Pszenica frikeh to tradycyjne zboże, które wraca do łask na fali zainteresowania dietą etniczną i zdrową żywnością. Pomimo egzotycznej nazwy nie mówimy jednak o dawno zapomnianym gatunku, ale o niedojrzałej, zielonej pszenicy, którą poddano procesowi prażenia. W Egipcie, Libanie, Syrii i Jordanii pszenica frikeh jest od wieków tradycyjnym przysmakiem, dziś powoli odkrywanym przez szeroki świat.
- Pszenica frikeh - tradycja przygotowywania
- Właściwości odżywcze pszenicy frikeh
- Jak smakuje pszenica frikeh?
- Kulinarne zastosowanie pszenicy frikeh
- Pszenica frikeh w kuchni
- Pszenicę frikeh zamiennik w przepisach
Sama nazwa frikeh, pisanym także jako „freekeh”, pochodzi z języka arabskiego i oznacza „trzeć”. W tekstach pisanych po raz pierwszy pojawia się w książce kucharskiej pochodzącej z XIII-wiecznego Bagdadu w nieco zmienionej postaci: farīkiyya.
Pszenica frikeh - tradycja przygotowywania
Pszenica frikeh produkowana jest głównie w krajach Afryki Północnej oraz regionu Morza Śródziemnego, chociaż wraz z falą popularności rozpoczęto również produkcję w Południowej Australii. Surowcem jest przede wszystkim pszenica durum, którą zbiera się w fazie, gdy kłosy są jeszcze zielone. Potrzeba jednak prawdziwego eksperta, aby trafnie określił optymalny czas żniw. Zboże zbiera się rano, a następnie przez dwie godzin suszy na powietrzu. Następnym etapem jest palenie, które dawniej przeprowadzano na wysuszonych szczątkach innych zbóż, a dziś w tym celu stosuje się palniki propan-butanowe. Proces przeprowadza się zwykle we dwóch ludzi, z których jeden kieruje płomieniem ognia, a drugi przewraca widłami pszenicę. Lekko poczerniałe kłosy są studzone, a następnie młócone w specjalnych maszynach. Uzyskane tym sposobem ziarna są od razu pakowane na sprzedaż, bądź suszone w cieniu, aby nabrały jaśniejszej barwy.Frikeh z owocami berberysu, fot. shutterstock
Właściwości odżywcze pszenicy frikeh
Czy palona zielona pszenica różni się pod względem odżywczym od klasycznej pszenicy? Okazuje się, że owszem. Jest to bowiem wciąż ziarno o znaczącej zawartości glutenu, mogące powodować poważne reakcje u osób cierpiących na celiakię lub nietolerancję, ale dostarcza ciału znacznie więcej korzystnych substancji. Zdaniem naukowców wcześniejszy zbiór pozwala „zamknąć” w ziarnach więcej błonnika oraz cennych białek. Jest to również produkt niskotłuszczowy, pozbawiony sodu i cholesterolu, a za to bogaty w cynk, mangan i żelazo, a także witaminy z grupy B. W porównaniu z ryżem brązowym zawiera zdecydowanie więcej aminokwasów oraz błonnika, przez co polecany jest zwłaszcza weganom, wegetarianom oraz osobom pragnącym schudnąćPonadto w kontekście ogólnego zdrowia pszenica frikeh chwalona jest jako:
- produkt o niskim obciążeniu glikemicznym, pomagający utrzymywać w ryzach poziom glukozy we krwi;
- pokarm chroniący serce poprzez redukcję cholesterolu we krwi oraz bogactwo magnezu i potasu;
- prewencja anemii;
- źródło nierozpuszczalnego błonnika uznawanego za probiotyk – stymuluje on wzrost dobrych bakterii w mikroflorze jelit;
- mineralny sprzymierzeniec zdrowych kości;
- źródło cennych antyoksydantów – luteiny i zeaksantyny – które w sposób ogólny chronią organizm przez starzeniem i stanami zapalnymi spowodowanymi działalnością wolnych rodników, a w szczególności sprzyjają zdrowemu wzrokowi.
Poza tym regularna konsumpcja zielonej pszenicy może skutecznie łagodzić problemy żołądkowe związane z zaparciami, biegunkami oraz zespołem drażliwego jelita, ułatwia odchudzanie oraz wspomaga prawidłowy rozwój masy mięśniowej dzięki zawartości kwasu glutaminowego.
Diagram przedstawiający wartości odżywcze frikeh w 100 g produktu; opracowanie własne na podst. https://draxe.com/nutrition/grains/freekeh/ --
Jak smakuje pszenica frikeh?
Choć podobna z wyglądu, pszenica frikeh w smaku da się łatwo odróżnić od pokrewnego bulguru, przygotowywanego z dojrzałej pszenicy. Specyfika produkcji sprawia bowiem, że ziarna mają wyraźnie wyczuwalną wędzoną, orzechową nutę i dość twardą jak na pszenicę konsystencję. Jest to przede wszystkim gratka dla miłośników ciekawszych aromatów i tekstury „al dente”.Kulinarne zastosowanie pszenicy frikeh
Pszenica frikeh wykorzystywana jest powszechnie w kuchni lewantyjskiej oraz północnoafrykańskiej. W Palestynie przyrządza się go dość prosto – jako pilaf z ziołami i orzechami, w Syrii i Jordanii jest on łączony z zielonym groszkiem jako popularny dodatek do pieczonej jagnięciny. Egipcjanie z kolei lubują się w gołębiach faszerowanych zieloną pszenicą oraz pszenicą frikeh podawanym z pomidorami i kurczakiem. W Tunezji przyrządza się zupę z pszenicy frikeh, szpiku kostnego, papryczek chili oraz warzyw i cieciorki.Poza tym gotowane ziarna wykorzystywane są do przyrządzania kasz śniadaniowych, deserów z suszonymi owocami, sałatek warzywnych oraz zup.
Pszenicę frikeh można przy tym dość długo przechowywać na kuchennych półkach – ziarna przetrwają nawet rok bez utraty walorów smakowych. Wystarczy chronić je przed wilgocią, gorącem oraz bezpośrednim promieniowaniem słonecznym.
Ekologia.pl poleca
Sałatka z frikeh , fot. shutterstock
Pszenica frikeh w kuchni
Pszenica frikeh na sposób palestyńskiSkładniki:
- 2 szklanki pszenicy frikeh
- 2 szklanki wywaru z kurczaka
- 1 łyżka oliwy z oliwek
- ½ łyżeczki mielonego ziela angielskiego
- po ¼ łyżeczki soli, czarnego pieprzu i cynamonu
- ½ szklanki płatków migdałowych
- 2 łyżki przecieru pomidorowego
- 1 szklanka posiekanej natki pietruszki
Przygotowanie:
Pszenicę frikeh opłukujemy na sicie pod bieżącą wodą. W dużym garnku łączymy wywar z olejem, doprowadzamy do wrzenia i dodajemy pszenicę frikeh, przyprawy oraz przecier pomidorowy. Gotujemy ok. 5 minut, następnie zmniejszamy ogień i dusimy jeszcze ok. 20 minut. W międzyczasie wysypujemy płatki migdałowe na blachę i podpiekamy 5 minut w piekarniku rozgrzanym do temperatury 200 stopni C. Ugotowaną pszenicę frikeh wykładamy na talerz i posypujemy natką oraz płatkami migdałowymi.
Sałatka z pszenicą frikeh i brokułów
Składniki:
- 1 ½ szklanki ugotowanej w osolonej wodzie pszenicy frikeh
- 500 g pieczarek
- 1 cebula
- 3 szklanki drobnych różyczek z brokułu
- ¼ łyżeczki płatków chili
- 1 łyżka oliwy z oliwek
Przygotowanie:
W dużym garnku rozgrzewamy olej, dodajemy posiekaną cebulę oraz obrane i pokrojone w plastry pieczarki. Doprawiamy solą i pieprzem i dusimy do miękkości. Dodajemy brokuły i chili i gotujemy jeszcze ok. 10 minut aż różyczki nieco zmiękną. Przekładamy warzywa do misy i łączymy z pszenicą frikeh. Podajemy na ciepło.
Pszenicę frikeh zamiennik w przepisach
Pszenicę frikeh można stosować jako zamiennik w większości przepisów na kuskus, bulgur czy komosę ryżową. Każde z tych ziaren ma oczywiście swój specyficzny charakter, a co za tym idzie grono zagorzałych miłośników, ale są podobnie uniwersalne, jeśli chodzi o kulinarne wykorzystanie – zarówno jako danie główne, jak i dodatek do mięsa czy warzyw.Ekologia.pl (Agata Pavlinec)
Bibliografia
- Oldways Whole Grains Council; “Freekeh: The hot new ancien grain”; data dostępu: 2019-09-02
- Clifford A. Wright ; “Freekeh - Farik - Green Wheat”; data dostępu: 2019-09-02
- Daniella Cheslow; “Game For Ancient Grain: Palestinians Find Freekeh Again”; data dostępu: 2019-09-02
- Nour El-Zibdeh, RD Today’s Dietitian; “Mediterranean Grains — The History and Healthful Preparation of Four Old and Emerging Varieties”; data dostępu: 2019-09-02
- Dr Josh Axe; “Is the Freekeh Supergrain the New Quinoa?”; data dostępu: 2019-09-02