Bokówka biała to szeroko rozpowszechniony na Półkuli Północnej, ale rzadki w Polsce grzyb z rodziny twardzioszkowatych (Marasmiaceae). Do niedawna bokówkę białą (anielskie skrzydła) uważano za jadalną, dziś natomiast podejrzewa się ją o właściwości trujące.
Hymenofor blaszkowy. Blaszki gładko zaostrzone, zbiegłe ku nóżce. U młodych owocników śnieżno białe, starszych kremowe, najstarszych żółtawe.
Trzonu albo brak, albo skrajnie krótki i cienki, rozszerzający się ku kapeluszowi, tej samej barwy i faktury co on. Owocniki bokówki białej przyrastają do podłoża bokiem (stąd dzisiejsza nazwa rodzajowa).
Miąższ barwy kremowo białej, o wyraźnym, ale przyjemnym zapachu grzybów oraz delikatnym smaku, niemal zawsze wolny od „robaków” (larw muchówek). Cieńszy i bardziej kruchy niż u prawdziwych boczniaków. Reakcje z odczynnikami chemicznymi stosowanymi do identyfikacji innych gatunków nie są znane.
Wysyp zarodników biały. Spory bokówki są okrągłe lub jajowate, gładkie, nieamyloidowe, mierzą od 6 do 7,5 na 5-6 µm.
Bokówkę białą można pomylić z paroma innymi, białawymi grzybami nadrzewnymi np.: ciżmówką miękką (skórzakiem nieckowatym Crepidotus mollis), łycznikiem białawym (Panellus mitis), boczniakiem białożółtym (Pleurotus dryinus) tudzież albinotyczną odmianą boczniaka ostrygowatego (P. ostreatus var. florida). Ciżmówka i łycznik zasiedlają jednak drzewa liściaste. Poza tym boczniaki oraz łycznik białawy wykształcają trzony. Co więcej boczniaki wyrastają także na żywych drzewach i krzewach jako słabe, wtórne pasożyty.
Sezon
Bokówka biała zawiązuje owocniki całkiem długo, od lata (lipiec-sierpień) do końca jesieni, a nawet do zimy, o ile ta jest łagodna.Występowanie
Bokówkę białą podawano z całej Eurazji (do Indonezji na południu i Japonii na wschodzie) oraz Ameryki Północnej. W Polsce to grzyb stosunkowo rzadki, ale pominięty na czerwonej liście gatunków ginących i rzadkich, częstszy w górach niż na nizinach, spotykany przede wszystkim w borach szpilkowych, w miejscach o wilgotniejszym mikroklimacie. Bokówka biała jako podłoże w Eurazji preferuje próchniejące drewno świerków, w USA i Kanadzie natomiast zdecydowanie woli choinę.Wygląd
Kapelusz bokówki białej jak wskazuje epitet gatunkowy biały (w odcieniu świeżego śniegu, potem kości słoniowej), matowy, w dotyku niemal wszędzie gładki, jednie w miejscu przyrośnięcia owocnika do podłoża nieco spilśniony. Kształtem początkowo zbliżony do łyżki, potem do ludzkiego ucha lub białego skrzydła łabędzia czy anioła. Zazwyczaj osiąga 2-5 cm szerokości, a 2-10 cm długości. Nierzadko spotyka się całe grupy pozrastanych kapeluszy tejże bokówki.Hymenofor blaszkowy. Blaszki gładko zaostrzone, zbiegłe ku nóżce. U młodych owocników śnieżno białe, starszych kremowe, najstarszych żółtawe.
Trzonu albo brak, albo skrajnie krótki i cienki, rozszerzający się ku kapeluszowi, tej samej barwy i faktury co on. Owocniki bokówki białej przyrastają do podłoża bokiem (stąd dzisiejsza nazwa rodzajowa).
Miąższ barwy kremowo białej, o wyraźnym, ale przyjemnym zapachu grzybów oraz delikatnym smaku, niemal zawsze wolny od „robaków” (larw muchówek). Cieńszy i bardziej kruchy niż u prawdziwych boczniaków. Reakcje z odczynnikami chemicznymi stosowanymi do identyfikacji innych gatunków nie są znane.
Wysyp zarodników biały. Spory bokówki są okrągłe lub jajowate, gładkie, nieamyloidowe, mierzą od 6 do 7,5 na 5-6 µm.
Bokówkę białą można pomylić z paroma innymi, białawymi grzybami nadrzewnymi np.: ciżmówką miękką (skórzakiem nieckowatym Crepidotus mollis), łycznikiem białawym (Panellus mitis), boczniakiem białożółtym (Pleurotus dryinus) tudzież albinotyczną odmianą boczniaka ostrygowatego (P. ostreatus var. florida). Ciżmówka i łycznik zasiedlają jednak drzewa liściaste. Poza tym boczniaki oraz łycznik białawy wykształcają trzony. Co więcej boczniaki wyrastają także na żywych drzewach i krzewach jako słabe, wtórne pasożyty.
Właściwości
Według niektórych bokówka biała jest grzybem niejadalnym, wg innych np. amerykańskich jadalna, jednak przykra w smaku.Zastosowanie
Obecnie brak zastosowania bokówki białej. Sprawa zawartości w jej owocnikach niestabilnych, trujących dla ludzi aminokwasów domaga się wyjaśnienia.Bibliografia
- Wakimoto T., Asakawa T., Akahoshi S., Suzuki T., Nagai K., Kawagishi H., Kan T. 2011. ; “Proof of the existence of an unstable amino acid: pleurocybellaziridine in Pleurocybella porrigens. ”; Angewandte Chemie International Edition 50 (5): 1168–1170.;
- Wojewoda W. 2003. ; “Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. ”; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków. ;
- Akiyama H., Toshihko T., Shinobu S., Yoshiaki A., Kazunari K., Yoshiko S-K., Tamio M. 2006. ; “Determination of cyanide and thiocyanate in Sugihiratake mushroom using HPLC method with fluorometric detection. ”; Journal of Health Science 52 (1): 73–77. ;
- Arora D. 1986. ; “Mushrooms demystified: a comprehensive guide to the fleshy fungi. ”; Ten Speed Press, Berkeley.;
- Bon M. 2012. ; “Pareys Buch der Pilze. ”; Kosmos Verlag, Halberstadt. ;
- Cetto B. 1980.; “Der große Pilzführer. ”; BLV Verlagsgesellschaft, München-Bern-Viena. ;
- Fisher D., Besette A. 2010. ; “Edible wild mushrooms of North America: a field-to-kitchen guide. ”; University of Texas Press, Austin.;
- Fluck M. 1996. ; “Jaki to grzyb? Oznaczanie, zbiór, użytkowanie. ”; Oficyna Wyd. „Delta W-Z”, Warszawa – Mladijska Knjiga, Lubljana, Słowenia. ;
- Fumitake G., Noriyuki H., Noboru H., Ken A., Tomoko T., Bassam A., Yukio S., Schinichi N., Ichiei N. 2005. ; “A novel type of encephalopathy associated with mushroom Sugihiratake ingestion in patients with chronic kidney diseases. ”; Kidney International 68 (1): 188–192. ;
- Gerhardt E. 2006. ; “Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków. ”; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa. ;
- Gumińska B., Wojewoda W. 1988. ; “Grzyby i ich oznaczanie. ”; PWRiL, Warszawa. ;
- Holmberg P. 2013.; “ The pocket guide to wild mushrooms: helpful tips for mushrooming in the field. ”; Skyhorse, New York. ;
- Laux H. 2001. ; “Der große Pilzführer. ”; Kosmos Verlag, Halberstadt.;
- Lohmeyer T., Kũnkele U. 2006. ; “Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. ”; Wyd. Parragon, Warszawa. ;
- Roody W. 2003. ; “Mushrooms of West Virginia and the Central Appalachians. ”; University Press of Kentucky, Kentucky. ;
- Saviuc P., Danel V. 2006. ; “New Syndromes in Mushroom Poisoning. ”; Toxicological Reviews 25 (3): 199–209. ;
- Škubla P. 2007. ; “Wielki atlas grzybów.”; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań. ;
- Snowarski M. 2010. ; “Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą. ”; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa. ;
- Stucky V. 1997. ; “Mushrooms of Colorado and the Southern Rocky Mountains.”; Big Earth Publishing, Boulder. ;
