JANE GOODALL. Biografia sylwetki - Jane Goodall

Jane Goodall, organizatorka Jane Goodall InstituteJane Goodall Fot. Jeekc, CC/Wikipedia

Jane Goodall urodziła się w Londynie, w 1934 roku. Jest ikoną nauki – autorytetem w dziedzinie prymatologii, etologii i antropologii. Pokochała zwierzęta, a swoją pasję badania naczelnych rozwinęła o działalność na rzecz ich ochrony.


Kiedy jednak bliżej podsunęłam rękę spojrzał najpierw na nią potem na mnie, wziął owoc i jednocześnie ostrożnie przytrzymał mi rękę […] Nie trzeba było wtedy posiadać żadnej wiedzy, aby zrozumieć, że z jego strony, był to gest uspokojenia. Lekki uścisk palców powiedział mi – nie drogą rozumową, lecz sposobem bardzie pierwotnym, emocjonalnym – że nieprzebyta bariera wieków rozłącznej ewolucji człowieka i szympansa została na parę sekund przekroczona. (Jane Goodal)

Wczesne lata
Dziś Jane wspomina, że już jako dziecko interesowała się przyrodą. Opowiada, że matka od niepamiętnych czasów czytała jej książki o zwierzętach. Ulubioną zabawką Jane był pluszowy szympans. Ponoć, znajomi rodziców przestrzegali rodzinę Jane przed zgubnym wpływem takiego prezentu – miał on bowiem powodować koszmary u małej dziewczynki. Tymczasem stało się inaczej i szympans na długo stał się towarzyszem przyszłej badaczki naczelnych. Kiedy Jane skończyła 10 lat zaczęła, pod wpływem książek o przygodach dr. Dolittle, interesować się zwierzętami i marzyć o egzotycznych podróżach. Pierwszy raz do Kenii wyjechała jednak już jako osoba dorosła - miała wtedy 23 lata.

Wykształcenie
W 1950 roku ukończyła szkołę w Londynie. Dwa lata później uzyskała Higher Certificate. Pomimo trudności wynikających z konserwatywnego podejścia brytyjskich władz do wojaży młodych kobiet, udało jej się otrzymać zgodę na wyjazd do Afryki. Wyjechała w 1960 roku. Na Czarnym Lądzie asystowała w badaniach dr. Louisa Leakey’a, który doceniając jej nietuzinkową osobowość poprosił ją o pracę w rezerwacie. Tam Jane obserwowała szympansy i poznawała zwyczaje swoich przyszłych podopiecznych. Po powrocie do Anglii kontynuowała edukację. W 1964 obroniła pracę doktorską z etologii na Uniwersytecie w Cambridge. Promotorem był profesor Robert Hinde.

Praca zawodowa
Badania, które młoda dziewczyna rozpoczęła w rezerwacie Gombe, nad brzegami jeziora Tanganika (dziś Tanzania), nie były proste. Na początku zwierzęta były nieufne; minęły miesiące zanim Jane zdołała się do nich zbliżyć. Praca wymagał cierpliwości – początkowo Jane obserwowała las z pobliskich wzniesień, cierpliwie wypatrując zwierząt. Dzięki niespotykanej determinacji, z czasem, obserwowane szympansy przyzwyczaiły się do obecności intruza.

Od 1967 roku Jane Goodall była kierownikiem badań w Gombe Stream Research Center. Pod koniec lat 60. zajmowała się też zachowaniami hien cętkowanych (Crocutta crocutta). W 1972 roku objęła stanowisko dyrektora badań ds. zachowań pawianów oliwkowych (Papio Anubis) w Gombe.

Tacy jak my
Pierwsze lata badań przyniosły wiele zdumiewających odkryć. W październiku 1960 roku Jane dostrzegła, że szympansy posługują się narzędziami. Okazało się, że konstruują je, aby łatwiej wydobywać termity z pni drzew. To fantastyczne odkrycie zmieniło obowiązujący wtedy pogląd, że człowieka od zwierząt odróżnia zdolność posługiwania się narzędziami.

Jane Goodall pierwsza zauważała, że szympansy polują, używają narzędzi i mają złożone osobowości. Uważała, że w istocie małpy są podobne do człowieka. Inaczej niż inni badacze nadawała im imiona - nie zaś numery. W późniejszym okresie Jane Goodall musiała zmierzyć się także z mniej przyjemnymi cechami badanych małp. Okazało się bowiem, że są one zdolne nie tylko do empatii, ale także do zabijania, złośliwości i wywoływania konfliktów. Pierwsza zauważyła to właśnie Goodall.

Jane Goodall dowodziła, że zwierzęta należy badać w ich własnym środowisku. Uznała, że warunki niewoli determinują zachowania, które na wolności nie występują. Taki pogląd miał ogromny wpływ na postrzeganie badań i upowszechnił przekonanie o konieczności ochrony naturalnych warunków życia zwierząt – a więc dziewiczej przyrody.

Badania, które jak niektórzy przewidywali zakończą się spektakularną porażką, okazały się niezwykle owocne. Prace naukowców w Tanzanii, które rozpoczęła Jane, trwają do dziś.

Osiągnięcia
W 1985 roku, dzięki obszernej publikacji, świat nauki mógł zapoznać się ze studiami, które wymagały 30 lat zaangażowania i poświęceń.

Jane Goodall otrzymała nagrodę J. Paula Getty’ ego - "za pomoc milionom ludzi w zrozumieniu wagi ochrony dzikiej przyrody naszej planety", Medal Tanzanii, Medal Hubbarda (National Geographic Society), prestiżową Nagrodę Kyoto, Medal Life Science Benjamina Franklina, Medal UNESCO, nagrodę Alberta Schweitzera i dziesiątki innych wyróżnień.

Artykuły Jane Goodall publikowano w najbardziej prestiżowych czasopismach. Jej badania popularyzuje National Geographic. Goodall napisała kilkanaście książek. Do najbardziej znanych tytułów należą: Zabójcy bez winy (wsp. aut. H. van Lawick) Londyn 1971, W cieniu człowieka, Boston 1971 oraz przetłumaczona na kilkanaście języków książka pt:. Przez dziurkę od klucza. 30 lat obserwacji szympansów, Boston 1990. Goodall pisała też dla dzieci, burząc stereotyp krwiożerczej, dzikiej małpy i ukazując najmłodszym pozytywne oblicze zwierząt.

Sukcesy i sława pomogły Jane Goodall zorganizować placówkę badawczą - Jane Goodall Institute. Goodall uczy tam młode pokolenie badaczy, kładąc nacisk na ochronę gatunków – nie tylko szympansów, ale wszystkich stworzeń. Nadal aktywnie wspiera projekty badawcze i programy ochrony zwierząt - w tym Chimpanzee Guardian Projectand.
Ekologia.pl
Ocena (3.4) Oceń:
Szukaj sylwetki ekologa
>> Zamknij <<