JACGUES-YVES COUSTEAU. Biografia sylwetki - Jacques-Yves Cousteau

Jacques-Yves Cousteau urodził się 11 czerwca 1910 w Saint André de Cubzac we Francji, zmarł 25 czerwca 1997 w Paryżu. Był oficerem francuskiej marynarki, badaczem mórz znanym jako Kapitan Cousteau. Zanim na pokładzie łodzi Calypso wyruszył w podróż po morskich przestworzach, niewiele jeszcze mówiło się na temat skutków zanieczyszczenia środowiska i nadmiernej eksploatacji zasobów morskich. Filmy z jego podróży zwróciły uwagę na katastrofalne konsekwencje takich działań. Cousteau jest autorytetem moralnym i idolem dla wielu ruchów ekologicznych.

To jest nasza nadzieja, że dzieci urodzone dzisiaj będą miały 20 lat przed sobą, trochę zielonej trawy pod gołymi stopami, świeże powietrze do oddychania, trochę błękitnej wody do żeglowania i wieloryba na horyzoncie, aby pomarzyć.

Zew oceanu

W 1930 roku wstąpił do Francuskiej Akademii Marynarki École Navale, którą ukończył jako oficer artylerii. W tym czasie odbywał również treningi jako pilot ale poważny wypadek samochodowy w 1936 roku przekreślił jego karierę lotnika. Mówi się, że to ocean wygrał w ten sposób bitwę o Cousteau.

W 1936 roku w pobliżu portu Toulon oddawał się nurkowaniu testując model podwodnych gogli, które sam zaprojektował. W czasie II Wojny Światowej, wspólnie z inżynierem Emilem Gagnanem, przeprowadzał eksperymenty, które miały przyczynić się do dłuższego i bardziej swobodnego eksplorowania podwodnego świata. Zaowocowały one stworzeniem aparatu do nurkowania, przez co podmorski świat stał się otwarty dla badaczy. Po zakończeniu wojny Cousteau zajmował się m.in. usuwaniem min morskich oraz badaniem wraków statków, zatopionych na skutek działań militarnych. Zrealizował wówczas także swój pierwszy podwodny film.

Kapitan Cousteau

W 1950 roku został prezesem towarzystwa oceanograficznego. Zakupił wówczas stary poławiacz min o nazwie Calypso, który przerobił na statek badawczy, wyposażając w instrumenty do nurkowania i badań naukowych, a także studio telewizyjne służące rejestracji podwodnych zdjęć. Dzięki temu łódź, która przez następne cztery dekady eksplorowała morza na całym świecie, stała się jedną z najsłynniejszych jednostek pływających w dziejach.

Pierwsza ekspedycja badawcza jednostki Calypso miała miejsce w latach 1952-1953 na wodach Morza Czerwonego. Efektem wyprawy był kolorowy film obrazujący podwodny świat, wykonany na głębokości 45 m. Film "Milczący świat" trzy lata później został nagrodzony Złotą Palmą Festiwalu Filmowego w Cannes, zaś w 1957 amerykańskim Oskarem. Tym ostatnim wyróżnieniem zostały nagrodzone także dwa inne filmy Cousteau - Złota rybka (The Golden Fish) oraz Świat bez słońca (The Silent World). W Stanach Zjednoczonych jego filmy były nominowane do nagrody Emmy łącznie 40 razy.

Odkrycia i wynalazki Cousteau

Kapitanowi Cousteau prawdziwą sławę przyniosło odkrycie na dnie morza w okolicach Marsylii starożytnego greckiego okrętu, służącego do przewozu wina.

Do innych jego osiągnięć zaliczyć trzeba stworzenie podwodnego aparatu fotograficznego Calypso-Phot, którym później zainteresowała się firma Nikon oraz skonstruowanie łodzi podwodnej SP-350, pozwalającej na osiągniecie zanurzenia 350 metrów p.p.m. W 1965 roku badacz miał już za sobą udany eksperyment podwodnej wyprawy na głębokość 500 metrów.

W 1975 roku Jacques Cousteau odkrył niedaleko greckiej wyspy Keos wrak statku, którym okazał się Britannic - słynny brytyjski parowy statek transatlantycki, który 60 lat wcześniej zatonął po wpłynięciu na minę.

Osiągnięcia Cousteau

Cousteau był dyrektorem Muzeum Oceanograficznego Monako. Potem utworzył Podmorską Grupę Badawczą w Tulonie. Był także szefem programu, którego celem było stworzenie załogowej kolonii podmorskiej.

Jego zasługi doceniła Amerykańska Akademia Nauk, która przyznała mu członkostwo, jako jednemu z niewielu cudzoziemców. Funkcję tę pełnił przez ponad 30 lat.

Popularność Cousteau wzrosła jeszcze wyraźniej w roku 1960, kiedy przez zorganizowanie publicznej debaty nie dopuścił do realizacji planu zeskładowania olbrzymiej ilości odpadów radioaktywnych na dnie morskim. Jego działania zyskały duże poparcie społeczne, zaś pociąg wiozący odpady został zawrócony przez grupę kobiet i dzieci siedzących na torach.

W 1974 utworzył Towarzystwo Cousteau, organizację non-profit, której celem była ochrona życia w oceanach. Obecnie liczy ono ponad 300 tys. członków. Pięć lat później we Francji powstała Fundacja Cousteau. Jednym z jej osiągnięć było zorganizowanie światowej kampanii w celu ochrony Antarktydy przed eksploatacją minerałów. Wysiłek okazał się skuteczny - dziś ten dziewiczy kontynent jest lepiej chroniony.

W 1977 roku Cousteau otrzymał nagrodę ONZ za wkład w ochronę środowiska, a w 1985 roku Amerykański Medal Wolności z rąk prezydenta USA, Jimmy'ego Cartera. Z końcem lat osiemdziesiątych został wybrany jako członek Akademii Francuskiej - najstarszego towarzystwa naukowego we Francji. W 1992 roku gościł na konferencji Narodów Zjednoczonych na temat ochrony środowiska i rozwoju, co zaowocowało objęciem stałej funkcji konsultanta ONZ oraz Banku Światowego.

Jacques-Yves Cousteau i jego dziedzictwo

Cousteau zwykł się określać mianem oceanograficznego technika. W rzeczywistości był miłośnikiem przyrody, w szczególności morza. Dzięki jego dorobkowi - ponad 120 filmom telewizyjnym i ponad 50 książkom, wrota głębin morskich zostały otwarte dla milionów gospodarstw domowych na świecie.

Prace francuskiego badacza stworzyły całkiem nowy rodzaj naukowego komunikowania, co nieraz powodowało krytykę ze strony formalnego świata akademickiego. Tak zwany "dywulgacjonizm" - prosta i zrozumiała metoda dzielenia się koncepcjami naukowymi, została jednak wkrótce przyjęta przez inne dyscypliny naukowych i stała się jedną z najważniejszych i uznanych cech współczesnych audycji telewizyjnych.

12 lat po swojej śmierci francuski badacz cieszy się szacunkiem i podziwem na całym świecie. Przez wielu miłośników mórz jest traktowany z pewnym rodzajem nabożności.