GOŁĄBEK WINNOCZERWONY. Grzyb. Roślina - gołąbek winnoczerwony, gołąbek ciemny, surojadka winnoczerwona
Ekologia.pl Wiedza Atlas grzybów Grzyby grzyby podstawkowe pieczarniaki gołąbkowce gołąbkowate gołąbek Gołąbek winnoczerwony
Indeks nazw
Szukaj lub wybierz według alfabetu
A B C D E F G H I J K L Ł M N O P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

Gołąbek winnoczerwony (Russula vinosa)

Nazywana/y także: gołąbek ciemny, surojadka winnoczerwona
Tagi
Gołąbek winnoczerwony, fot. shutterstock
Spis treści
Wstęp

Gołąbek winnoczerwony jest grzybem jadalnym, częstym w Polsce przedstawicielem rodziny gołąbkowatych oraz sekcji Lilaceae w obrębie rodzaju gołąbek. Sekcja Lilaceae obejmuje średniej wielkości gołąbki z jasnożółtym bądź ochrowym wysypem zarodników, miąższem czarnym lub szarym, miłym w smaku, niekiedy jedynie o szczypiących w smaku blaszkach.

Sezon

Gołąbek winnoczerwony produkuje owocniki od lipca do października.

Występowanie

Gołąbek winnoczerwony częsty jest w wielu regionach Eurazji, Ameryki Północnej i Środkowej.

W Europie i na Syberii tworzy mikoryzę ze świerkiem, w Alpach zapewne także z limbą. Preferuje gleby kwaśne, piaszczyste lub torfiasto-piaszczyste o bardzo różnej wilgotności, unika natomiast gleb wapiennych i gipsowych, dlatego w Polsce jest bardzo pospolity, a w sąsiednich Niemczech nader rzadki, lokalnie częstszy tylko w Alpach i gospodarczych świerczynach Pomorza Przedniego.

Wygląd

Owocniki gołąbka winnoczerwonego są twarde, mięsiste, masywne, pozbawione mleczka, o kolorach za młodu jaskrawych i mocnych, u starszych owocnikach bladych.
Blaszki wolne przy nóżce, szerokie, masywne ale kruche, u najmłodszych owocników białe, u średnich ochrowe, u najstarszych srebrzyste lub sczerniałe na krawędziach.
Kapelusz solidny, mięsisty, najpierw łukowaty, potem rozpłaszczony o podwiniętych skrajach, na końcu wklęsły. Gładką, matową skórkę można łatwo ściągnąć do jednej trzeciej kapelusza. Jak wskazuje epitet gatunkowy większość egzemplarzy jest bordowa, w kolorze ciemnego, wytrawnego wina. Tym niemniej trafia się sporo owocników z kapeluszami różowymi, fiołkowymi, a nawet ochrowymi czy brązowymi. Barwy za młodu są mocne, w starości owocnika wypłowiałe, bledsze, ale i bardziej brązowe.
Trzon cylindryczny, pomarszczony, pozbawiony pierścienia, 4-6 cm długi, do 2,5 cm gruby, najpierw jędrny i pełny w środku, potem gąbczasty i co raz słabszy. Barwa trzonu zmienia się tak samo jak miąższu i blaszek: z białej, tylko miejscami nabiegłej ciemnoróżowo bądź purpurowo, na ciemnosiwą.
Miąższ w młodych owocnikach biały, u starszych srebrzysty. Po przecięciu lub zgnieceniu szarzeje, czasem też różowieje, co doskonale odróżnia go od wielu innych, niemal identycznych gołąbków. Smak i woń ledwo wyczuwalne. Formalina przebarwia miąższ na czerwono; siarczan żelaza najpierw na zielono, potem na szaro; gwajakowiec raczej go nie zmienia.
Wysyp spor koloru jasnej ochry. Zarodniki g. winnoczerwonego są amyloidalne, pozbawione pory rostkowej, szeroko jajowate w kształcie. Mają zwykle 5–8,5 µm szerokości a 8–11 µm długości. Obrośnięte są porozmieszczanymi z dala od siebie, cienkimi niczym igły kolcami. Cystydy zwężają się ku wierzchołkowi, osiągają do 100 µm długości.

Właściwości

Gołąbek winnoczerwony jest grzybem jadalnym. Nie dopuszczony jednak do zbioru na skalę przemysłową ani obrotu handlowego.

Zastosowanie

Owoc gołąbka winnoczerwonego można przyrządzać na wiele sposobów, tak samo jak pozostałe gołąbki o przyjemnym smaku. Dobrze smakuje w jajecznicy, gotowany, obsmażony, marynowany. Tym niemniej nawet doświadczonym grzybiarzom zdarzają się zatrucia bardzo podobnymi gatunkami z rodzaju Russula.

Okres występowania
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Galeria zdjęć
Gołąbek winnoczerwony, fot. shutterstock

Gołąbek winnoczerwony, fot. shutterstock

Gołąbek winnoczerwony, fot. shutterstock

Gołąbek winnoczerwony, fot. shutterstock

Gołąbek winnoczerwony, fot. shutterstock

Gołąbek winnoczerwony, fot. shutterstock

Bibliografia
  1. Arora D. 1986.; "Mushrooms demystified: a comprehensive guide to the fleshy fungi."; Ten Speed Press, Berkeley.;
  2. Denchev C., Assyov B. 2010.; "Checklist of the larger basidiomycetes in Bulgaria."; Mycotaxon 111: 279–282.;
  3. Fluck M. 1996.; "Jaki to grzyb? Oznaczanie, zbiór, użytkowanie."; Oficyna Wyd. „Delta W-Z”, Warszawa – Mladijska Knjiga, Lubljana, Słowenia.;
  4. Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
  5. Gumińska B., Wojewoda W. 1985.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
  6. Kasom G., Karadelev M. 2012.; "Survey of the family Russulaceae (Agaricomycetes, Fungi) in Montenegro."; Acta Botanica Croatica 71 (2): 1–14;
  7. Skirgiełło A. 1998.; "Gołąbek (Russula). w: Grzyby (Mycota), tom 20. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), gołąbek (Russula)."; Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Kraków.;
  8. Škubla P. 2007.; "Wielki atlas grzybów."; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań.;
  9. Snowarski M. 2010.; "Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą."; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.;
  10. Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
4.6/5 - (18 votes)
Powiązane artykuły
Gołąbek oliwkowy – jeden z najpowszechniej występujących jadalnych gatunków rodzaju Russula, fot. shutterstock
Gołąbki, czyli niedoceniany przysmak

Do rodzaju gołąbków zaliczamy ok. 750 gatunków grzybów, z tym, że ich różnorodność jest tak wielka, że wciąż opisywane są nowe, podczas gdy inne gatunki są scalane. Jako grzyby blaszkowate budzą one zrozumiały respekt wśród zbierających, którzy boją się pomyłki z trującymi odmianami. Paradoksalnie, gołąbki zaliczane są jednak do najsmaczniejszych grzybów świata!

Zobacz także
By Jerzy Opioła (Own work) [CC BY-SA 4.0], via Wikimedia Commons
Boczniak białożółty

WstępBoczniak białożółty to grzyb jadalny, który posiada bardzo łykowaty miąższ, z tego względu nie jest zbierany zbyt często.SezonBoczniak białożółty rośnie od lipca do października.WystępowanieBoczniak białożółty jest bardzo popularny – spotkać go można w różnych miejscach, przede wszystkim w różnego typu lasach, parkach i ogrodach. Najczęściej rośnie na drzewach – na ogół na uszkodzonych. Buki i…

Boczniak łyżkowaty
Boczniak łyżkowaty

WstępBoczniak łyżkowaty jest rzadko występującym w Polsce grzybem jadalnym z rodziny boczniakowatych.SezonBoczniak łyżkowaty rośnie od maja do października.WystępowanieBoczniak łyżkowaty najczęściej rośnie na martwych oraz żywych drzewach, w szczególności na dębach, bukach, wierzbach, brzozach i innych drzewach liściastych.WyglądKapelusz boczniaka łyżkowatego osiąga średnicę od 5 do 12 cm. Kształt określany jako muszlowaty albo łopatkowaty. Barwa od białawej,…

Subscribe
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments