Soplówka jeżowata to bardzo rzadki, ściśle chroniony w Polsce grzyb z rodziny soplówkowatych (Hericiaceae), uprawiany na Dalekim Wschodzie, co raz częściej spotykany w sklepach ze zdrową żywnością i nielegalnych hodowlach w Polsce.
Owocniki s. jeżowatej obsypane są gęsto kolcami długimi na 2-6 cm, a szerokimi przy podstawie na 1,5-2,0 mm. Barwa kolców także zmienia się z wiekiem: od białawożółtej, przez śmietankową, do pomarańczowej lub beżowosiwej.
Miąższ owocników biały, zwarty ale dziurkowany, nieco włóknisty, o przyjemnym grzybowym zapachu oraz słodkawym smaku.
Wysyp zarodników soplówki jeżowatej biały. Zarodniki amyloidalne, drobno kropkowane, gładkie bądź nieznacznie szorstkie, mierzą 5-6 x 4-5 µm.
Soplówkę jeżowatą trudno pomylić z innymi grzybami. Stosunkowo najpodobniejsze są jej krewniaczki: soplówka bukowa i jodłowa.
Soplówkę jeżowatą hoduje się w pojemnikach plastikowych lub szklanych, wypełnionych słomą ryżową, makulaturą, trocinami, kaczanami kukurydzy, wytłokami po trzcinie cukrowej, odpadami bawełnianymi z przemysłu tekstylnego, domieszkowanymi otrębami pszennymi, gipsem i sacharozą. Najgroźniejsze szkodniki dla tych upraw to pleśnie Trichoderma oraz larwy muchówek ziemiórków Sciaridae.
Jakie zastosowanie mają grzyby barania głowa?
Ich przeznaczenie jest wielorakie – w zależności od kraju i kultury sięga się po nie w celach kulinarnych, do produkcji suplementów diety i kosmetyków czy jako dodatek do ciepłych napojów.
Jak smakuje soplówka?
Słonawo-orzechowy posmak czyni z niej bardzo smaczny gatunek.
Gdzie występuje barania głowa?
Grzyb jest spotykany głównie na terenach górskich, przede wszystkim w lasach Bieszczad i w Pieninach.
- Sezon
- Występowanie
- Wygląd
- Właściwości
- Zastosowanie
- Soplówka jeżowata - pytania i odpowiedzi
- Galeria zdjęć
Sezon
Soplówka jeżowata zawiązuje owocniki latem i jesienią, w Polsce zasiedla głównie buki lub dęby, tak martwe drewno czy stojące złomy, jak i żywe drzewa.Występowanie
Soplówka jeżowata rośnie dziko w Eurazji, jest też hodowana w Chinach i Japonii.Wygląd
Soplówki jeżowate odznaczają się poduchowatymi, rzadziej strzechowatymi plechami, mierzącymi zwykle 8-20cm, wyjątkowo 30 cm, przyrośniętymi do drzew bokiem lub bulwiastym, drewniejącym trzonem. Barwa „lwiej grzywy” zmienia się z czasem: w młodości śnieżnobiała, później kremowobiała, żółta, żółtosina, u najstarszych owocników brązowa z ochrowym odcieniem.Owocniki s. jeżowatej obsypane są gęsto kolcami długimi na 2-6 cm, a szerokimi przy podstawie na 1,5-2,0 mm. Barwa kolców także zmienia się z wiekiem: od białawożółtej, przez śmietankową, do pomarańczowej lub beżowosiwej.
Miąższ owocników biały, zwarty ale dziurkowany, nieco włóknisty, o przyjemnym grzybowym zapachu oraz słodkawym smaku.
Wysyp zarodników soplówki jeżowatej biały. Zarodniki amyloidalne, drobno kropkowane, gładkie bądź nieznacznie szorstkie, mierzą 5-6 x 4-5 µm.
Soplówkę jeżowatą trudno pomylić z innymi grzybami. Stosunkowo najpodobniejsze są jej krewniaczki: soplówka bukowa i jodłowa.
Właściwości
W Polsce za jadalne uważa się jedynie młode, niezdrewniałe i nierobaczywe owocniki „baraniej głowy”. Tradycyjna medycyna Dalekiego Wschodu oraz europejskie nurty medycyny alternatywnej przypisują jej zbawienny wpływ na układ nerwowy, hormonalny, odpornościowy i trawienny. Ma hamować rozwój nowotworów, obniżać poziom cholesterolu, odmładzać, zwiększać odporność, leczyć nudności, wzdęcia, nieżyty i refluks żołądka, a co więcej opóźniać menopauzę u kobiet, a potem łagodzić jej przebieg, zapobiegać depresjom, polepszać samopoczucie i zwiększać zdolność koncentracji. Medycyna akademicka Zachodu na razie nie potwierdza tych rewelacji, trwają jednak wytężone prace nad wykorzystaniem s. jeżowatej do walki z chorobami Alzheimera i Parkinsona.Zastosowanie
W Azji Wschodniej oraz chińskich i japońskich restauracjach USA i Europy serwuje się niekiedy s. jeżowatą usmażoną w oliwie z oliwek do chrupkości, a następnie polaną sake bądź winem, w towarzystwie dalekowschodnich makaronów, glonów i ziół. W smaku ma być słonawa i nieco orzechowa, niczym solone fistaszki.Soplówkę jeżowatą hoduje się w pojemnikach plastikowych lub szklanych, wypełnionych słomą ryżową, makulaturą, trocinami, kaczanami kukurydzy, wytłokami po trzcinie cukrowej, odpadami bawełnianymi z przemysłu tekstylnego, domieszkowanymi otrębami pszennymi, gipsem i sacharozą. Najgroźniejsze szkodniki dla tych upraw to pleśnie Trichoderma oraz larwy muchówek ziemiórków Sciaridae.
Soplówka jeżowata - pytania i odpowiedzi
Jakie zastosowanie mają grzyby barania głowa?
Ich przeznaczenie jest wielorakie – w zależności od kraju i kultury sięga się po nie w celach kulinarnych, do produkcji suplementów diety i kosmetyków czy jako dodatek do ciepłych napojów.
Jak smakuje soplówka?
Słonawo-orzechowy posmak czyni z niej bardzo smaczny gatunek.
Gdzie występuje barania głowa?
Grzyb jest spotykany głównie na terenach górskich, przede wszystkim w lasach Bieszczad i w Pieninach.
Bibliografia
- Ryman S., Holmåsen I. 1992. ; “Pilze: über 1,500 Pilzarten ausführlich beschrieben und in natürlicher Umgebung fotografiert. ”; Bernhard Thalacker Verlag, Braunschweig. ;
- Sikora, A., Neubauer. G. 2015. ; “Nowe stanowiska i występowanie soplówki jeżowatej Hericium erinaceus w Polsce. ”; Chrońmy Przyrodę Ojczystą 71: 368-379.;
- Siwulski M., Sobieralski K., Pawlak R. 2006. ; “Porównanie plonowania kilku odmian soplówki jeżowatej Hericium erinaceus (Bull.: Fr.) Pers. na podłożach z trocin różnych gatunków drzew liściastych. ”; Folia Horticulturae, Suppl. 2: 134-138.;
- Škubla P. 2007. ; “Wielki atlas grzybów. ”; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań. ;
- Snowarski M. 2010.; “Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą. ”; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa. ;
- Szczepkowski А. 2010. ; “Grzyby z rodzaju soplówka Hericium na Mazowszu (Polska Środkowa). W: Szczepkowski A., Obidziński A. (red.). Planta in vivo, in vitro et in silico. Streszczenia referatów i plakatów. ”; LV Zjazd Polskiego Towarzystwa Botanicznego. Warszawa, 6-12 września 2010: 100. ;
- Wang J,, Hu S., Wang J., Chen K., Chia Y. 2005. ; “Hypoglycemic effect of extract of Hericium erinaceus.”; Journal of the Science of Food and Agriculture, 85 (4): 641–646.;
- Wojewoda W. 2003. ; “Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Instytut Botaniki im. W. Szafera, ”; Polska Akademia Nauk, Kraków.;
- Bing-J.M., Jin-Wen S., Hai-You Y., Yuan R., Ting-Ting W., Xu Z. 2010. ; “Hericenones and erinacines: stimulators of nerve growth factor (NGF) biosynthesis in Hericium erinaceus. Mycology.”; An International Journal of Fungal Biology, 1 (2): 92-98.;
- Dahlberg A., Croneborg H. 2003; “33 threatened fungi in Europe. Complementary and revised information on candidates for listing in Appendix I of the Bern Convention. Sweden, Uppsala”; data dostępu: 2019-10-13
- Gerhardt E. 2006. ; “Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków. ”; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa;
- Gierczyk В., Chachula P., Karasiński D., Kujawa A., Kujawa K., Pachlewski Т., Snowarski M., Szczepkowski A., Ślusarczyk Т., Wójtowski M. 2009.; “Grzyby wielkoowocnikowe polskich Bieszczadów. ”; Część I. Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody, 28 (3): 3-100. ;
- Glaser Т. 1953. ; “Badania nad biologią grzyba Hydnum erinaceus (Bull.) Fr. na sztucznych pożywkach. ”; Acta Societatis Botanicorum Poloniae, 22 (4): 787-804.;
- Gminder A., Böhning T. 2009. ; “Jaki to grzyb? ”; Świat Książki, Warszawa.;
- Gumińska B., Wojewoda W. 1988. ; “Grzyby i ich oznaczanie. ”; PWRiL, Warszawa.;
- Karmańska A. 2012. ; “Skład chemiczny i wartość odżywcza buna shimeji Hypsizygus tessalatus i soplówki jeżowatej Hericium erinaceus. ”; Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLV (4) : 1271-1275. ;
- Kędra K. 2013. ; “Miary rzadkości i zagrożenia - zależność od skali, na przykładach gatunków grzybów. ”; Przegląd Przyrodniczy, 24 (3): 27-44.;
- Krieglsteiner G., Gminder A., Winterhoff W. 2000. ; “Die Großpilze Baden-Württembergs. Band 2: Ständerpilze: Leisten-, Keulen-, Korallen- und Stoppelpilze, Bauchpilze, Röhrlings- und Täublingsartige. ”; Ulmer Verlag, Stuttgart. ;
- Lisiewska M., Madeja J. 2003. ; “Rozmieszczenie ściśle chronionych gatunków grzybów w Wielkopolsce. ”; Badania Fizjograficzne Polski Zachodniej B, 52: 7-25.;
- Malinowska E., Krzyczkowski W., Herold F. 2008. ; “Pozyskiwanie, budowa i działanie biologiczne polisacharydów grzybowych na przykładzie soplówki jeżowatej (Hericium erinaceum).”; Biotechnologia, 1 (80): 109-121;
- Parfitt D., Dockreil D., Hunt I., Rogers H., Boddy L. 2010. ; “Do all trees carry the seeds of their own destruction? PCR reveals numerous wood decay fungi latently present in sapwood of a wide range of angiosperm trees.”; Fungal Ecology, 3: 338-346.;
