Sól czosnkowa przyprawa – właściwości, skład i zastosowanie soli czosnkowej

Dostępna w sklepach sól czosnkowa to sposób na ułatwienie życia wszystkim amatorom gotowania. Wygodne, sypkie połączenie słonego smaku oraz specyficznej cebulowej pikantności skraca czas przygotowania potraw i pozwala na łatwiejsze dozowanie tej przyprawy. Czy jednak nie lepiej byłoby zamiast soli czosnkowej użyć po prostu soli i świeżego czosnku?

1. Skąd pomysł na sól czosnkową?
2. Sól i czosnek – ważne elementy diety
3. Czy sól czosnkowa ma jakieś zdrowotne znaczenie?
4. Wykorzystanie soli czosnkowej w kuchni
5. Czy sól czosnkową można przyrządzić samodzielnie w domu?
6. Przepisy z solą czosnkową
7. Sól czosnkowa jako dobry zamiennik

Standardowa sól czosnkowa jest mieszaniną trzech substancji: soli kuchennej, wysuszonego i sproszkowanego czosnku oraz substancji antyzbrylającej. Ta ostatnia, będąca zwykle żelazocyjankiem sodu lub potasu (E535 lub E536), dodawana jest powszechnie także do czystej soli i, choć ogólnie jest szkodliwa dla zdrowia, w tak niskich dawkach nie stanowi żadnego zagrożenia. Innymi słowy, trzeba by było skonsumować tak ogromne ilości soli, aby dosięgnąć toksycznego pułapu substancji zbrylającej, że już sama sól by człowieka zabiła.

Skąd pomysł na sól czosnkową?

Nikt tak naprawdę nie wie, kto wymyślił sól czosnkową. Wraz z rozwojem przemysłu spożywczego na pewnym etapie stało się jednak jasne, że istnieje spory potencjał komercyjny w produkcji sproszkowanego suszonego czosnku. Ludzie nie przepadają bowiem ogólnie za obieraniem palących ząbków i siekaniem ich lub przeciskaniem przez praskę. Pomysł, aby czosnkowy smak serwować łyżeczką prosto z torebki, bez konieczności walki z długo utrzymującym się aromatem na palcach, okazał się trafiony. Nie trzeba było długo czekać, aby granulowany czosnek został połączony z solą, co dodatkowo uprościło doprawianie dań.

W soli czosnkowej utrzymuje się określone proporcje wynoszące w kategoriach objętościowych 3 części soli na 1 część sproszkowanego czosnku, lub też 6:1 a kategoriach wagowych. Owa proporcja jest pierwszym ważnym ograniczeniem możliwości zastosowania soli czosnkowej – nie da się bowiem zwiększać pikantności posiłku bez zwiększania zawartości soli.

Sól i czosnek – ważne elementy diety

Kombinacja tych akurat dwóch smaków nie jest oczywiście przypadkowa. Po pierwsze są to bowiem przyprawy dodawane do ogromnej większości słonych dań, po drugie, stanowią ważną część ludzkiego jadłospisu.

Sól, choć powszechnie przedawkowywana we współczesnym społeczeństwie, dostarcza nam dwóch ważnych makroelementów – sodu i chloru, bez których nie da się żyć. Sód warunkuje bowiem transmisję sygnałów między neuronami, umożliwia rozluźnianie włókien nerwowych, m.in. w sercu, oraz wraz z chlorem dba o odpowiedni poziom równowagi wodnej. Niestety, nadmiar sodu musi być wypłukany z organizmu, a to zmusza serce i nerki do intensywnej, wyniszczającej pracy skutkującej m.in. nadciścieniem tętniczym.

Czosnek pospolity to roślina zaliczana do rodziny amarylkowatych, pochodząca z Azji i stosowana przez człowieka w celach medycznych już ok. 5 tysięcy lat!  Współczesna medycyna potwierdza jego dobroczynną rolę w kontekście przeciwdziałania nowotworom, chorobom serca, nadciśnieniu tętniczemu, a także miażdżycy. Czosnek uważany jest również za naturalny antybiotyk o szerokim spektrum oddziaływania, obejmującym dodatkowo także patogeny grzybiczne, a nawet wirusy. Większość badań związanych z pozytywnym działaniem zdrowotnym czosnku odnosi się jednak do surowych ząbków, które u osób o wrażliwym żołądku mogą wywoływać nieprzyjemne sensacje – wzdęcia, mdłości, bóle brzucha.

Czy sól czosnkowa ma jakieś zdrowotne znaczenie?

Niestety, proces suszenia i proszkowania czosnku pozbawia nas nie tylko olbrzymich pokładów witaminy C, ale także sporej ilości cennych związków lotnych. W sproszkowanym czosnku w dalszym ciągu znajdziemy jednak olbrzymie pokłady witaminy B6, a także pokaźne ilości fosforu, potasu, witaminy B2, cynku, żelaza i magnezu. Ponadto sam granulowany czosnek jest źródłem niezbędnych aminokwasów, choć ich ilość w soli czosnkowej jest dość mocno ograniczona. Uważa się także, że suszony czosnek zachowuje umiarkowane właściwości przeciwzapalne i wspomagające odporność organizmu i ma pozytywny wpływ na sercu i układ krążenia.

Wykorzystanie soli czosnkowej w kuchni

Sól czosnkową wykorzystujemy wszędzie tam, gdzie pożądana jest obecności soli i czosnku, ale nie bardzo chce się nam obierać aromatyczne główki. To ogólna zasada ułatwiająca po prostu życie w kuchni. Ale sól czosnkowa ma także swoje specjalne zastosowania, w których jest bardziej efektywna niż kombinacja chlorku sodu i ząbków czosnku. I tak poleca się ją zwłaszcza do:

• Nacierania mięsa przed smażeniem.
• Doprawiania uprażonego popcornu lub prażonych orzechów.
• Solenia świeżych warzyw serwowanych jako przekąska.
• Posypki na kanapkach czy gotowych daniach typu rizotto.
• Przyprawy do gotowanych ziemniaków lub ziemniaczanego puree.

Czy sól czosnkową można przyrządzić samodzielnie w domu?

Miłośnikom złotej zasady „zrób to sam” można śmiało polecić własnoręczne przygotowanie soli czosnkowej, która może mieć o nieco lepszy skład. Samodzielnie komponując składniki możemy bowiem zwiększyć proporcję czosnku, uzyskując ciekawszy smak. Zamiast czystej soli kamiennej można zaś użyć ciekawszej w teksturze soli kamiennej lub himalajskiej.

Podstawowy przepis łączy 1 szklankę soli z ¼ szklanki obranych ząbków czosnku. Te ostatnie należy zmiksować w mikserze, a na końcu dodać sól i całość rozmieszać. Gdy mieszanka będzie miała konsystencję piasku, wysypujemy ją na blachę wyłożoną papierem do pieczenia i umieszczamy w piekarniku nagrzanym do temperatury 180 stopni C na ok. godzinę. Ostudzoną sól znów przekładamy do miksera i mielimy na drobny proszek. Tak otrzymaną sól czosnkową przechowujemy w szczelnie zamkniętym pojemniku przez okres do 3 miesięcy. W podobny sposób można przygotować sól cebulową lub sól z czosnkiem niedźwiedzim.

Przepisy z solą czosnkową

Grillowane udka z kurczaka

Składniki:

• 2 kilogramy udek z kurczaka
• 2 łyżki soli czosnkowej
• garść liści szałwii
• 1 papryczka chili
• 2 łyżki oliwy z oliwek

Przygotowanie:
Chili i szałwię siekamy co najdrobniej i mieszamy z solą czosnkową. Udka myjemy, osuszamy, smarujemy olejem i dokładnie posypujemy solną mieszanką. Układamy na rozgrzanym grillu i pieczemy po przykryciem po 10 minut z obu stron.


Czosnkowe płaskie chleby

Składniki:

• 350 g mąki pszennej
• 350 g jogurtu naturalnego
• 1 łyżka wody
• 1 łyżeczka soli czosnkowej
• dowolne zioła (np. pietruszka, rozmaryn, koperek, mięta)

Przygotowanie:
Zioła siekamy i łączymy z pozostałymi składnikami. Wyrabiamy gładkie ciasto i zagniatamy w kulę. Rozgrzewamy patelnię grillującą. Ciasto dzielimy na 6 części i każdą rozwałkowujmy na cienki placek o średnicy patelni. Opiekamy tak powstałe placki po 3 minuty z każdej strony. Podajemy ciepłe jak dodatek do mięsa i dipów.


Sałatka z kapusty

Składniki:

• 1 mała główka białej kapusty
• 1 marchew
• 1 zielona papryka
• 1 ogórek
• 2 pomidory
• ½ szklanki oliwy z oliwek
• ¼ szklanki octu jabłkowego
• 3 łyżeczki soli czosnkowej

Przygotowanie:
Kapustę szatkujemy, marchew ścieramy na tarce, resztę warzyw kroimy w plastry. Sól czosnkową łączymy z dużej misie z łyżką wody i dokładnie rozcieramy. Dodajemy pokrojone warzywa i mieszamy. Odstawiamy na 10 minut. W tym czasie przygotowujemy sos ubijając chwilę trzepaczką oliwę z octem. Dodajemy do sałatki, mieszamy i serwujemy natychmiast.

Sól czosnkowa jako dobry zamiennik

Nie warto się od soli czosnkowej uzależniać – raz w tygodniu przynajmniej warto sięgnąć po świeże aromatyczne główki i skorzystać z ich dobrodziejstwa zdrowotnego oraz wyrazistego smaku. Na co dzień, gdy brakuje czasu, sól czosnkowa jest jednak dobrym zamiennikiem, który warto wykorzystywać zamiast soli – tym sposobem obniżymy nieco zawartość sodu w diecie!

Bibliografia

1. Spiceography, Cindermint, LLC © 2019; “Garlic Salt: Adding Two Loved Flavors At Once”; data dostępu: 2019-07-29
2. Harvard Health Publishing; “Take it with a grain of salt”; data dostępu: 2019-07-29
3. Christian Nordqvist; “Garlic: Proven benefits”; data dostępu: 2019-07-29
4. Catherine Roberts; “Does Garlic Salt Have Any Health Benefits?”; data dostępu: 2019-07-29
5. Erin Huffstetler ; “How to Make Your Own Garlic Salt”; data dostępu: 2019-07-29