Jak cyrkularność nadaje priorytet ostatniej fazie cyklu życia produktu?

Gospodarka o obiegu zamkniętym opiera się na odpowiednim zaplanowaniu cyklu życia produktu, procesie odzyskiwania i ponownego wykorzystania odpadów. To, co model linearny gospodarki kategoryzuje jako stare i bezużyteczne, cyrkularność traktuje jako źródło surowca do produkcji nowego wyrobu. Przeniesienie punktu ciężkości na ostatni etap cyklu życia wyrobu ma głęboki sens. Na czym polega i jaki ma wpływ na producentów oraz konsumentów?

1. W czym tkwi sedno, czyli kilka słów o kluczowych pojęciach
2. Recykling — koniec i początek cyklu życia produktu
3. Dlaczego warto postawić na cyrkularność?

W czym tkwi sedno, czyli kilka słów o kluczowych pojęciach

Podstawą zrozumienia wartości oraz zasad funkcjonowania GOZ (Gospodarki o obiegu zamkniętym) jest zestawienie tego modelu gospodarczego z modelem linearnym. Gospodarka linearna opiera się na powtarzalnym cyklu czynności, które można sprowadzić do haseł call to action: “weź, zużyj, wyrzuć”. Model linearny to także tanie, łatwo dostępne materiały i energia. To również utylizacja wyrobów polegająca na składowaniu lub spalaniu, przy niewielkiej próbie odzyskania produktów lub surowców wtórnych.  

Natomiast gospodarka cyrkularna to model oszczędny, ekonomiczny, nazywany systemem regeneracyjnym. Funkcjonuje dzięki zamkniętej pętli procesów i opiera się na cyklu czynności wyrażonych następującymi zachętami do działania: “wytwórz, użyj, użyj ponownie, przerób, oddaj do recyklingu”. Przy tym recykling to przetworzenie odpadów w celu ponownego wykorzystania surowca do produkcji nowego wyrobu.

Ważnym pojęciem są też etapy cyklu życia produktu, które najłatwiej określić można stosując LCA (Life Cycle Assessment), czyli ocenę cyklu życia wyrobu odbywającą się dla fazy:

• wydobycia surowców,
• produkcji, pakowania,
• dystrybucji,
• użytkowania przez konsumenta,
• recyklingu i utylizacji.

-    Ostatni etap cyklu życia produktu w modelu gospodarki obiegu zamkniętego jest niezwykle ważny. Zakończenie eksploatacji wyrobu i przeznaczenie go na recykling daje początek nowemu cyklowi życia produktu. W praktyce oznacza to, że nie pozbywamy się zużytej rzeczy. Dzięki możliwościom przetwarzania odpadów, zamiast wydobywać surowiec i nadwyrężać zasoby planety oraz zwiększać koszty produkcji poprzez zakup surowca pierwotnego, konstruujemy nowy wyrób z materiałów odzyskanych — mówi Mariusz Ryło, CEO, Fixit.

Recykling — koniec i początek cyklu życia produktu

Na terenie Unii Europejskiej wytwarza się 2,2 miliarda ton odpadów rocznie. 27% z nich to odpady komunalne generowane przez gospodarstwa domowe, a zarządzane przez gminy. Aby ograniczyć ilość śmieci i ich wpływ na środowisko naturalne, UE przyjęła konkretne cele m.in. w zakresie recyklingu — w 2030 r. 60% odpadów ma być ponownie przeznaczonych do użycia.

W Polsce w 2021 r. udział recyklingu i kompostowania odpadów komunalnych wyniósł 40,3%. Tylko cztery kraje UE, według danych z tego samego okresu, osiągnęły stawiane przez Wspólnotę cele, tj.: Austria, Niemcy, Słowenia i Bułgaria.

- Jest taka zasada, że bogatsze państwa, ze względu na wysoką stopę życia i silnie rozwinięty popyt na dobra materialne, produkują więcej odpadów w przeliczeniu na mieszkańca. Jednak nie to jest kwintesencją problemu, jak pokazują dane unijne. Najważniejszą kwestią jest stworzenie skutecznego systemu zarządzania odpadami, czyli ich efektywnego segregowania, zbierania i wreszcie przetwarzania -  tłumaczy Mariusz Ryło, Fixit.

- Sam recykling to nie tylko unijny cel skonstruowany w trosce o planetę, a jeden z filarów cyrkularności oraz realna szansa dla przedsiębiorców i konsumentów na budowanie zrównoważonego modelu konsumpcjonizmu.- dodaje.

Dane z 2021 r. pokazują, że recykling lub kompostowanie stanowią maksymalnie 50% wszystkich praktyk związanych z zarządzaniem odpadami w UE. Do pozostałych należą wywóz i składowanie śmieci na wysypiskach oraz spalanie. Dlatego zwiększenie udziału recyklingu w procesie gospodarowania odpadami, dające możliwość jednoczesnego pozyskania surowca do wytworzenia nowych produktów, jest bardzo istotne.

Dlaczego warto postawić na cyrkularność?

Gospodarka o obiegu zamkniętym to model zarządzania produkcją i konsumpcją, korzystny dla planety i jej mieszkańców. Przynosi oszczędność surowców, energii, uczy producentów oraz konsumentów, że ponowne użycie wyrobu, jego odnowa, a następnie recykling i utylizacja są nie tylko formą troski o środowisko, ale i o zasoby portfeli. Wydłużenie cyklu życia produktu, aktywne wpływanie na jego trwałość, a potem generowanie zysku z odzyskanych materiałów to procesy bardzo ekonomiczne.

Cyrkularność jest postrzegana przez wielu nie tylko jako zielona alternatywa dla gospodarki linearnej, ale także jako wyższa konieczność spowodowana złą sytuacją ekologiczną. Dlatego gospodarka o obiegu zamkniętym, w tym powszechność recyklingu, może wkrótce stać się nie tylko modelowym rozwiązaniem, ale i coraz częściej stosowanym.