Gołąb wędrowny. Dlaczego wyginął najliczniejszy ptaka świata?
Ponad 110 lat temu – 1 września 1914 roku – padł ostatni gołąb wędrowny. Jeszcze kilkadziesiąt lat wcześniej gatunek ten był uważany za najliczniejszy na świecie. Przyczyną jego wyginięcia były masowe polowania i ograniczanie siedlisk. Ich całkowita zagłada trwała zaledwie 40 lat.
Gołębie wędrowne, znane również jako dzikie gołębie, należą do rzędu gołębiowatych. Ich nazwa naukowa to Ectopistes migratorius. Słowo Ectopistes oznacza „poruszający się lub wędrujący”, a migratorius – „migrujący”. Nazwa ta odnosi się do ptaka, który nie tylko migruje wiosną i jesienią, ale również przemieszcza się z sezonu na sezon, wybierając najbardziej sprzyjające środowisko do gniazdowania i żerowania.
Wygląd fizyczny gołębia wędrownego
Wygląd fizyczny gołębia był dostosowany do jego zdolności lotnych, szybkości i zwrotności. Głowa i szyja były małe, ogon długi i klinowaty, a skrzydła długie i spiczaste. Ptaki te miały silne mięśnie piersiowe, które umożliwiały im długie loty. Średnia długość samca wynosiła około 16,5 cala, podczas gdy samica była o około cal krótsza. Głowa i górna część ciała samca były wyraźnie niebieskawo-szare, z czarnymi smugami na łopatkach i pokrywach skrzydeł. Plamy różowej, opalizującej barwy na bokach gardła zmieniały się w lśniący metaliczny brąz, zieleń i fiolet na tylnej części szyi. Dolna część gardła i pierś miały delikatny różowy odcień, który stopniowo przechodził w biel na dolnej części brzucha. Tęczówki były jaskrawoczerwone, dziób mały, czarny i smukły, a stopy i nogi były gładkie i czyste. Kolory samicy były matowe i bledsze. Jej głowa i grzbiet były brązowoszare, a opalizujące plamy na gardle i karku mniej intensywne. Pierś samicy miała blado-cynamonowo-różowy odcień.
Zasięg migracji i siedlisko
Zasięg migracji gołębia wędrownego obejmował obszary od centralnego Ontario, Quebecu i Nowej Szkocji na południe aż po wyżyny Teksasu, Luizjany, Alabamy, Georgii i Florydy. Tylko nieliczne ptaki odnotowano tak daleko na zachód jak w Dakoty. Główne obszary lęgowe znajdowały się w regionie Wielkich Jezior, a także na wschód od Nowego Jorku. Główne zimowiska rozciągały się od Arkansas po Karolinę Północną, aż do wyżyn stanów Zatoki Meksykańskiej. Siedliskiem gołębi wędrownych były mieszane lasy liściaste. Ptaki te polegały na ogromnych lasach jako miejscach gniazdowania wiosną, „miejscach noclegowych” na zimę oraz źródłach pożywienia. Dieta gołębia wędrownego opierała się na orzeszkach bukwicy, żołędziach, kasztanach, nasionach i jagodach, które znajdowały się w lasach. Wiosną i latem dietę uzupełniały robaki i owady. Zimą ptaki zakładały „miejsca noclegowe” w lasach południowych stanów. Każde takie miejsce noclegowe bywało tak licznie zamieszkane, że ciężar ptaków łamał gałęzie drzew. Rankiem ptaki wylatywały w dużych stadach, przeszukując okolice w poszukiwaniu pożywienia. Wieczorem wracały na miejsce noclegowe. Ich szczebiotanie przy układaniu się do snu było słyszalne z dużej odległości. Gdy zapasy pożywienia się kończyły lub warunki pogodowe stawały się niekorzystne, ptaki przenosiły się na nowe miejsce noclegowe w lepszej lokalizacji.
Pisklę gołębia wędrownego, źródło: J. G. Hubbard, Public domain, via Wikimedia Commons
Loty migracyjne – spektakularne widowisko
Loty migracyjne gołębi wędrownych były spektakularne. Ptaki te latały z szacowaną prędkością około sześćdziesięciu mil na godzinę. Obserwatorzy donosił, że niebo bywało zaciemnione przez ogromne stada przelatujące nad ich głowami. Loty te trwały od świtu do zmierzchu, a czasami rozciągały się na kilka dni. Czas migracji wiosennej zależał od warunków pogodowych. Małe stada czasem docierały na obszary lęgowe już w lutym, jednak główny okres migracji przypadał na marzec i kwiecień. Miejsca lęgowe zakładały się w obszarach leśnych, które miały wystarczającą ilość pożywienia i wody w zasięgu dziennych lotów. Ponieważ brakowało dokładnych danych na temat liczby gołębi wędrownych, możliwe było jedynie szacowanie rozmiaru tych obszarów lęgowych i ich populacji. Pojedyncze miejsce mogło obejmować tysiące akrów, a ptaki były tak liczne, że na jednym drzewie znajdowały się setki gniazd. W Wisconsin duże gniazdo obejmowało obszar 850 mil kwadratowych, a liczba ptaków gniazdujących tam szacowana była na 136 milionów. Gniazda były luźno zbudowane z małych patyków i gałązek, miały około stopy średnicy, a w każdym składano jedno białe, wydłużone jajo. Inkubacja trwała od dwunastu do czternastu dni. Oboje rodzice dzielili się obowiązkami wysiadywania jaj i karmienia młodych. Młody ptak po wykluciu był nagi i ślepy, ale szybko rósł i rozwijał się. Gdy już był upierzony, miał kolor zbliżony do dorosłej samicy, ale jego pióra były zakończone na biało, co nadawało mu łuskowaty wygląd. Pozostawał w gnieździe około czternastu dni, karmiony i pielęgnowany przez rodziców. W tym czasie szybko rósł i nabierał masy, często ważąc więcej niż jego rodzice. Po osiągnięciu odpowiedniego rozwoju, zaczynał trzepotać skrzydłami i szukać pożywienia. Naukowcy nie są pewni, ile razy gołąb wędrowny gniazdował w jednym sezonie, ale powszechnie uważa się, że zwykle odbywały się dwa lęgi w roku. Jednak nie ma danych, które by to potwierdzały.
| Oto kilka ciekawostek o gołębiu wędrownym |
|---|
|
Pod koniec lata stada gołębi wędrownych przemieszczały się chaotycznie po północnych lasach w poszukiwaniu pożywienia. Gdy nadchodziła jesień i zmiany temperatury stawały się gwałtowne, ptaki rozpoczynały migrację do południowych obszarów zimowania. Z uwagi na ogromne liczby gołębi, potrzebowały one dużych lasów, aby przetrwać. Gdy pierwsi osadnicy wykarczowali wschodnie lasy pod pola uprawne, gołębie zmuszone były przenieść swoje miejsca gniazdowania i odpoczynku do pozostałych lasów. Kiedy zasoby leśne się wyczerpały, zaczęły wykorzystywać pola uprawne rolników. Duże stada gołębi wędrownych powodowały poważne straty w uprawach, a rolnicy, odwdzięczając się, zaczęli strzelać do ptaków i wykorzystywać je jako źródło mięsa. Jednak to nie miało większego wpływu na ich liczebność. Prawdziwy spadek liczby gołębi rozpoczął się, gdy zawodowi myśliwi zaczęli łapać ptaki w sieci i strzelać do nich, aby sprzedawać je na miejskich targach. Choć ptaki były wykorzystywane jako pożywienie, nawet przez rdzennych mieszkańców Ameryki, prawdziwa rzeź rozpoczęła się w XIX wieku. Nie istniały żadne przepisy ograniczające liczbę zabijanych ptaków ani metody ich łapania. Ptaki żyjące w stadach były łatwe do schwytania przy pomocy pułapek z przynętą. Gołębie były zbijane w miejscach lęgowych, młode wybijano z gniazd przy pomocy długich kijów, a pod drzewami, na których nocowały, umieszczano garnki z płonącą siarką, aby opary truły ptaki. Setki tysięcy gołębi były zabijane na własne potrzeby lub sprzedawane na rynku, gdzie ich cena wynosiła zaledwie pięćdziesiąt centów za tuzin.
Gniazdo gołębia wędrownego, fot. See page for author, Public domain, via Wikimedia Commons
Dlaczego zginął najliczniejszy ptak na ziemi?
Polowania bez ograniczeń, regulacji prawnych i podstaw naukowych doprowadzały (lub przynajmniej w znacznym stopniu przyczyniały się) w historii do bezpowrotnego wyniszczenia gatunków. Tak zginął gołąb wędrowny, przelatujący jeszcze do lat 80. XIX wieku niezliczonymi stadami przez Amerykę Północną. Był najliczniejszym gatunkiem ptaka na Ziemi, jego liczebność liczona mogła być w miliardach! Największe zaobserwowane stado gołębi, w 1866 roku w Ontario, liczyło milę szerokości, 300 mil długości i zakryło niebo przez 14 godzin. Pod tym względem gołąb wędrowny ustępuje jedynie szarańczy wędrownej.
Samuel de Champlain już w 1605 roku pisał o „niezliczonej liczbie” tych ptaków, a relacje wielu osadników malują obraz nieba całkowicie zacienionego przez ich ogromne stada. Świadkiem takiego przelotu w 1860 roku był William Ross King, autor książki „The Sportsman and Naturalist in Canada”
„Byłem całkowicie zaskoczony, kiedy zobaczyłem miliony gołębi w powietrzu, które wypełniały powietrze, całkowicie zasłaniając słońce, nie unosiły się one w powietrzu, ale wzbijały się prosto w powietrze w harmonijnym locie, w ogromniej masie, która ciągnęła się kilometrami, jak okiem sięgnąć.”
Ich rozmnażanie również zależało od liczebności – im więcej ptaków, tym większe szanse na sukces lęgowy. Ale ta strategia miała też swoją słabość. Gdy wróg był w stanie zniszczyć całe stada jednym atakiem, wszystko się załamywało. I takim wrogiem okazał się człowiek.
Zgodnie z relacjami, była to systematyczna, przemysłowa wręcz rzeź. Wędrowne gołębie zabijane były dla zabawy, a także dla mięsa. Ptaki były łapane w siatki, zbijane kijami, a nawet ogłuszane dymem siarkowym. W 1878 roku, w Petoskey w stanie Michigan, dochodziło do eksterminacji na niespotykaną skalę – dziennie zabijano tam około 50 000 ptaków przez blisko pięć miesięcy. Nawet jeśli niektóre ptaki przeżyły, to nie miały już warunków do rozrodu.
Los gołębia wędrownego przypieczętowały jednak dopiero polowania w miejscach lęgowych i zmiany w środowisku. Samica gołębia wędrownego składała bowiem w sezonie tylko jedno jajo, a ptaki były bardzo wrażliwe na zakłócanie lęgów. W XIX wieku amerykańscy myśliwi zaczęli masowo polować na te gołębie dla mięsa. 50 tysięcy – tyle gołębi dziennie w 1878 roku zabijano w Petoskey w Michigan. Stale zmniejszała się także powierzchnia lasów liściastych, w których ptaki gniazdowały.
Jeden z ostatnich uwierzytelnionych zapisów o schwytaniu dzikiego ptaka pochodzi z Sargents, hrabstwo Pike w stanie Ohio, 24 marca 1900 r. W tym czasie w niewoli przetrwało tylko kilka ptaków. Przeprowadzono skoordynowane poszukiwania i wyznaczono nagrody za schwytanie dzikich gołębi wędrownych. W latach 1909–1912 American Ornithologists’ Union oferował 1500 dolarów każdemu, kto znajdzie gniazdo lub kolonię lęgową gołębi wędrownych, ale te wysiłki okazały się daremne.
Nieliczne osobniki tego gatunku egzystowały później jeszcze tylko w ogrodach zoologicznych, ale podejmowane wielokrotnie rozmaite próby jego hodowli i odtworzenia w niewoli kończyły się niepowodzeniem. Gołąb wędrowny rozmnażał się tylko w dużych stadach, stąd nie udało się zachować gatunku przez hodowlę.
Ostatni gołąb wędrowny
1 września 1914 roku w ogrodzie zoologicznym w Cincinnati rozstał się z życiem ostatni żyjący na ziemi przedstawiciel gołębia wędrownego, którym była 29-letnia samica o imieniu Martha (nazwana tak na cześć żony pierwszego prezydenta Stanów Zjednoczonych George’a Washingtona). Ptak został wypchany i umieszczony jako eksponat w Muzeum Narodowym w Waszyngtonie.
Gołąb wędrowny – najczęściej zadawane pytania
Kiedy wyginął gołąb wędrowny?
Gołąb wędrowny wyginął 1 września 1914 roku, kiedy zginął ostatni znany przedstawiciel tego gatunku, samica o imieniu Martha, w Ogrodzie Zoologicznym w Cincinnati.
Dlaczego gołąb wędrowny wyginął?
Przyczyną wyginięcia gołębia wędrownego były masowe polowania, przemysłowe łapanie ptaków, utrata siedlisk z powodu wycinania lasów i zmiany w środowisku. Brak regulacji w polowaniach doprowadził do nadmiernego zniszczenia populacji.
Jak duże były stada gołębi wędrownych?
Stada gołębi wędrownych były olbrzymie – niektóre mogły liczyć setki milionów ptaków. Największe zaobserwowane stado miało długość 300 mil i szerokość 1 mili, zasłaniając niebo przez 14 godzin.
Ile jaj składała samica gołębia wędrownego?
Samica gołębia wędrownego składała jedno jajo na sezon lęgowy. Inkubacja trwała około 12-14 dni, a oboje rodzice opiekowali się młodym.
- https://www.theguardian.com/science/animal-magic/2014/jan/13/2014-martha-passenger-pigeon; 2018-07-18;
- https://archive.org/stream/publishedfigures00shuf#page/460/mode/1up; 2018-07-17;
- https://www.gizmodo.com.au/2014/01/how-the-railroad-wiped-out-passenger-pigeons-and-nearly-bison-too/; 2018-07-17;
Amerykanie zawsze wszystko zniszczą, nawet gołąb im przeszkadzał, banda emigrantów bez własnego kraju. Dla mnie zawsze będą nikim. Indianie też prawie wyginęli przez zapędy tych właśnie emigrantów. Kraj bez niczego składający się ludzi całego świata którrzy zniszczyli Amerykę północną i nie tylko . Kij wam w oko gamonie !
Nie zawsze tak jest, że jeśli ludzie nie zauważają jakiegoś gatunku, to go nie ma, bo po prostu wyginął. Gołąb wędrowny przeniósł się z Ameryki, bo lubił podróżować, a poza tym stał się hodowlany.
Teraz w Afryce zabijają dla zabawy bociany.
Podobno zabijają bociany, aby mieć wypchaną maskotkę dla ozdoby, bo przecież zabity bocian nie może stanowić pożywienia.
taaaaa, człowiek….., co by tu o nim dobrego powiedzieć?…….
Kolejny przykład bezmyślności ludzi ;(
ludzka głupota i debilizm nie zna granic