Borowik blednący to rzadki i ginący w skali Europy grzyb z rodzaju Butyriboletus, obejmującego formy pośrednie między typowymi maślakami a typowymi borowikami .
Borowik blednący niemal zawsze tworzy mikoryzy z przedstawicielami rodziny bukowatych: bukiem, dębem oraz kasztanem jadalnym. Wyjątkowo obserwowano go pod lipami. Preferuje gleby alkaliczne, wapienne, a miejsca widne, mocno nagrzewające się.
Sezon
Borowik blednący wytwarza owocniki od czerwca-lipca do końca września, rzadziej do października jeżeli jesień jest wyjątkowo gorąca, ale i wilgotna.Występowanie
Rozmieszczenie borowika blednącego wymaga dalszych badań. Do niedawna uważano go tylko za lokalną formę borowika żółtobrązowego czyli przyczepkowego. Występuje w Europie (od Hiszpanii na zachodzie po Ukrainę na wschodzie włącznie, do Łotwy i Finlandii na północy), na Cyprze oraz Maroku. Dane o obecności w Izraelu dotyczyły innego gatunku. W Polsce obserwowano go ostatnio w świętokrzyskim i Pieninach.
Borowik blednący niemal zawsze tworzy mikoryzy z przedstawicielami rodziny bukowatych: bukiem, dębem oraz kasztanem jadalnym. Wyjątkowo obserwowano go pod lipami. Preferuje gleby alkaliczne, wapienne, a miejsca widne, mocno nagrzewające się.
Wygląd
Owocniki borowika blednącego prezentują się nader różnorodnie. Jak przystało na przedstawiciela Butyriboletus łączą w sobie cechy maślaków, borowików i szatanów. O delikatnej, włóknisto-jedwabistej konsystencji.
Kapelusz o gładkich brzegach, u młodych egzemplarzy półokrągły, u starszych łukowato-płaski. Wierzch kapelusza goły, gładki, lśniący. Kolor zmienia się z bladosiwego lub srebrzystego, niemal białawego, na blado beżowy (stąd dzisiejsza nazwa gatunkowa: blednący). Ściśnięty ciemnieje, stając się brązowo-czerwony. Skórka kapelusza nieco wystaje poza rurki (1-2 mm) i nie daje się łatwo odseparować od miąższu. Mleczka brak.
Rurki borowika blednącego (b. Fechtnera) wykrojone, barwy żółtej, przy nóżce wycięte, bardzo długie 15-25 mm. U młodych owocników w odcieniu cytrynowym, u starszych zielonożółte. Nacięte bądź nadgryzione przebarwiają się na sinozielono.
Pory drobniutkie, w takim samym kolorze co rurki. Równie łatwo też się przebarwiają.
Trzon początkowo jajowaty, potem walcowaty, centralny i pełny w przekroju. Na powierzchni nóżki charakterystyczna, delikatna siateczka. Dół nóżki pierścieniowaty, zwykle o zatartej siateczce. Pochwy oraz pierścienia brak.
Miąższ o ledwo wyczuwalnym, ale przyjemnie grzybowym smaku i woni. W kapeluszu oraz górze trzonu barwa miąższu słabo złocista, bladawa; tuż pod kapeluszem brązowa; w dole trzonu karminowo purpurowa. Blisko rurek nóżka nierzadko niebieszczeje.
Wysyp spor oliwkowy. Zarodniki borowika blednącego brązowożółte, gładkie, mierzą zwykle 10-16 µm na 5-6 µm, mają kształt wrzeciona. Cystydy są bulwiaste, ewentualnie butelkowate lub wrzecionowate, osiągając 10-15 × 4-6 µm.
Gigantyczna zmienność kształtów oraz barw nóżki, kapelusza i miąższu, tudzież dokładnie pośredni między typowymi borowikami, a typowymi maślakami charakter wielu cech borowika blednącego sprawia, że nawet uczeni zajmujący się grzybami oraz doświadczeni grzybiarze mogą mylić borowika blednącego z wieloma innymi, nietypowymi członkami rodziny borowikowatych. Bywa mylony z: borowikiem szatanem Rubroboletus satanas, zwłaszcza formą wiosenną (głogową) forma crataegi, z borowikiem płowym Lanmaoa fragrans (syn. Hemileccinum impolitum), borowikiem korzeniastym Caloboletus radicans, borowikiem gładkotrzonowym vel b. Queleta Suillellus queletii, borowikiem ciemnobrązowym Boletus aereus, a zwłaszcza pozostałymi członkami rodzaju Butyriboletus: borowikiem żółtobrązowym (przyczepkowym) B. appendiculatus, borowikiem królewskim B. regius i różownikiem B. fuscoroseus.
Właściwości
Borowik blednący to smaczny grzyb jadalny, ale zasługuje na ochronę z uwagi na swą rzadkość w Polsce i całej Europie. Początkującym grzybiarzom grozi także pomylenie go z trującymi członkami rodziny borowikowatych.Zastosowanie
Obecnie brak z uwagi na rosnącą rzadkość. Dawniej borowik blednący bywał jadany. Przyrządzano go tak samo jak inne smaczne koźlarze, borowiki czy maślaki.Bibliografia
- Arora D., Frank J. 2014. ; “Clarifying the butter Boletes: a new genus, Butyriboletus, is established to accommodate Boletus sect. Appendiculati, and six new species are described. ”; Mycologia 106 (3): 464–480. ;
- Assyov B. 2012.; “Revision of Boletus section Appendiculati (Boletaceae) in Bulgaria with a key to the Balkan species. ”; Turkish Journal of Botany 36 (4): 408-419. ;
- Gerhardt E. 2006. ; “Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków. ”; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa. ;
- Gumińska B., Wojewoda W. 1988. ; “Grzyby i ich oznaczanie. ”; PWRiL, Warszawa. ;
- Holec J., Beran M. 2006. ; “Červený seznam hub (makromycetů) České republiky. Red list of fungi (macromycetes) of the Czech Republic. ”; Příroda 24 (1): 282. ;
- Krieglsteiner G., Andreas Gminder A., Wulfard Winterhoff W. 2000. ; “Die Großpilze Baden-Württembergs. Band 2: Ständerpilze: Leisten-, Keulen-, Korallen- und Stoppelpilze, Bauchpilze, Röhrlings- und Täublingsartige. ”; Ulmer Verlag, Stuttgart. ;
- Loizides M., Bellanger J., Assyov B., Moreau P., Richard F. 2019. ; “Present status and future of boletoid fungi (Boletaceae) on the island of Cyprus: cryptic and threatened diversity unraveled by 10-year study. ”; Fungal Ecology 41 (13): 65–81. ;
- Mikšik M. 2012. ; “Rare and protected species of boletes of the Czech Republic. ”; Field Mycology 13 (1): 8–16. ;
- Nuhn M., Binder M., Taylor A., Halling R., Hibbett D. 2013. ; “Phylogenetic overview of the Boletineae. ”; Fungal Biology 117 (7–8): 479–511.;
- Škubla P. 2007. ; “Wielki atlas grzybów. ”; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań. ;
- Snowarski M. 2010. ; “Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą. ”; MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa. ;
- Wei H., Li H., Wang L., Ding H., Hu C., Zeng F., Cheng J. 2014.; “Molecular recognition of species in Boletus sect. Appendiculati. ”; Mycosystema 33 (2): 242-253. ;
- Wojewoda, W., Ławrynowicz, M., 2006. ; “Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce. ”; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków. ;
