Ekologia.pl Wiadomości Wpływ człowieka na środowisko Pestycydy są równie szkodliwe jak DDT?

Pestycydy są równie szkodliwe jak DDT?

Pestycydy z grupy neonikotynoidów są zabójcze nie tylko dla pszczół miodnych i innych owadów zapylających, ale powodują poważne szkody w całym ekosystemie – alarmują naukowcy.
W 2011 roku Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody powołała grupę 29 specjalistów, których zadaniem był przegląd prac naukowych związanych z wykorzystaniem pestycydów. Po przejrzeniu ponad 800 opracowań eksperci uznali, że pestycydy należy wycofać z użytku. Skąd takie wnioski? W raporcie, który zostanie opublikowany w przyszłym miesiącu, badacze twierdzą, że neonikotynoidy wpływają nie tylko na owady zapylające, ale są szkodliwe dla całego ekosystemu− zatruwają ziemię, powietrze i wodę. Zagrożenie dla środowiska jest takie samo, jak w przypadku środka owadobójczego DDT (dichlorodifenylotrichloroetan), który ze względu na swoje szkodliwe działanie, został wycofany z użytku.

„Skutki stosowania neonikotynoidów są bardziej dalekosiężne i wykraczają poza populację pszczół i obejmują wszystkie zwierzęta mieszkające w pobliżu terenów rolnych” – powiedział jeden z ekspertów wchodzących w skład grupy, prof. Dave Goulson.

„Substancje chemiczne rozkładają się zdecydowanie wolniej niż wcześniej sądzono” – alarmuje jeden z autorów opracowania Jeroen van der Sluijs z Utrecht University (Holandia). „Poprzednie badania, dzięki którym dopuszczono neonikotynoidy do użytku, skupiały się na bezpośrednich i krótkoterminowych skutkach. Ale prawdziwym problemem jest długoterminowy efekt związany z kumulacją tych środków chemicznych w środowisku.”

Naukowcy odkryli, że poziom neonikotynoidów w wodzie często przekracza dopuszczalne stężenia zarówno w Europie, jak i w Ameryce Południowej. Nawet na obszarach, gdzie pestycydy nie były stosowane, chemiczne środki ochrony roślin i produkty ich rozpadu wpływały negatywnie na wiele żywych organizmów, takich jak dżdżownice, ślimaki, motyle oraz ptaki i jaszczurki, które żywią się owadami.

„To, co mnie naprawdę zaskoczyło, to fakt, że te chemikalia wykazywały szkodliwe działanie nawet na organizmy przybrzeżne, takie jak kraby czy skorupiaki.” – powiedział van der Sluijs. Wysoki poziom neonikotynoidów w wodzie zmniejsza ilość bezkręgowców wodnych, które są głównym łupem dla całego szeregu gatunków, w tym ptaków bagiennych, pstrągów i łososi.

Badacze są zaniepokojeni faktem, że pestycydy są stosowane nad wyrost, często profilaktycznie. „To jest tak, jakbyśmy – w ramach profilaktyki – zażywali antybiotyki” – powiedział prof. Goulson.

Eksperci zwracają uwagę, że rolnicy zbyt beztrosko podchodzą do pestycydów, tak jak to kiedyś było w przypadku DDT.

„Polegamy wyłącznie na insektycydach wykonując 20 lub więcej oprysków na jednym polu, co jest zupełnym wariactwem. (…) Zapomnieliśmy lekcje związaną z DDT i jesteśmy w tym samym miejscu, kiedy byliśmy w 1960 roku” – dodał Prof Goulson.

Mimo, iż neonikotynoidy nie gromadzą się w tkance ludzkiej, jak to było w przypadku DDT, to nowoczesne pestycydy są bardziej zabójcze, niż ich starsze odpowiedniki.

Substancje te oprócz wywoływania ostrych zatruć, prowadzących bezpośrednio do śmierci pszczół, wykazują również tzw. działanie subletalne. Oznacza to, że nie powodując bezpośrednio śmierci owada, przyczyniają się do niej pośrednio, poprzez zaburzenie czynności fizjologicznych, uszkodzenie układu nerwowego, zakłócenie komunikacji i procesu uczenia się, np. pszczoły mające kontakt z neonikotynoidami często nie znajdują drogi powrotnej do ula lub na pole będące miejscem zbierania pokarmu. Ponadto obniżona odporność pszczół oraz dziko żyjących zapylaczy na choroby i pasożyty, jest również związana z ich wystawieniem na działanie toksycznych chemikaliów, a należy pamiętać, że bez pszczół kondycja ekosystemów, rolnictwa i proces produkcji żywności, będą poważnie zagrożone. – czytamy w raporcie „Spadek populacji pszczół – przegląd czynników zagrażających owadom zapylającym i rolnictwu w Europie”

Zdaniem producentów środków ochrony roślin takie wnioski są na wyrost, a zastosowanie pestycydów ma wiele zalet – doprowadziło do zwiększenia plonów i poprawy ich jakości.

„Nie ma wiarygodnych dowodów na to, że pestycydy powodują takie szkody w środowisku. Gdyby tak było, to zauważylibyśmy to w ciągu 20 lat ich stosowania” – powiedział Dr Julian Little z firmy Bayer, która zajmuje się m. in. produkcją neonikotynoidów.

Z kolei The European Crop Protection Association sugeruje, że dane dotyczące spadku populacji pszczół są zawyżone.

„Szanujemy naukowców, którzy stworzyli to opracowanie, ale wydaje się, że są oni częścią ruchu, na który składają się organizacja pozarządowe, których jedynym celem jest zakazanie stosowania neonikotynoidów, niezależnie od tego, czy są jakieś dowody na ich szkodliwość” – powiedział rzecznik The European Crop Protection Association.

Jednak plany związane z wycofaniem pestycydów nabierają tempa.

Komisja Europejska wprowadziła już dwuletni zakaz używania pestycydów, stanowiących prawdopodobnie zagrożenie dla populacji pszczół w Unii. To reakcja na ostrzeżenia dotyczące ciągle zmniejszającej się liczby tych owadów. Także prezydent Stanów Zjednoczonych Barack Obama powołał specjalny zespół specjalistów, którzy mają się zająć problemem wymieranie pszczół miodnych i innych owadów zapylających w USA.

Prof. Goulson przekonuje, że nie jest zwolennikiem zakazów.„Używaliśmy tych środków przez ostatnie 20 lat i nie ma żadnego badania potwierdzającego, że zwiększają one wydajność.” – powiedział. „Nie jestem za całkowitym zakazem, ale myślę, że powinniśmy korzystać z tych środków o wiele bardziej rozważnie, a jeśli nie wpływają one na wydajności, a negatywny wpływ pestycydów przewyższa zakładane korzyści ze stosowania, to powinniśmy zaprzestać ich używania.”

Ekologia.pl

Bibliografia:

Raport „Spadek populacji pszczół – przegląd czynników zagrażających owadom zapylającym i rolnictwu w Europie” (https://www.greenpeace.pl/wymieranie_pszczol/)