystanie oleju z amarantusa
5. Olej z nasion amarantusa dla urody
6. Maska na włosy z olejem z amarantusa
7. Olej z amarantusa – czy warto?

Amarantus, inaczej szarłat, to jednoroczna roślina pochodząca z Ameryki Południowej, która w czasach Azteków była równie popularna jak kukurydza. Niestety, dominacja Hiszpanów na kontynencie spowodowała utratę zainteresowania i drastycznych spadek produkcji tego cennego pseudozboża, które dopiero od ostatnich dwóch dekad cieszy się na świecie ponowną popularnością. Nasiona pięknie kwitnącego amarantusa mogą być konsumowane jako kasza, ale służą również do produkcji mąki oraz oleju.

Produkcja oleju z amarantusa

Na świecie rozpoznaje się dziś ponad 70 gatunków zaliczanych do rodzaju Amaranthus, ale olej produkuje się jednak zaledwie z dwóch: szarłatu zwisłego (A. cruentus) oraz szarłatu końskiego (A. hypochondriacus) uprawianych poza Ameryką Południową również w Afryce, USA, Chinach, Indiach i Rosji. Sam proces produkcji jest nieustannie udoskonalany z powodu dość niskiego uzysku – zawartość tłuszczu w nasionach stanowi niestety zaledwie 5-8%.

Klasyczna, mniej efektywna metoda obejmuje tłoczenie nasion szarłata na zimno za pomocą specjalnych pras. Obecnie jednak coraz częściej nasiona są zazwyczaj poddawane silnej abrazji, a następnie łączone z heksanem lub powierzchniowym dwutlenkiem węgla, które działają jako rozpuszczalniki. Uzyskany za pomocą chemicznej ekstrakcji olej jest zazwyczaj poddawany rafinacji i wybielaniu, dając w efekcie intensywnie żółtą substancję podobną do oleju kukurydzianego. Technologia ekstrakcji może oczywiście wpływać na skład produktu.

Skład oleju z amarantusa

Olej z amarantusa pochodzący z zaufanego źródła jest produktem wegańskim, organicznym, pozbawionym organizmów genetycznie modyfikowanych, wolnym od konserwantów. Ma lejącą konsystencję nawet w niskich temperaturach, a przy tym pozostaje stabilny także w wysokich. Pod względem chemicznym jest doskonałym źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, przede wszystkim kwasu linolowego, zaliczanego do grupy omega 6 (46-50% zawartości) oraz kwasu oleinowego, zaliczanego do grupy omega 9 (ok. 28%), a także nasyconego kwasu palmitynowego (ok. 21%). Ponadto w mniejszych ilościach zawiera kwas stearynowy oraz kwas alfa-linolenowy, będący cennym dla zdrowia kwasem z grupy omega 3.

Szczególną popularność olej z nasion amarantusa zawdzięcza jednak wysokiej ilości skwalenu, którego jest najlepszym roślinnym źródłem (ok. 4-7%). Przypomnijmy, że skwalen to związek z rodziny terpenów, którego najwięcej znaleźć można w oleju z wątroby rekina i wieloryba. Dla wegan olej amarantusowy jest więc pod tym względem niezastąpiony.

Poza tym w oleju z amarantusa znajdziemy również cenne fitosterole w ilościach zdecydowanie przewyższających inne oleje roślinne, np. olej kokosowy, sezamowy czy z siemienia lnianego. Wreszcie, na uwagę zasługują również liczne tokoferole oraz tokotrienole, czyli pochodne witaminy E o działaniu antyoksydacyjnym. Z innych przeciwutleniaczy w oleju z amarantusa znajdziemy także karotenoidy, takie jak luteina i zeaksantyna.

Zdrowotne właściwości oleju z amarantusa

Choć trudno go określić jak typowy produkt kulinarny, olej z amarantusa jest przede wszystkim cennym składnikiem diety. Dodawany do posiłków bądź stosowany jako suplement odznacza się wymiernym korzystnym wpływem na ludzkie zdrowie. Przede wszystkim więc podkreśla się dobroczynność kwasów tłuszczowych oraz skwalenu na układ krążenia i ryzyko związane z chorobami serca.

Chomiki, którym w ramach eksperymentu podawano olej z amarantusa, doznały pozytywnych zmian w profilu lipidowym krwi – ich „zły” cholesterol LDL spadł o 15-22%, podczas gdy „dobry” uległ podwyższeniu (Berger, 2003). W innym badaniu olej podawano pacjentom z nadciśnieniem oraz chorobą wieńcową serca. Suplementacja spowodowała obniżenie poziomu ciśnienia, a nawet spadek wagi ciała. U uczestników zanotowano również zmniejszenie częstotliwości bólów głowy, zadyszki, słabości, zmęczenia, a także obrzęku kończyn dolnych (Martirosyan, 2007).  Z tego sama badania wysunięto również wnioski, że dieta bogata w olej z amarantusa dzięki wysokiemu poziomowi antyoksydantów może redukować ryzyko chorób przewlekłych takich jak cukrzyca. Zalecana dawka wynosiła 18 ml oleju dziennie.

Z innych badań naukowych wynika również, że olej z szarłatu jest obiecującym antyoksydantem, związkiem antytoksycznym, a przede wszystkim skutecznie chroni komórki wątroby. Szczury, którym podawano olej w wysokich dawkach miały znacznie niższe markery stanu zapalnego wątroby we krwi niż grupa kontrolna, a i morfologiczna analiza wykazała znacznie lepszy stan tego kluczowego narządu. Podejrzewa się więc, że olej z nasion amarantusa może prezentować potencjał w zakresie przeciwdziałania marskości wątroby (Nikolaevsky, 2014).

Z innych eksperymentów wynika również, że olej z amarantusa może:

• ograniczać ryzyko rozwoju miażdżycy (Soyibion, 2018);
• obniżać poziom glukozy mierzonej na czczo z krwi i zwiększać poziom wrażliwości komórek ciała na insulinę (Mosza, 2020);
• zwalczać wrzody żołądka i chroniczne zapalenie żołądka spowodowane infekcją Helicobacter pylori (Cherkas, 2018);
• poprawiać zmienność rytmu serca u sportowców (Yelisyeyeva, 2012).

Kulinarne wykorzystanie oleju z amarantusa

Olej z amarantusa jest uniwersalnie smacznym i niepowodującym uczuleń produktem nie zawierającym glutenu. Subtelny smak pasuje zarówno do słonych, jak i słodkich dań, a odporność na wysokie temperatury sprawia, że może być wykorzystywany także do gotowania i pieczenia. Ze względu na cenę i zawartość antyoksydantów nie poleca się go jednak do smażenia - po prostu szkoda!
Generalnie, olej z amarantusa warto dodawać do sałatek jako składnik dressingów, a także do go gotowanych warzy potrzebujących okrasy. Wzbogaca on również konsystencję zup, koktajli i dipów jogurtowych, a szczególnie dobrze pasuje do pomidorów, komosy ryżowej i amarantusa, ziół, mięs oraz warzyw strączkowych.

Olej z nasion amarantusa dla urody

Wysoki poziom skwalenu, który naturalnie produkowany jest w ludzkiej skórze (niestety, w coraz mniejszej ilości wraz upływem czasu), sprawia, że olej z amarantusa jest doskonale absorbowany przez naskórek. W przeciwieństwie do innych olejów, które często tworzą jedynie tłustą warstwę na powierzchni skóry, olej z nasion amarantusa nawilża i odżywia dogłębnie tkankę, nie powodując zatykania porów. Ma przy tym działanie przeciwzapalne, odmładzające, głównie dzięki witaminie E i innym antyoksydantom, oraz regenerujące. Stąd poleca się go:

• do masażu twarzy dojrzałej;
• jako dodatek do kremów i mleczek do cery;
• jako zmywacz do makijażu oczu;
• jako środek do masażu skóry głowy, w celu stymulacji wzrostu włosów i redukcji świądu;
• jako składnik odmładzających i odżywczych maseczek do twarzy; np. w połączeniu z glinką.

Łatwo się domyśleć, że olej z amarantusa jest cenionym składnikiem komercyjnych kosmetyków, przy czym jego pożądana koncentracja powinna zdaniem naukowców wynosić między 0.1 a 5% (Wolosik, 2017). Z badań wynika wręcz, że może on chronić komórki skóry przed szkodliwym działaniem promieni UVA!

Maska na włosy z olejem z amarantusa

Składniki:

• ¼ szklanki oleju kokosowego
• 5 ml oleju z amarantusa
• 10 kropli olejku lawendowego

Przygotowanie:
W miseczce łączymy wszystkie składniki i ręcznie mieszamy. Palcami aplikujemy mieszankę na skórę głowy i rozsmarowujemy na całej długości włosów, aż po końcówki. Przeczesujemy włosy grzebieniem o szerokich ząbkach, aby równomiernie rozprowadzić olej. Całość zawijamy ciepłym, wilgotnym ręcznikiem i pozostawiamy na głowie 60 minut. Po tym czasie dokładnie zmywamy szamponem i ciepłą wodą.

Olej z amarantusa – czy warto?

Podsumowując, olej z amarantusa może na pewno konkurować z najzdrowszymi olejami roślinnymi oraz zwierzęcymi. Już łyżka dziennie z największym prawdopodobieństwem wywrze korzystny wpływ choćby na ryzyko chorób serca i chronicznych chorób zapalnych. Kobietom na pewno spodoba się również silnie odmładzające i regenerujące działanie oleju w odniesieniu do skóry oraz włosów. Trudno się dziwić, że współczesny przemysł farmakologiczny z coraz większym zainteresowaniem odnosi się do oleju z nasion amarantusa i już dziś stanowi on szeroko reklamowany suplement diety. Może się więc okazać po raz kolejny, że szarłat jest starożytną receptą na zdrowie, którą ludzkość niepotrzebnie odrzuciła na tyle setek lat!

Bibliografia

1. Grand View Research; “Amaranth Seed Oil Market Size, Share & Trends Analysis Report By Application, Regional Outlook, Competitive Strategies, And Segment Forecasts, 2019 To 2025”; grandviewresearch.com; 2021-01-13
2. Katarzyna Wolosik i in.; “The Possible Pre- and Post-UVA Radiation Protective Effect of Amaranth Oil on Human Skin Fibroblast Cells”; ncbi.nlm.nih.gov/; 2021-01-13
3. Parisa Nasirpour-Tabrizi i in.; “Amaranth Seed Oil Composition ”; intechopen.com; 2021-01-13
4. Danik M Martirosyan i in.; “Amaranth oil application for coronary heart disease and hypertension ”; ncbi.nlm.nih.gov; 2021-01-13
5. V. A. Nikolaevsky i in.; “Hepatotropic, antioxidant and antitoxic action of amaranth oil”; ffhdj.com; 2021-01-13