Wrośniak strefowany jest szeroko rozpowszechnionym na świecie saprotrofem rozwijającym się na pniakach i gałęziach wielu roślin liściastych. W Polsce nader pospolity.
Sezon
Wrośniak strefowany produkuje raczej trwałe owocniki, żyjące najczęściej koło roku.
Występowanie
Wrośniak strefowany to saprofit szeroko rozpowszechniony w klimacie umiarkowanym i tropikalnym całej Eurazji, Ameryki Północnej i Środkowej, północnych krańcach Ameryki Południowej, na Kubie i w RPA. Zasiedla drewno tak okorowane, jak i nieokorowane. W Polsce notowano go m.in. na olszach, brzozach, wiązach, bukach, topolach, śliwach, wiśniach, tudzież na lilakach i grochodrzewach.
Wygląd
Owocniki wrośniaka strefowanego wyrastają z drzewa albo bokiem, albo środkiem. Okazy przyrośnięte środkowo mają kształt rozet lub talerzy, natomiast okazy przyrośnięte bocznie przypominają kształtem konsolę. W miejscu przyrośnięcia obserwuje się podobnie jak u wrośniaka garbatego wyraźne zgrubienie (guzek).Kapelusz (jak sama nazwa wskazuje!) o mocno zaznaczonej, koncentrycznej strefowości, wyraźniejszej niż u większości innych wrośniaków, choć nadal słabszej niż u wrośniaka różnobarwnego. Brzegi kapelusza są faliście pofałdowane i ostre. Wierzch kapelusza u w. strefowanego długo pozostaje delikatnie aksamitny i filcowaty w dotyku. Kolory matowe, bardzo różne: od szarości podobnej do mlecznej kawy do brązów wpadających w ochrę lub w czerwień.
Hymenofor zbudowany z białych lub kremowych rurek 1-4 mm długości, o piłkowanych lub ząbkowatych brzegach, z kanciastymi, okrągławymi porami. U w. strefowanego obserwuje się tylko jedną warstwę rurek.
Miąższ wrośniaka strefowanego jest równie biały i sprężysty za młodu jak u jego kuzynów, odznacza się jednak mocniejszym, kwaskowatym posmakiem.
Wysyp zarodników kremowo biały. Zarodniki podobnie jak u większości wrośniaków nieamyloidalne, pozbawione barwy, okrągławe ale o zaostrzonej podstawie, często wygięte na kształt przecinka, osiągają 5,5-7,5× 2,5-3,0 μm.
Wrośniaka strefowanego najczęściej myli się z podobnie wielobarwnym w. różnokolorowym. Oznaczając wrośniaki do gatunku warto pamiętać, iż wrośniak strefowany jest zazwyczaj grubszy, odznacza się trójkątnym przekrojem w miejscu przyrośnięcia do drzewa/krzewu, zwykle ma guzek, natomiast brak mu stref o czarno-błękitnym kolorze.
Właściwości
Wrośniak strefowany jest grzybem niejadalnym. Grzyb ten ma takie właściwości jak u pokrewnych wrośniaków.
Zastosowanie
Wrośniak strefowany od lat wykorzystywany jest w biotechnologii do produkcji nadtlenku wodoru, kwasów organicznych i enzymów oraz do selektywnego przekształcania jednych cukrów w inne w bioreaktorach.O jego własnościach leczniczych wiadomo mniej niż o własnościach wrośniaka garbatego, toteż trwają badania nad ewentualnym zastosowaniem substancji czynnych z wrośniaka strefowanego w terapii zapaleń, infekcji i/lub nowotworów.
Z ciekawie zabarwionych owocników wrośniaka strefowanego można robić ozdobne kompozycje, podobnie jak z w. różnobarwnego. Problemy z trwałością takich ozdób są identyczne dla obu gatunków: larwy muchówek mogą przetrwać lakierowanie i suszenie owocników, po czym zniszczyć je od środka.
Bibliografia
- Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. 1967. ; “Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae). w: Kochman J., Skirgiełło A. (red.), ”; PWN, Warszawa. ;
- Gerhardt E. 2006. ; “Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków. ”; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa. ;
- Gminder A. 2008. ; “Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej? ”; Wyd. Weltbild, Warszawa.;
- Gumińska B., Wojewoda W. 1985.; “Grzyby i ich oznaczanie. ”; PWRiL, Warszawa.;
- Lohmeyer T., Kũnkele U. 2006. ; “Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. ”; Wyd. Parragon, Warszawa.;
- Łakomy P., Kwaśna H. 2008. ; “Atlas hub.”; Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa. ;
- Mäkelä M., Galkin S., Hatakka A., Lundell T. 2002. ; “Production of organic acids and oxalate decarboxylase in lignin-degrading white rot fungi. ”; Enzyme and Microbial Technology, 30(4), 542-549. ;
- Marešová H., Palyzová A., Kyslík P. 2007.; “ The C-terminal region controls correct folding of genus Trametes pyranose 2-oxidases. ”; Journal of Biotechnology, 130(3), 229-235. ;
- Melappa G., Roshan A., Nithi C., Mohummed T., Ramachandra Y. L., Poojari C. 2015. ; “Phytochemical analysis and in vitro antioxidant, antimicrobial, anti-inflammatory and cytotoxicity activities of wood rotting fungi, Trametes ochracea. ”; Pharmacognosy Journal, 7(2), 136-146. ;
- Mirek Z. 2006. (ed.) ; “Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. ”; Instytut Botaniki PAN im. W. Szafera, Kraków. ;
- Rungsrisuriyachai K., Gadda G. 2009. ; “A pH switch affects the steady-state kinetic mechanism of pyranose 2-oxidase from Trametes ochracea. ”; Archives of Biochemistry and Biophysics, 483(1), 10-15. ;
- Snowarski M. 2010. ; “Grzyby. Seria: Spotkania z przyrodą. ”; Wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa. ;
- Szczepkowski A. 2012. ; “Grzyby nadrzewne w innym świetle – użytkowanie owocników. ”; Studia i Materiały CEPL w Rogowie 14, 32: 3. ;
- Tomšovský M., Kolařík M., Pažoutová S., Homolka L. 2006.; “Molecular phylogeny of European Trametes (Basidiomycetes, Polyporales) species based on LSU and ITS (nrDNA) sequences. ”; Nova Hedwigia, 82(3-4), 269-280. ;
- Wojewoda W. 2003. ; “Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. ”; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
